خبرگزاری بین المللی اهل بیت (ع)-ابنا: منبر، تجلیگاه رسالت و ابلاغ الهی است؛ جایگاهی که از آن "کلام حق" به گوش جانها میرسد. از دیرباز یکی از مؤثرترین و اصیلترین ابزارهای تبلیغ و ترویج اسلام بوده و هست. خصوصیات آن به عنوان یک سکوی رسانهای عبارتند از:
1. قدمت و اصالت تاریخی:
ریشه در سیره نبوی: منبر از زمان پیامبر اکرم (ص) به عنوان جایگاه ابلاغ وحی و هدایت مردم مورد استفاده قرار گرفته است. این قدمت به آن مشروعیت و احترام خاصی میبخشد.
-"بَیِّناتٌ مِنَ الْهُدَی وَ الْفُرْقَانِ" منبر، محلی است برای تبیین و تشریح "آیات بیّنات" الهی(1). خطیب بر منبر، وظیفهای شبیه به پیامبران دارد که وظیفهشان "تلاوت آیات" (2)، "تزکیه نفوس" و "تعلیم کتاب و حکمت" (3)است.
-تجلی "تِبْیَانًا لِکُلِّ شَیْءٍ"(4) (روشنگری برای هر چیز ): سخنران منبر باید تلاش کند با استناد به قرآن و سنت، مسائل پیچیده را روشن و ابهامات را برطرف سازد، تا هر چیزی برای مخاطب، همانند آیهای تبیین شود.
جایگاه مرجعیت دینی: در طول تاریخ، منبر همواره جایگاه وعظ، ارشاد و پاسخگویی به مسائل فقهی و اعتقادی بوده است.
_"قَوْلاً سَدِیدًا" (سخن استوار و درست):
خداوند مؤمنان را به گفتن "قول سدید" امر میکند (5). منبر جایگاهی است برای بیان کلامی محکم، مستدل، منطقی و خالی از لغو و باطل.
-پرهیز از "قَوْلِ الزُّورِ" (6): منبر از هرگونه سخن دروغ، غلو، تهمت و خلاف حقیقت منزه است، چرا که اینها مغایر با رسالت الهی است.
_تجلی "إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْیٌ یُوحَیٰ" (7)(آن «پیامبر» جز از وحی سخن نمیگوید که به او وحی میشود): هرچند سخن خطیب وحی نیست، اما باید ریشه در وحی الهی داشته باشد و از سرچشمه قرآن و سنت اهل بیت (ع) سیراب شود.
_"بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ" (با حکمت و موعظه نیکو): قرآن به دعوت به راه خدا "با حکمت و موعظه حسنه" فرمان میدهد (8).
_منبر محفل حکمتورزی و موعظه نیکوست:"حِکْمَةً بَالِغَةٌ"(9) (حکمتی رسا): سخن باید عاقلانه، مستدل و عمیق باشد و به مخاطب، بصیرت و آگاهی ببخشد.
_"قَوْلًا لَیِّنًا"(10) (سخنی نرم ): در کنار حکمت، موعظه باید با نرمی، دلسوزی و شفقت همراه باشد، نه با خشونت و تندی، تا دلها را جذب کند.
-تجلی "وَ ذَکِّرْ فَإِنَّ الذِّکْرَیٰ تَنْفَعُ الْمُؤْمِنِینَ"(11) (و پند ده، که پند مؤمنان را سود بخشد): منبر جایگاه یادآوری حقایق فراموششده و غفلتزدایی است.
_ منبر تجلیگاه "بلاغ مبین"(12) (ابلاغ روشنگر)، محل "تذکر و پند" برای "مؤمنان"(13)، بستر "تعلیم حکمت و موعظه حسنه" (14) و عامل "وحدت و اخوت"(15)است که از آن، "قول سدید" الهی به گوش جانها مینشیند و "نور" حق را در دلها میتاباند.
2. ارتباط زنده و مستقیم با مخاطب:
امکان تعامل: برخلاف بسیاری از رسانههای یکطرفه، منبر امکان ارتباط چهره به چهره و مشاهده واکنشهای مخاطب را فراهم میکند که به خطیب اجازه میدهد پیام خود را بر اساس بازخوردها تنظیم کند.
انتقال حس و حال: خطیب میتواند با استفاده از لحن، زبان بدن و ارتباط چشمی، عواطف و احساسات را به صورت مؤثرتری منتقل کند که در رسانههای مکتوب یا تصویری ممکن است به طور کامل میسر نباشد.
3. قابلیت تأثیرگذاری عمیق (قلبی و عقلانی):
ترکیب عقل و عاطفه: یک منبر موفق، هم به بعد عقلانی و استدلالی پیام میپردازد و هم به جنبههای عاطفی و انگیزشی. این ترکیب، تأثیرگذاری آن را دوچندان میکند.
جذب معنوی: فضای معنوی مسجد یا حسینیه، همراه با صدای خطیب و محتوای دینی، میتواند تأثیر عمیقی بر قلب و روح شنوندگان بگذارد.
4. انعطافپذیری در محتوا و قالب:
تنوع موضوعی: منبر قابلیت پرداختن به طیف وسیعی از موضوعات دینی، اخلاقی، اجتماعی، تاریخی و سیاسی را دارد.
تنوع مخاطب: خطیب میتواند پیام خود را با توجه به سن، سطح تحصیلات و دغدغههای مخاطبان تنظیم کند.
قالبهای مختلف: از سخنرانیهای تحلیلی و تبیینی گرفته تا روضه، ذکر مصیبت، بیان احکام و ارائه راهکارهای عملی.
5. مرجعیت و اعتبار بالا:
اعتماد عمومی: به دلیل ارتباط منبر با علما و مراجع دینی، معمولاً اعتماد بالایی به محتوای ارائه شده از این تریبون وجود دارد.
تأثیر بر افکار عمومی: منبر نقش مهمی در شکلدهی به افکار عمومی و جهتدهی به حرکتهای اجتماعی و سیاسی در جوامع اسلامی داشته است.
6. قابلیت دسترسی و گستردگی:
فراگیر بودن: مساجد و حسینیهها به عنوان پایگاههای منبر، در اکثر شهرها و روستاها حضور دارند و دسترسی به این سکوی رسانهای برای عموم مردم فراهم است.
تنوع زمانی: سخنرانیها در مناسبتهای مختلف (اعیاد، وفیات، ماه رمضان، محرم و...) و در طول هفته برگزار میشوند.
7. تقویت هویت دینی و انسجام اجتماعی:
تشکیل محفل دینی: منبر به تجمع مؤمنان و تشکیل یک محفل دینی کمک میکند که خود تقویتکننده هویت جمعی و انسجام اجتماعی است.
_"إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ" (16)(مؤمنان برادر یکدیگرند): منبر نه تنها جایگاه انتقال پیام، بلکه محلی برای تقویت "اخوت ایمانی" و "وحدت صفوف" است. اجتماع مردم در پای منبر، مصداق
_"وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَ لَا تَفَرَّقُوا"(17) (و همگی به ریسمان الهی چنگ زنید و پراکنده نشوید)است.
_"یُقِیمُونَ الصَّلَاةَ" (18)(نماز برپا میدارند): حضور مردم در مسجد برای نماز جماعت و سپس بهرهگیری از منبر، همبستگی ایمانی را تقویت میکند.
انتقال ارزشها و فرهنگ: نقش مهمی در انتقال ارزشهای دینی، فرهنگ اسلامی و حفظ سنتهای مذهبی از نسلی به نسل دیگر دارد.
_"أُولُو الْأَلْبَابِ" (خردمندان):مخاطبان منبر، کسانی هستند که "یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ"(19) (سخنان را میشنوند و از بهترین آن پیروی میکنند). منبر جایگاه رشد خرد و تعقل دینی است.
_"أَفَلَا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ"(20)(آیا در قرآن تدبر نمیکنند؟): منبر باید مردم را به تدبر در آیات الهی و تعقل در آموزههای دینی تشویق کند.
7.مرکزبصیرت افزایی و مبارزه کفر و جور
_"أَشِدَّاءُ عَلَی الْکُفَّارِ رُحَمَاءُ بَیْنَهُمْ" (21)(بر کافران سختگیر و با یکدیگر مهربانند):منبر جایگاهی برای تبیین مرزهای حق و باطل، تولی و تبری، و بصیرتافزایی در برابر دشمنان اسلام و توطئههای آنان است. این به معنای "امر به معروف و نهی از منکر" (آل عمران: ۱۰۴) و پاسداری از "ثُغُورِ" (مرزهای) ایمانی و فرهنگی است.
پینوشت:
1. بقره/آیه۱۸۵
2.جمعه/آیه ۲
3.بقره/آیه ۱۲۹
4. نحل/آیه۸۹
5.احزاب/آیه۷۰
6.حج/آیه۳۰
7. نجم/آیه۴
8.نحل/آیه ۱۲۵
9. قمر/آیه ۵
10.طه/آیه ۴۴
11.ذاریات/آیه۵۵
12.مائده/آیه ۹۲
13.ذاریات/ آیه۵۵
14.نحل/آیه ۱۲۵
15.حجرات/آیه ۱۰
16.حجرات/آیه ۱۰
17.آل عمران/آیه ۱۰۳
18. بقره/آیه۳
19. زمر/آیه۱۸
20. نساء/آیه۸۲
21.فتح/آیه ۲۹
نظر شما