خبرگزاری بین المللی اهلبیت(ع) - ابنا: یکی از جدیترین مسائل بشر معاصر، با وجود همه پیشرفتهای علمی و رفاهی، بحران هویت است. انسان امروز بیش از هر زمان دیگری احساس میکند نمیداند «که هست»، «برای چه زنده است» و «به کجا میرود». نقشهای متکثر اجتماعی، جذابیتهای زودگذر رسانهای و فشارهای فرهنگی گوناگون، سبب شده شخصیت او دچار چندپارگی و بیمعنایی شود. این وضعیت، خود را بهویژه در اضطرابهای روانی، احساس تنهایی و سرگردانی در انتخاب سبک زندگی نشان میدهد.
اندیشه شیعی برای این معضل پاسخی بنیادین دارد و آن مفهوم «انسان کامل» است. در نگاه شیعه، انسان موجودی صرفاً زیستی و مادی نیست؛ او ظرفیت تجلی اسماء و صفات الهی را دارد. قرآن کریم از خلافت انسان بر زمین سخن میگوید: «إِنِّی جَاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَةً» (بقره/۳۰) و در جای دیگر تأکید میکند: «وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ» (اسراء/۷۰). این کرامت ذاتی، در قله خود در وجود انسان کامل آشکار میشود؛ انسانی که همه اسماء الهی در او متجلی است و به همین دلیل، مظهر جامع کمالات الهی بهشمار میرود. در معارف شیعه، پیامبر اکرم(ص) و اهلبیت(ع) مصداق تام و تمام این انسان کامل معرفی شدهاند؛ الگوهایی که نه تنها مسیر معنوی فرد را روشن میکنند، بلکه راهنمای جامعه برای عدالت، آزادی و معنای حقیقی زندگی هستند.
در برابر این نگرش عمیق، انسان مدرن با «چندپارگی هویت» دست به گریبان است. رسانهها و شبکههای اجتماعی، هر روز الگوهای سطحی و گذرایی را تحمیل میکنند و فرهنگ مصرفگرایی، فرد را به یک «مصرفکننده» صرف فرو میکاهد. فردگرایی افراطی پیوندهای جمعی و معنوی را سست کرده و مرجعیتهای معنوی جای خود را به الگوهای شکننده دادهاند. به همین دلیل، نیاز به الگویی جامع و اصیل بیش از پیش احساس میشود، اما پاسخهای رایج، غالباً ناکافیاند.
مفهوم «انسان کامل» میتواند پاسخی راهگشا به این بحران باشد. این الگو، هویت فردی و اجتماعی انسان را بازسازی میکند و نشان میدهد که هویت حقیقی نه در نقشهای زودگذر اجتماعی یا هویتهای ساختگی رسانهای، بلکه در اتصال به حقیقت الهی و پیمودن مسیر کمال معنا مییابد. انسان کامل، انسجامی میان عقل، اخلاق، معنویت و عمل ایجاد میکند و در سطح اجتماعی، معیار عدالتخواهی و رهبری معنوی است. ولایت اهلبیت(ع) پلی است که فرد را به این الگو متصل میسازد؛ به بیان دیگر، کسی که در پی یافتن خود اصیل است، با اقتدا به انسان کامل میتواند میان ابعاد پراکنده وجود خود هماهنگی ایجاد کند.
دنیای امروز در جستجوی الگویی جامع برای هویت است؛ الگویی که بتواند میان عقل و احساس، فرد و جامعه، معنویت و عمل پیوند برقرار کند. اندیشه شیعی این الگو را در انسان کامل معرفی میکند. بازخوانی سیره و معارف اهلبیت(ع) نه بازگشت به گذشته، بلکه پاسخی زنده به پرسشهای انسان معاصر است. اگر جهان امروز در پی یافتن «خود اصیل» باشد، هیچ راهی مطمئنتر از اتصال به انسان کامل و ولایت الهی وجود نخواهد داشت.
الناز موسوی یکتا
پژوهشگر عرصه رسانه و فضای سایبر
نظر شما