به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) از مشهد مقدس؛ شهرهای زیارتی امروزه بدون شک برجستهترین مراکز معنوی در ایران و جهان تشیع هستند و در این میان شهرهای مشهد و قم از بزرگترین آنها به شمار میروند. وجود حوزهها و دانشگاههای بزرگ علوم اسلامی در قم و مشهد نیز بر اهمیت این شهرها افزوده است و تمام این ظرفیت و منزلت به برکت مرقد مطهر امام رضا(ع) و خواهر ایشان حضرت فاطمه معصومه(س) پدیدار گشته است.
یکی از شگفتیها و امتیازات تمدن ایرانی اسلامی ما، شکلگیری کانونهای مدنیت و فرهنگ و آبادانی بر گرد مزارات و بقاع متبرکه خاندان و فرزندان اهلبیت(ع) است که در سراسر ایران زمین از جمله ایران تاریخی و فلات فرهنگی ایران از شبه قاره هند در شرق گرفته تا اوراسیا و قفقاز در غرب، پراکنده است.
ایام میلاد و نیز شهادت و رحلت ائمه اهلبیت(ع) و فرزندان ایشان برای همه ایرانیان یادآور محوریت و لطف و مهربانی خاندان رسالت است و بدین منظور این مناسبتها جایگاه مهمی در تقویم ملی و فرهنگ ایرانی اسلامی یافتهاند.
همزمان، مراسمی که در حرمهای مطهر و بقاع متبرکه به مناسبت سالروز شهادت یا رحلت و یا ایام میلاد ائمه و امامزادگان برگزار میشود اکنون به یک عامل مهم پیوستگی میان اعتاب مقدسه جهان تشیع تبدیل شده است. از این رو توجه به این ظرفیت و بهرهگیری از آن میتواند به تقویت دینداری، معرفت و قوت اجتماعی و سیاسی جوامع پیرو اهلبیت(ع) در سطح جهان اسلام بیانجامد.
اصول در معارف اهلبیت(ع)، زیارت منزلت والا و کارکردهای تربیتی فراوانی دارد که رشد فکری و اخلاقی و رفتاری مسلمانان از جمله آنها است. این در حالی است که مزارات و مراقد اهلبیت(ع) در تمامی جوامع اسلامی از حرمت و احترام فراوانی در طول تاریخ برخوردار بوده و امروزه نیز جزئی از زندگی پیروان تمامی مذاهب اسلامی گشته اند و تنها جریانهای تکفیری برساخته دوران معاصر هستند که میانهای با زیارت و توسل ندارند.
در سالهای اخیر شکلگیری ایده اتحادیه اعتاب مقدسه جهان اسلام که از ناحیه حرم مطهر رضوی مطرح شد موجب تقویت همگرایی اعتاب و بقاع متبرکه خصوصا در مناسبتهای اسلامی شده است. به این منظور دبیرخانهای شکل یافت و کارگروههایی متشکل از نمایندگان حرمها و بقاع متبرکه ایران بطور منظم با برگزاری جلساتی به بررسی راهکارهای همکاری میپردازند. در سطح بینالمللی نیز سالانه شاهد نشستهای مشترک میان اعتاب ایران و عراق هستیم.
سالها است که در ایام شهادت یا میلاد آلالبیت(ع)، حرمها و بقاع متبرکه بطور همزمان برنامههایی برای بزرگداشت ائمه یا امامزادگان برگزار میکنند و تمامی نگاهها و دلها در سراسر جهان تشیع معطوف به مرقد مطهر هر یک از خاندان رسالت در سالروز گرامیداشت شهادت یا میلاد آنان میشود.
این همگرایی معنوی و جمعی خود از ظرفیتهای بیبدیل برای همکاریهای ملی و بینالمللی در جهت رشد فرهنگ ناب اهلبیت(ع) در ایران و جهان اسلام است.
همانطور که در متن زیارت مهم جامعه کبیره آمده است، ائمه اطهار(ع) ارکان بلاد اسلامی هستند و هر کجا مراز و مرقد آنان شده است؛ در طول تاریخ ملجاء و پناه مردمان بوده است.
در این راستا و به منظور بررسی دقیقتر و همه جانبه پیوند میان حرمهای اهلبیت(ع) به تازگی نشستی تخصصی با عنوان «آسیبشناسی تعاملات دبیرخانه اعتاب مقدس»، با حضور اساتید، پژوهشگران و مسئولان بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد و در آن، مهمترین چالشها و راهکارهای ارتقای تعاملات میان اعتاب، مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
حجتالاسلام احمد سلامی، پژوهشگر فعال در حوزه اعتاب مقدس ایران و عراق، در این نشست وبیناری که به همت گروه مطالعات اجتماعی اعتاب مقدس بنیاد پژوهشهای اسلامی برگزار شد، به بررسی آسیبهای موجود در تعاملات دبیرخانه اعتاب مقدس، پرداخت و گفت: یکی از مهمترین مشکلات، نبود انسجام داخلی میان اعتاب ایرانی پیش از پیوستن به عرصه بینالمللی است که موجب کندی در پیشبرد اهداف دبیرخانه، شده است.
وی در ادامه، به مشکلات مالی نیز اشاره کرد و افزود: هزینههای سنگین نخستین نشستها، موجب دلسردی برخی از اعتاب شد و موجب شد بعضی از جلسات بدون خروجی اثربخش، به پایان برسد.
این کارشناس و پژوهشگر، همچنین در ادامه از اتلاف وقت در تدوین و اصلاح آییننامهها سخن گفت و تصریح کرد: بخش عمدهای از وقت نشستها صرف اصلاح آییننامهها شد که به نتیجه عملی خاصی نرسید. علاوه بر این، تفاوت دیدگاههای سیاسی میان اعتاب و کمبود برنامههای مشترک ملموس از دیگر عواملی بود که بهکندی روند همکاریها، دامن زد. در این نشست، راهکارهایی برای تقویت تعاملات و همگرایی میان اعتاب در سطح بینالمللی مطرح شد.
حجتالاسلام سلامی، در اینخصوص پیشنهاداتی را ارائه کرد که از مهمترین آنها میتوان به برگزاری نشستهای دوبهدو میان اعتاب، طراحی برنامههای فرهنگی مشترک و بهرهگیری از ظرفیت خادمان افتخاری اشاره کرد. وی افزود: تمرکز بر خدمت به زائر بهعنوان محور اصلی همکاریها، باید اولویت قرار گیرد.
سلامی همچنین به شناسایی دغدغههای مشترک، از جمله چالشهای فرهنگی و فضای مجازی، بهعنوان یکی از موضوعات مهم در تعاملات بینالمللی اعتابها اشاره کرد و گفت: این چالشها نیاز به راهکارهای جمعی دارند که باید از طریق همکاریهای مشترک میان اعتابهای مختلف، حل و فصل شوند.
این در حالی است که کمتر از یکماه پیش یعنی شهریورماه گذشته نیز حرم مطهر رضوی شاهد برگزاری نشست دیگری با عنوان «طرح تحول دبیرخانه اعتاب مقدس؛ فرصتها، چالشها و آیندهپژوهی» بود.
آن نشست با حضور دکتر مرتضی انفرادی، مدیر گروه مطالعات اجتماعی اعتاب مقدس بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی و دکتر ابوالفضل حسنآبادی، پژوهشگر حوزه اسناد تاریخی و مدیر نسخ خطی سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در تالار شیخ طوسی بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد و ابعاد مختلف همکاری اعتاب مقدس، سوابق تاریخی ارتباطات و ظرفیتهای آینده این تعاملات مورد بحث قرار گرفت.
سابقه ارتباط اعتاب مقدس و نقش آستان قدس رضوی
دکتر مرتضی انفرادی، در ابتدای نشست مذکور گفت: ارتباط میان اعتاب مقدس از سالیان دور برقرار بوده و رفتوآمدهای مدیریتی در سطوح مختلف میان این اماکن متبرکه جریان داشته است. وی با اشاره به حضور کارشناسان آستان قدس رضوی در همایشها و نشستهای برگزارشده در کشورهای عراق و سوریه، گفت: از اواسط دهه ۹۰ و با شکلگیری دبیرخانه اتحادیه اعتاب مقدس، همگرایی بیشتری میان این اعتاب ایجاد شد و استفاده از ظرفیتهای مشترک، در دستور کار قرار گرفت.
انفرادی با یادآوری پیشبینیهای مرحوم آیتالله رئیسی در زمان تولیت آستان قدس رضوی، تأسیس دبیرخانه اعتاب را نقطه عطفی در مسیر همکاریهای مشترک دانست و افزود: هدف از این همگرایی، بهرهگیری از ظرفیتهای گسترده اعتاب برای جهان اسلام و ایجاد راهبری مشترک، بوده است.
در ادامه نشست، دکتر ابوالفضل حسنآبادی پژوهشگر اسناد آستان قدس رضوی به پیشینه ارتباطات حرم رضوی با عتبات عالیات اشاره کرد و گفت: این ارتباطات به بیش از ۲۰۰ سال پیش بازمیگردد. وی همچنین از وجود اسناد تاریخی در زمینه موقوفات مرتبط با زائران عتبات خبر داد و توضیح داد: پیش از انقلاب نیز آستان قدس رضوی هدایایی به عتبات ارسال کرده و در نصب ضریحها مشارکت داشته است.
حسنآبادی ادامه داد: اولین جلسه رسمی دبیرخانه در سال ۱۳۹۵ با حضور ۱۲ تن از نمایندگان اعتاب مختلف برگزار شد. ماحصل این نشست، ایجاد ۷ کارگروه تخصصی شامل حوزه قرآنی، فنی و مهندسی، ارشاد، حقوقی، موقوفات، فضای مجازی و دیگر بخشها بود. وی افزود: فعالترین کارگروه در این میان، کارگروه قرآنی بوده که به موضوعاتی همچون ادعیه، زیارت و سند ملی زیارت پرداخته است.
این پژوهشگر اسناد تاریخی با اشاره به نقاط قوت و ضعف این همکاریها خاطرنشان کرد: اگرچه جلسات متعددی در سطح مدیران برگزار شده است، اما تاکنون به سطح کارشناسی و جنبههای عملیاتی نرسیدهایم. در دو سال اخیر نیز هر یک از عتبات فعالیتهای خود را بهطور مستقل ادامه دادهاند. وی تأکید کرد: آستان قدس رضوی با ۴۰۰ سال سابقه مدون، نگاهی دیوانی و تمدنی به این تعاملات دارد، در حالی که بسیاری از اعتاب بیشتر بهصورت اجرایی و عملیاتی عمل میکنند.
وی در ادامه بر لزوم استفاده بهینه از ظرفیتهای آستان قدس رضوی در تعامل با عتبات تأکید کرد و گفت: ایجاد دفتر ارتباطی با عتبات مختلف میتواند زمینهساز تعاملات گستردهتر در حوزههای علمی، میراثی، اقتصادی و فرهنگی باشد.
در گام دیگری به منظور تقویت همگرایی میان حرمهای اهلبیت(ع) و اعتاب مقدسه جهان تشیع، قائممقام تولیت آستان قدس رضوی طی سفر به شهر مقدس کاظمین، پیام تبریک تولیت آستان قدس رضوی در پی انتصاب تولیت جدید آستان مقدس امامین کاظمین(ع) را به ایشان تقدیم کرد. متن پیام تبریک حجتالسلام و المسلمین احمد مروی به شرح زیر است:
جناب آقای دکتر حیدر عبدالأمیر مهدی الانباری (دامت افاضاته)
تولیت مکرم آستان مقدس امامین کاظمین (علیهما السلام)
با اهداء سلام و تحیات
با صلوات بر محمد و آل محمد (علیهمالسلام) احتراماً انتصاب شایسته جنابعالی به مقام تولیت آستان مقدس امامین کاظمین (علیهماالسلام) که نشانهای از لیاقت، تخصص و حسن خدمتگزاری آن عزیز فرهیخته به ساحت اهل بیت عصمت و طهارت (علیهمالسلام) است را صمیمانه تبریک عرض مینمایم.
یقینا تجارب ارزنده و توانمندیهای علمی و مدیریتی جنابعالی در آستان مقدس کاظمین(علیهماالسلام) نویدبخش فصل نوینی در خدمت به زائران، تعالی زیارت، ارتقاء خدمات فرهنگی- اجتماعی، ترویج آموزههای نورانی و اعتلای معارف اهلبیت (علیهمالسلام) در آن بارگاه نورانی است.
ضمن قدردانی از تلاشهای خالصانه جناب آقای دکتر حیدر حسن الشمری، آستان مقدس رضوی آمادگی خود را برای توسعه روابط، همکاریهای دوجانبه و انتقال تجارب به ویژه در زمینههای مرتبط با زیارت، خدمات فرهنگی و اجتماعی به زائران گرانقدر اعلام داشته و در جوار مضجع شریف و نورانی حضرت ثامنالحجج امام علیبن موسیالرضا(عیله افضل التحیه و الثنا) توفیق روزافزون جناب عالی را از درگاه خداوند سبحان مسالت دارم. احمد مروی/تولیت آستان قدس رضوی.
موارد مذکور در این گزارش، نمونههایی از تکاپوی حرمها و اعتاب و بقاع متبرکه برای همکاری و همگرایی با پیشگامی حرم مطهر امام رضا(ع) بود که نشان از رشد دغدغه استفاده از ظرفیتهای جاری به برکت زائر و زیارت برای ارتقای خدمات و نقشآفرینی گستردهتر در عرصه ملی و بینالمللی دارد.
......................
پایان پیام
نظر شما