به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ کرسی ترویجی «سیر تطور دانش تاریخ در سده اخیر در حوزه علمیه قم» با همت دبیرخانه همایش یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم و با همکاری پژوهشکده تاریخ و سیره اهلبیت(ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و انجمن تاریخپژوهان در محل انجمنهای علمی حوزه علمیه قم برگزار شد.
این نشست با توضیحات محمود بختیاری، دبیر علمی نشست، درباره اهداف کرسی آغاز شد و سپس دبیر علمی گروه تاریخ، سیره و تراجم سده حوزه، از رجبینیا دعوت کرد تا گزارشی از فعالیتها و عملکرد دبیرخانه همایش یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم ارائه دهد.
در ادامه، حمیدرضا مطهری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و مدیر گروه تاریخ، سیره و تراجم همایش یکصدسالگی بازتأسیس حوزه علمیه قم، به ارائه مقاله جامع دانشی «سیر تطور دانش تاریخ در سده اخیر در حوزه علمیه قم» پرداخت.
محورها و یافتههای مقاله
ارائهدهنده مقاله، ساختار پژوهش را در سه محور «پژوهش»، «آموزش» و «ساختار» تبیین کرد و تقدم بخش پژوهش بر آموزش را ناشی از خاستگاه تاریخنگاری در حوزه علمیه دانست.
به گفته وی، آغاز تاریخنگاری علمی در حوزه با آثار مرحوم حاج شیخ عباس قمی رقم خورده و ویژگیهایی همچون جامعیت منابع و نگاه نقادانه به رویدادهای تاریخی، از شاخصههای این دوره به شمار میرود.
مطهری با اشاره به تداوم این مسیر در مکتب آیتالله حائری، از آثاری مانند «آثارالحجه» بهعنوان نمونهای اثرگذار و اختصاصی حوزه علمیه قم یاد کرد و افزود: با حضور پژوهشگرانی چون استاد دوانی، استاد پیشوایی و استاد یوسفی غروی، تاریخپژوهی در حوزه گسترش یافت و تألیف کتاب «روش تحقیق» در همان مقطع، نمونهای از این پیشرفت است.
وی همچنین به نقش فقهای تاریخنگار همچون آیتالله سبحانی و آیتالله استادی اشاره کرد و از رشد تاریخنگاری زنان پس از پیروزی انقلاب اسلامی بهعنوان یکی از تحولات مهم این حوزه نام برد.
به گفته ارائهدهنده، ردیهنویسی در پاسخ به جریانهای انحرافی و نیز گسترش تاریخ شفاهی، از انگیزهها و دستاوردهای مهم تاریخنگاری حوزوی بوده است. دوری از تاریخنگاری درباری و استعماری، و شکلگیری مراکز آموزشی و پژوهشی، نرمافزارها و مجلات تخصصی نیز در این روند نقشآفرین بودهاند.
مطهری در بخش آموزش تاریخ، با اشاره به کاستیها گفت: با وجود اهمیت دانش تاریخ، این رشته هنوز جایگاه شایستهای در دروس رسمی حوزه نیافته است؛ هرچند مراکز تخصصی و نهادهای همسو با حوزه، از جمله دانشگاهها و مؤسسات علمی، به توسعه آموزش تاریخ پرداختهاند و در درختواره دانشی حوزه نیز رشتهها و گرایشهای متنوع تاریخی تعریف شده است.
نقدها و پیشنهادها
در ادامه نشست، حامد منتظری، عضو هیئت علمی مؤسسه امام خمینی(ره)، بهعنوان ناقد اول، مقاله را از منظر تطورشناسی ارزشمند ارزیابی کرد و بر ضرورت جریانشناسی تاریخپژوهی در حوزه تأکید کرد.
وی مهمترین آسیب این عرصه را ضعف ارتباط میان تاریخپژوهان و بدنه حوزه دانست و خواستار توجه بیشتر به ساختارهای تجلی تاریخ در حوزه، معرفی پروژههای پژوهشی و آموزشی جاری، تقویت پیوند حوزه و دانشگاه، توسعه مطالعات بینرشتهای، تکمیل فهرست فقهای تاریخنگار و گسترش آثار پاسخگو به شبهات تاریخی شد.
رمضان محمدی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، بهعنوان ناقد دوم، بر لزوم تبیین پیشینه و ضرورت پژوهش، پرداختن گستردهتر به بخش آموزش و پرهیز از اکتفا به معرفی صرف مورخان برای تحقق تطور علمی تأکید کرد.
پاسخ ارائهدهنده
مطهری در پاسخ به نقدها، ضمن پذیرش پیشنهادهای مطرحشده، اعلام کرد که این پژوهش با تکمیل مباحث پیشنهادی بهصورت کتاب منتشر خواهد شد.
وی افزود: برخی شخصیتهای مغفولمانده به پژوهش افزوده میشوند و در عین حال، پیشنهاد پیگیری مستقل «اندیشههای تاریخی رهبر معظم انقلاب» بهدلیل اشراف ایشان بر تاریخ اسلام، مورد توجه دبیرخانه قرار خواهد گرفت.
.....................
پایان پیام/
نظر شما