به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) - ابنا - «ری» هم اکنون به عنوان چهارمین شهر زیارتی در ایران اسلامی، مرکز ارادتمندان به خاندان نبوی(ص) است، اعتقاد عمیق اهالی ری آن چنان در اعماق وجود اهالی این شهر نفوذ کرده که نمی‌توان به راحتی باور کرد که این شهر زمانی مرکز «ناصبیان» و دشمنان اهل بیت(ع) بوده است. اما اگر بدانیم که اولین آشنایی این مردمان با اسلام، توسط خاندان اموی صورت گرفته شاید به راحتی بتوان علت این موضوع را یافت.
آنچه می‌خوانید نگاهی به تاریخچه تشییع در ری در قرون اول تا هفتم است. اگرچه نشانه‌هایی از حضور گسترده شیعیان در قرون اول هجری در ری دیده نمی‌شود و حتی اسناد تاریخی فراوانی بر حضور دشمنان اهل بیت(ع) در این شهر حکایت دارد، اما برخی از اسناد تاریخی، از حضور معدود شیعیان در این شهر خبر داده‌اند و حتی در میان دوستداران و بیعت‌کنندگان با زید بن علی بن الحسین(ع)، افرادی از سرزمین ری حضور داشته‌اند.
نخستین گام‌ها
گام‌های نخستین آشنایی اهالی ری با تشییع را باید در تلاش‌هایی ابتدایی برای نقل فضایل خاندان نبوی در این شهر دانست. بر همین اساس می‌توان از اهالی یا ساکنانی از «ری» مانند «عبدالله ابن عبد القدوس» که اصالتا کوفی بود، اما در ری ساکن شده بود یا «ابن اسحاق» نام برد که به علت نقل فضائل اهل‌بیت(ع) برای اهالی ری به «شیعه» بودن متهم شده‌اند، اگرچه شیعه بودن این افراد تنها در همین مقدار نقل شده است و نمی‌توان تنها به علت فضائل اهل بیت(ع) آنان را معتقد به «تشییع اصیل» دانست.
اما نخستین دوره از حضور شیعه در ری را باید در افرادی از اهالی ری جستجو کرد که در عصر امامان(ع) به محضر آن بزرگان می‌رفتند و از آنان نقل حدیث می‌کردند، نخستین این روایات از زمان امام کاظم(ع) نقل شده، به طوری که در میان اصحاب امام کاظم(ع) می‌توان افرادی مانند حسین بن محمد رازی بکر بن صالح رازی یا علی بن عثمان رازی یافت.
گسترش آرام و مخفیانه شیعی در ری به میزانی بوده که یکی از حاکمان ری منصوب شده از سوی یحیی بن خالد در این شهر - بدون آن که او یا اهالی ری بدانند - از شیعیان و ارادتمندان امام سوی یحیی بن کاظم(ع) بوده و به صورت مخفیانه با امام شیعیان در ارتباط بوده است.
در تمامی دوران بعد از این زمان نیز در میان اصحاب ائمه گروهی از افراد با لقب رازی وجود داشته‌اند که نشانگر گسترش شیعه در این شهر بوده است، تعداد این افراد که از اصحاب ائمه هفتم تا دوازدهم بوده‌اند بیش از ۲۵ نفر بوده که با القاب «رازی» شناخته می‌شوند.
رشد شیعه در میان اهالی ری به میزانی بوده است که در دوران غیبت صغری و به نمایندگی از یکی از نواب خاص امام زمان (عج)، «ابوالحسین محمد بن جعفر اسدی» وکالت امام زمان(عج) در این شهر را بر عهده داشت.
از میان احادیث نقل شده از این گروه از اهالی ری است که می‌توان این حدیث معروف را یافت: «أَمَا إِنَّکَ لَوْ زُرت قبر عبدِ الْعَظِیمِ عِندَکُمْ لَکُنْتَ کَمَنْ زَارَ الْحُسَیْن، هر کس حضرت عبدالعظیم(ع) را در ری زیارت کند مانند کسی است که امام حسین را در کربلا زیارت کرده است» که در هنگام دیدار یکی از اهالی ری با امام هادی ع نقل شده است.
اولین زیارتگاه‌های شیعی در ری
اگرچه اولین نشانه‌های تشییع در ری را مجموعه شاگردان رازی ائمه معصومین(ع) می‌توان یافت، اما دوران گسترش تشیع در ری را باید در زمان حاکمیت «ابوالحسن مادرانی» دانست، «مادرانی» اگر چه خود شیعه بود و به رواج شیعه در ری پرداخت، اما در زمان او حکومتی شیعی در ری به وجود نیامد، گسترش ارادت به خاندان نبوت در این دوران به میزانی بود که علاوه بر کسانی که خالصانه به تشیع گرویدند، بسیاری از مردمان برای تقرب به حکومت، به تالیفاتی درباره عقاید شیعه پرداختند که به عنوان نمونه می‌توان به کتاب «فضایل اهل‌بیت(ع)» تالیف «عبدالرحمان بن ابی حاتم» اشاره کرد و این در حالی بود که وی از اهل سنت بود.
در دوران بعد از شهادت امام رضا(ع) بسیاری از شیعیان به مناطق شیعی مانند طبرستان و ری پناهنده شدند، در این گروه از فرزندان و ارادتمندان خاندان ولایت (حمزه) برادر امام رضا(ع) و فرزند امام موسی بن جعفر(ع) نیز حضور داشت که با مرگ او در ری، مزار او به عنوان نمادی شیعی مورد احترام قرار گرفت و به این ترتیب اولین زیارتگاه شیعی در ری تاسیس شد.
در همین دوران نسلی از بزرگان شیعی مانند عبدالعظیم حسنی در ری حضور داشتند که اغلب آنان به واسطه نزدیکی به خاندان نبوت مورد احترام شیعیان بودند. این احترام به میزانی بود که اغلب شیعیان ایرانی به آنان به عنوان پناهگاه خود می‌نگریستند، به طوری که اهالی طبرستان از «حسن بن زید» که در ری ساکن بود، برای تشکیل حکومت علویان طبرستان دعوت کردند و حکومت بیست ساله وی در این منطقه تاثیر فراوانی در گسترش تشیع در ایران داشت.
علویان طبرستان در دوران حکومت خود بارها «ری» را تحت کنترل خود گرفت، «ری» در این زمان در میان دو منطقه بزرگ شیعی یعنی طبرستان و قم قرار گرفته بود و همین موضوع باعث تاثیرات بزرگ متقابل میان این سه منطقه بزرگ شیعی، شده بود.
در بخش‌های دیگر این نوشتار، به بررسی حاکمیت آل‌بویه در ری و تاثیر آن در گسترش تشییع در این منطقه و مناطق مجاور محدوه بزرگ ری پرداخته می‌شود.
سید علی اصغر حسینی / ابنا
.......................
پایان پیام
نظر شما