به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ احمد الشرع، که بیشتر با نام تروریستی او یعنی ابومحمد الجولانی شناخته می‌شود و اخیرا توسط یک شورای نظامی متحد به‌عنوان رئیس‌جمهور سوریه در دوره انتقالی منصوب شده است، اخیرا به همراه وزیر امور خارجه خود، اسعد الشیبانی، به عربستان سعودی سفر کرد.
با ورود او به ریاض، محمد عبدالرحمن، معاون امیر منطقه ریاض، از او استقبال کرد. بر اساس بیانیه‌ای که توسط ریاست‌جمهوری سوریه منتشر شده، الشرع با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، دیدار کرده است. چندی پیش، ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان، و بن‌سلمان، ولیعهد این کشور، انتصاب الشرع را تبریک گفته و بر حمایت ریاض از دولت و مردم سوریه تأکید کرده بودند.
این نخستین سفر رسمی الجولانی به یک کشور خارجی به‌عنوان رئیس‌جمهور سوریه است و می‌تواند نشانه‌ای از تلاش‌های هیئت تحریرالشام برای کسب مشروعیت منطقه‌ای و بین‌المللی و جلب همکاری کشورهای عربی از طریق پاسخگویی به دغدغه‌های بازیگران اصلی جهان عرب مانند عربستان سعودی، امارات و مصر باشد.
سرکرده هیئت تحریرالشام پیش‌تر در دمشق با مقامات سعودی دیدار کرده بود. در این دیدار فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان، در دیدار با حاکم جدید سوریه بر لزوم لغو تحریم‌های سوریه تأکید کرد.
همچنین، الشیبانی وزیر امور خارجه حکومت سوریه اخیرا به عربستان سفر کرده و درباره روابط دوجانبه و تحولات منطقه‌ای با مقامات سعودی گفت‌وگو کرده است.
عربستان سعودی رویکردی عمل‌گرایانه در قبال حکومت جدید سوریه در پیش گرفته است. یعنی با این‌که تمایل خود را برای تعامل نشان داده، اما در مواجهه با حاکمان جدید سوریه محتاطانه عمل می‌کند، زیرا هیئت تحریرالشام به عنوان یکی از شاخه‌های القاعده، دارای پیشینه‌ای سیاه است. این احتیاط ناشی از سیاست دیرینه عربستان در جلوگیری از قدرت‌گیری اسلام‌گرایان، به‌ویژه اخوان‌المسلمین، در منطقه است.
در ۲۲ ژانویه سال جاری، احمد الشرع در گفت‌وگو با رسانه‌های ترکیه اعلام کرد که اولین سفر خارجی او به عربستان سعودی یا ترکیه خواهد بود. او گفت «من به عربستان سعودی احساس نزدیکی دارم.» به این ترتیب، الجولانی به‌وضوح دیدگاه خود را درباره روابط دمشق و ریاض نشان داد.
پیش از سرنگونی دولت بشار اسد در ۸ دسامبر، عربستان سعودی پس از یک دهه وقفه ناشی از جنگ داخلی ویرانگر سوریه، روابط دیپلماتیک خود را با دمشق از سر گرفته بود. با این حال، این روابط فراتر از مواضع سیاسی و بازگشایی سفارت‌ها پیش نرفت. با این‌که ریاض دو بار از بشار اسد برای حضور در اجلاس سران عرب که به میزبانی عربستان برگزار شده بود، دعوت به عمل آورد، اما حمایت چندانی از دولت اسد نکرد. بنابراین، این سفر می‌تواند نشان‌دهنده تغییر احتمالی در دیپلماسی منطقه‌ای باشد و در عین حال، تلاشی از سوی هیئت تحریرالشام برای تطبیق راهبرد خود با محیط سیاسی متحول سوریه و منطقه محسوب شود.
اهداف و پیام‌های سفر الجولانی به ریاض
با وجود این‌که هیئت تحریرالشام به‌عنوان یک گروه تروریستی شناخته می‌شود، سفر سرکرده آن به عربستان سعودی به‌طور مشخص با هدف شکل‌دهی به روابط جدید با کشورهای عربی صورت گرفته و موضوعات امنیتی، سیاسی و حتی اقتصادی در دستور کار این سفر قرار دارد.
شایان ذکر است که سوریه به دلیل جنگ و تحریم‌های غرب با بحران اقتصادی مواجه است و یکی از انتظارات حاکمان جدید سوریه این است که عربستان و دیگر پادشاهی‌های عربی به این کشور کمک کنند.
در حال حاضر، سوریه محل تلاقی سیاست‌های رقیب و طرف‌های درگیر است که در رسانه‌ها به‌عنوان جناح‌های وهابی و اخوان‌المسلمین شناخته می‌شوند و هرکدام در تلاشند تا با تکیه بر نیروهای نیابتی خود، سهم بیشتری از خاک سوریه را در اختیار بگیرند. درواقع، این احتمال وجود دارد که الجولانی با هدایت مقامات ترکیه و قطر به عربستان سفر کرده باشد تا سوءتفاهم‌های موجود میان دو طرف را برطرف کند.
در پاسخ به این پرسش که آیا هیئت تحریرالشام می‌تواند نگرانی‌های اعراب را درباره نزدیکی خود به جریان اخوان‌المسلمین کاهش دهد و سیاست آینده اعراب در قبال سوریه چگونه خواهد بود، باید گفت که با توجه به شرایط نابسامان و بحران‌زده سوریه، نه‌تنها تحقق وعده‌های عربی، بلکه پیشبرد برنامه‌های سیاسی و اقتصادی داخلی نیز دور از دسترس به نظر می‌رسد؛ به‌ویژه این‌که گروه‌های مسلح مختلف در این کشور هم از انواع تسلیحات برخوردارند و هم تجربه گسترده‌ای در استفاده از آن‌ها دارند.
بنابراین، در کوتاه‌مدت، سوریه به عرصه‌ای برای رقابت‌های شدید منطقه‌ای و محلی برای تسویه‌حساب میان قدرت‌های بزرگ جهانی و منطقه‌ای تبدیل خواهد شد. در نتیجه، کشورهای عربی احتمالا ناچار خواهند شد که سیاست‌های خود را به‌طور مداوم و متناسب با تحولات میدانی تعدیل کنند. در همین حال، با توجه به تنش‌های ناشی از جنایات رژیم صهیونیستی و تداوم تجاوزات نظامی این رژیم به خاک سوریه، زمینه برای همگرایی گروه‌های ضد صهیونیست فراهم خواهد شد و ازاین‌رو، سیاست‌های کشورهای عربی دستخوش تحولات غیرقابل پیش‌بینی خواهد شد.
سفر الجولانی به عربستان سعودی نقطه عطفی در تحولات سیاسی سوریه و منطقه محسوب می‌شود. این رویداد، علاوه بر نمایش تلاش هیئت تحریرالشام برای کسب مشروعیت منطقه‌ای، بیانگر تغییر احتمالی در سیاست عربستان در قبال سوریه است. از یک سو، ریاض که سابقه مقابله با جریان‌های اسلام‌گرا مانند اخوان‌المسلمین را دارد، با احتیاط به تعامل با دولت جدید سوریه می‌پردازد. از سوی دیگر، الجولانی با آگاهی از مشکلات اقتصادی سوریه، به‌دنبال بهره‌گیری از کمک‌های مالی عربستان و سایر کشورهای عربی است. با این حال، بی‌ثباتی داخلی سوریه، رقابت‌های قدرت‌های منطقه‌ای و مداخلات خارجی، مانع از ایجاد ثبات پایدار خواهد شد. در نهایت، آینده سیاست عربستان در قبال سوریه، به میزان موفقیت دولت جدید در جلب حمایت منطقه‌ای و مدیریت بحران‌های داخلی وابسته خواهد بود.
**************
پایان پیام/ 345
