به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ رهبر معظم انقلاب اسلامی در اولین روز سال جدید ۱۴۰۴ در دیدار با هزاران نفر از قشرهای مختلف مردم، با اشاره به شکست دشمنان در دور کردن مردم از معنویات، ایام نخست امسال را متعلق به امیرالمؤمنین یعنی قله رفیع عدالت، تقوا و گذشت خواندند و گفتند: ملت ایران و ملت های مسلمان برای استفاده از درس‌های حضرت علی(ع) به عنوان برترین انسانها بعد از پیامبر(ص)، به نهج‌البلاغه مراجعه کنند و فعالان عرصه فرهنگی به مطالعه و آموزش این کتاب عظیم توجه ویژه داشته باشند.
توصیه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به توجه و استفاده بیشتر از نهج‌البلاغه در حالی صورت می‌گیرد که ایران و جهان اسلام خصوصا جوامع پیرو اهل‌بیت(ع) شرایط خطیر و حساسی را پشت سر می‌گذارنند.
وضعیت خطیر جوامع پیرو اهل‌بیت(ع) در جهان اسلام
در جریان جنگ غزه و کشتار هولناک و بی‌سابقه کودکان و مردمان فلسطینی و سکوت و بی‌تحرکی اغلب دولت‌های عربی و اسلامی و بخشی از ملت‌های آنان، این تنها مسلمانان شیعه و پیرو مکتب اهل‌بیت(ع) بودند که به ندای استغاثه مظلومان غزه و مقاومت سُنی فلسطین پاسخ داده و به حمایت از آنان شتافتند و در عمل پایندی به آرمان قدس و فلسطین را اثبات کردند.
پشتیبانی جوامع و مقاومت شیعه از مردم و مقاومت غزه با آثار و تبعات متعددی همراه بود. شهادت سیدحسن نصرالله و نیز خارج کردن سوریه از جبهه مقاومت از شاخص‌ترین اقدامات صورت گرفته برای برهم زدن یکپارچگی و پایداری شیعه با محوریت ایران اسلامی بود. همزمان ورود دونالد ترامپ با ادعای تشدید فشار حداکثری بر ایران همراه با تهدید نظامی کشور و نیز از سرگیری بمباران یمن بصورت مستمر و روزانه برای خارج کردن مقاومت مؤثر انصارالله به عنوان یک بازوری بی‌بدیل مقاومت از دیگر رویدادها و روندهای جاری در منطقه و جهان اسلام است که اثرات مخصوص به خود را در محیط داخلی و بین‌المللی به دنبال دارد.
سؤالی راهبردی درباره نهج‌البلاغه
اکنون این سؤال قابل طرح است که با توجه به شرایط مذکور، توصیه به نهج‌البلاغه در نخستین روز سال نو و در یکی از مهم‌ترین اجتماعات ایرانیان، چه کمکی به بهبود امور در سطح ملی و بین المللی خواهد کرد؟ و آیا میتواند به دستیابی به راه‌حل‌های مؤثر و رهیافت‌های برای برون رفت از فشارها و مشکلات بیانجامد؟
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در مناسبت‌های گوناگون درباره‌ی جایگاه نهج‌البلاغه و اهمیت مطالعه و اُنس با این کتاب ارزشمند سخن گفته‌اند که بازخوانی آنها می تواند اهمیت و ضرورت بازگشت به نهج‌البلاغه را آشکار سازد.
رهبر فرزانه انقلاب از نخستین سالهای پیروزی انقلاب نیز بر اهمیت نهج‌البلاغه برای پیشبرد انقلاب مردم ایران تأکید کرده‌اند و بیان داشته‌اند: «نهج‌البلاغه هیچ میدانی از میدانهای زندگی را فروگذار نکرده، مگر این‌که در آن بلیغ‌ترین، رساترین، پرمغزترین و پرمحتواترین سخن را بیان کرده. یک نگاهی به فهرست نهج‌البلاغه... نشان میدهد که این کتاب چقدر چند بعدی و چند جانبه است و این واقعا یک شگفتی است. در همه‌ی بخشهایی که برای یک انسان کامل و برای یک جامعه‌ی انقلابی کامل، لازم و ضروری است نهج‌البلاغه بهترین و وافی‌ترین مطالب را ارائه میدهد و چرا اینجور است؟ زیرا که نهج‌البلاغه نموداری است از اسلام و اسلام آئینی است همه جانبه و انسان که موضوع اسلام هست و محور اندیشه‌ی اسلامی و ایدئولوژی اسلامی است، یک موجودی است چند جانبه».
دو دلیل برای اهتمام به نهج‌البلاغه
ایشان درباره اهمیت نهج‌البلاغه معتقدند: «نهج‌البلاغه برای ما از دو نظر اهمیت پیدا میکند، اولا از نظر طرح مسائل اصولی اسلام، طرح مسأله‌ی الله، طرح مسأله‌ی انسان و مشخص کردن دیدگاههای اسلام درباره‌ی انسان، طرح مسأله‌ی نبوت و موضع نبوت در تاریخ انسان و شأن نبی و رسالت نبی و از این قبیل مسائلی که در باب نبوت هست و... مسائل اصولی اسلام را [مطرح] میکند؛ [از نظر دیگر] نهج‌البلاغه اشاره میکند به مسائل اجتماعی در محیطی منافقانه و مشتبه؛ و چون ما در چنان محیطی امروز قرار داریم پس مسائل زندگی و مسائل سیاسی و مشکلات و دردها و احیانا راه‌حلها - اگر راه‌حلی در مسأله‌ای وجود داشته باشد میتواند از نهج‌البلاغه شناخته و الهام گرفته بشود - پس از این نظر هم نهج‌البلاغه برای ما مهم است».
الگوی پایدار حکمرانی
رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره مرجعیت نهج‌البلاغه در ارائه الگوی حکمرانی اسلامی تصریح می‌کنند: «گوینده‌ی این کلمات یک رئیس مملکت، یک حاکم و فرمانروای بزرگی است که سلطنت او و حکومت او بر یک کشور پهناور و عظیمی گسترش داشته و این انسان بزرگ - که مسؤولیت ملکداری و زمامداری را هم بر دوش داشته - با احساس این مسؤولیت عظیم این مطالب را بر زبان جاری کرده. مانند گفته‌های یک حکیمی نیست که دور از غوغای زندگی و فارغ از واقعیتها و مسائل گوناگونی که در یک جامعه ممکن است مطرح باشد می‌نشیند و معارف اسلامی را بیان میکند. مانند عارفی نیست که به حالات و کیفیات درونی و نفسانی خود تکیه میکند. انسانی است که بار مسؤولیت اداره‌ی یک جامعه‌ی عظیم را بر دوش خود احساس میکند، و دانای دین و بصیر به همه‌ی معارف اسلامی و قرآنی است؛ با این دل پرمعرفت، با این روح بزرگ و در مقام این مسؤولیت با مردم روبرو میشود، با آنها حرف میزند، از آنها میخواهد، به آنها میگوید و پاسخ سؤالها و استفهامهای آنها را میدهد؛ این شرائط صدور نهج‌البلاغه است».
درمان دردهای ملت ایران
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در یکی از سخنرانی‌های خود درباره نهج‌البلاغه خطاب به ملت ایران می‌گویند: «ما، ملت ایران، به عنوان کسانی که پایه‌های این نظام را روی دوشمان گرفته‌ایم اگر امروز به نهج‌البلاغه مراجعه کنیم در آن چیز جالبی خواهیم یافت. بیماریهایی که در این موقعیت ما را تهدید میکند و درمان این بیماریها، برای ما ارزنده و حیاتی است که برویم و این درمانها را جستجو کنیم. نمیخواهم بگویم همه آن حوادثی که در صدر اسلام اتفاق افتاده، امروز هم همانها موبه‌مو اتفاق میافتد، نه! اما جهت‌گیریها یکی است ... پس طبیعی است اگر ما منتظر بیماریهایی باشیم مشابه بیماریهای آن روز که اگر آن بیماریها را از پیش بشناسیم خودمان را برای مقابله با آنها آماده خواهیم کرد. نهج البلاغه آن بیماریها را یکی یکی به ما معرفی میکند».
مدرسه جهانی نهج‌البلاغه
رهبر فرزانه انقلاب در سخنرانی خود در پنجمین کنگره بین‌المللی نهج‌البلاغه که در سال ۶۴ ایراد کرده‌اند درباره ابعاد و منزلت و اهمیت نهج‌البلاغه در جهان اسلام یادآور می‌شوند: «احیای نهج البلاغه وظیفه ما شیعیان تنها نیست، وظیفه همه مسلمان‌هاست، یعنی هر کس علی بن ابی طالب علیه السلام را قبول دارد، و مسلمان است- چون در اسلام کسی نیست که این بزرگوار را قبول نداشته باشد- همه مسلمانها به عنوان احیای یک میراث بی‌نظیر اسلامی باید نهج البلاغه را زنده کنند. و این احیا نه فقط به معنای کثرت چاپ، که خوب زیاد هم چاپ شده، بلکه به معنای کار کردن و تحقیق کردن در زمینه آن است، همچنان که در زمینه قرآن کریم کار شده، تفسیرهای زیادی نوشته شده، در علوم قرآنی کار شده، درباره نهج البلاغه هم باید این کارها انجام گیرد. همان طور که قرآن خوانده میشود نهج البلاغه هم باید خوانده شود. چون تالی قرآن است، دنباله قرآن است. همان طور که مسلمانها خودشان را موظف میدانند با قرآن انس پیدا کنند و ندانستن قرآن را برای خود نقص میشمارند، ندانستن نهج البلاغه هم باید نقص به حساب بیابد».
ایشان در پنجمین کنگره بین‌المللی نهج‌البلاغه که در دهه شصت هجری شمسی برگزار شده است، اهتمام به نهج‌البلاغه را یکی از راهکارهای قطعی برای زدودن اختلافات از جهان اسلام و مایه تقریب میان مذاهب اسلامی برمی‌شمارند و با بیان اهمیت منابع کهن صدر اسلام برای شناخت اسلام اصیل، جایگاه نهج‌البلاغه در از این منظر ممتاز و یگانه توصیف می‌کنند و می‌گویند: «اگر ما در شرایط کنونی جهان اسلام که عدد مسلمانها عدد کثیری است و اقطار وسیعی از جغرافیای عالم را گرفته‌اند و آراء و عقاید و نظرات، اجتهادها و مکتبهای گوناگون بر ذهن و روحشان حاکم است، اگر بتوانیم متون صدر اسلام را احیاء کنیم کمک زیادی به ایجاد یک محور اصلی برای این اجتهادها کرده‌ایم. نهج البلاغه را از این دیدگاه نگاه کنید. نهج البلاغه با این دیدگاه هرگز با کتاب حدیث فلان صحابی یا تابعی که پنجاه سال، شصت سال، صد سال، صد و چهل سال بعد از هجرت بوده قابل مقایسه نیست. نهج البلاغه کلام اولین مؤمن به وحی محمدی است. و کلام خلیفه پیغمبر، خلیفه‌ای که همه مسلمانها بر او اتفاق نظر دارند، و امامی که به اعتقاد شیعه و بسیاری از اهل سنت افضل صحابه است. یعنی انسانی در این حد عظمت و اهمیت، سخنانش، سخنرانیهایش، خطبه‌هایش، عینا باقی مانده و این میتواند نشان دهنده متنی عظیم و اصیل از معارف اسلامی باشد».
از منظر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای منزلت نهج‌البلاغه به گونه‌ای است که بایسته است برای آن مدرسه‌ای جهانی در جهان اسلام شکل گیرد به این معنا که این کتاب به عنوان یک منبع راستین و بی بدیل شناخته شده و تحقیقات گسترده و ترازمندی توسط اندیشمندان و محققان مسلمان بر روی آن صورت گیرد و مرجعیت کتاب مورد پذیرش قرار گیرد. ایشان در این رابطه در دیداری با اعضای شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) در سال ۱۳۷۰ تأکید می‌کنند: «ما از اهل‌بیت(علیهم‌السلام) چیزهای زیادی داریم؛ چیزهایی است که اگر امروز عرضه بشود، دنیا را واقعا در مقابل خودش به اعجاب وا می‌دارد؛ مثل این نهج‌البلاغه. روی نهج‌البلاغه کار بشود، نکات مهمش برداشته بشود، تفکیک بشود، مطالبش تفسیر و حلاجی بشود، در روایات فحص بشود. این‌قدر ما معارف عالیه داریم که امروز بشر محتاج آنهاست. اینها از زبان اهل‌بیت، به عنوان بیان اهل‌بیت و به عنوان اسلامی است که اهل‌بیت معرفی می‌کنند».
آموزه‌های اهل‌بیت(ع)، رهیافت نوسازی ساختاری کشور
مرور بیانات و تأکیدات مقام معظم رهبری به عنوان شخصیتی مأنوس با نهج‌البلاغه و بلکه متبحر در آن که بارها با استناد و الهام از این کتاب، انقلاب اسلامی را از مراحل خطیر گوناگون عبور داده و کارآمدی این منبع سترگ را در عمل اثبات کرده‌اند؛ مسیر تازه‌ای را در پیش ما هویدا می‌سازد.
سخنان آیت‌الله خامنه‌ای در نخستین کنگره جهانی نهج‌البلاغه در سال شصت شمسی که نخستین بسته پیوسته و جامع از ترسیم دیدگاههای ایشان درباره این کتاب عزیز بعد از پیروزی انقلاب اسلامی است نشان میدهد اهتمام و توصیه به نهج‌البلاغه فراتر از فضیلت‌گویی و بهره‌مندی اخلاقی است و معظم له به دنبال نوسازی تار و پود جامعه و حکومت با آموزه‌های علوی هستند تا زندگی و حیات تازه‌ای برای مردم ایران در پرتو آن رقم بخورد.
بر این اساس احیای نهج‌البلاغه در سال جدید ۱۴۰۴ میتواند مقدمه‌ای برای ورود و کاربست آموزه‌های اهل‌بیت(ع) در ساختارهای جمعی و اداری و سازمانی و حکومتی باشد. به عبارت دیگر معارف نهج‌البلاغه با پیروزی انقلاب به میان مردم آورده شد، اما در مرحله فعلی و خصوصا در گام دوم انقلاب لازم است تا به عنوان معیار قطعی ارزیابی کارآمدی ساختارهای سیاسی و اقتصادی در سازمان‌ها و دولت‌ها و حکومت اسلامی مورد استفاده قرار گیرد.
.........................
پایان پیام
نظر شما