به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ همکاری سه‌جانبه ترکیه، رژیم صهیونیستی و آمریکا در سوریه طی سال‌های گذشته عمدتا با هدف تضعیف دولت سوریه به رهبری بشار اسد، مقابله با محور مقاومت و مهار نفوذ منطقه‌ای ایران شکل گرفته بود. با این حال، با تغییر معادلات ناشی از سقوط اسد، شکاف‌های راهبردی میان این بازیگران افزایش یافته است. اختلافات بر سر تقسیم حوزه نفوذ در آینده سوریه، به‌ویژه میان آنکارا و تل‌آویو، به اوج رسیده به طوری که احتمال رویارویی نظامی را تشدید کرده است.
پایان بهار همکاری، آغاز خزان رقابت
حملات اخیر رژیم صهیونیستی به اهدافی در خاک سوریه، که گفته می‌شود ترکیه آنها را برای ایجاد پایگاه‌های نظامی زیر نظر داشته، نشانه پایان همکاری محرمانه این دو بازیگر و ورود به مرحله‌ای تازه از رقابت امنیتی است. با هدف قرار دادن فرودگاه‌های نظامی تی‌فور و حماه، که مشاوران نظامی ترک برای تبدیل آنها به پایگاه هوایی به آنجا اعزام شده بودند، رژیم صهیونیستی پیام روشنی به آنکارا ارسال کرد: اجازه ایجاد حضور نظامی ترکیه در مرکز سوریه را نخواهیم داد.
گیدئون ساعر، وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی، درباره طرح‌های ترکیه اظهار داشت که آنکارا در تلاش است سوریه را به «منطقه تحت‌الحمایه ترکیه» بدل کند. او ترکیه را به ایفای نقش منفی در سوریه، لبنان و دیگر مناطق متهم کرد. این لحن هشدارآمیز پس از آن مطرح شد که نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، مشاور ارشد نظامی خود را برای بررسی تحولات سوریه به مسکو اعزام کرد. طبق اعلام منابع خبری، این سفر در پاسخ به نگرانی‌های تل‌آویو درباره افزایش همکاری نظامی ترکیه با دولت جدید سوریه به سرکردگی ابومحمد الجولانی انجام شده و رژیم صهینیستی برای مقابله با این روند، از حضور نظامی روسیه در سوریه حمایت می‌کند.
ترکیه به شیوه‌های گوناگون در پی گسترش نفوذ خود در سوریه است که مهم‌ترین آنها، حضور امنیتی و نظامی از طریق توافق با حاکمان جدید دمشق و نیز ایجاد نفوذ در میان نیروهای نظامی سوری با استفاده از مشاوران نظامی است؛ مشاورانی که مأمور ساماندهی ارتش جدید سوریه خواهند بود.
پیش‌تر، رسانه‌های صهیونیستی از جمله یدیعوت آحارونوت گزارش داده بودند که پروژه همکاری نظامی میان آنکارا و دمشق شامل تجهیز گروه هیئت تحریرالشام به پهپادهای جنگی، رادار، سامانه‌های جنگ الکترونیک و پدافند هوایی است و این پروژه همچنین شامل ایجاد پایگاه‌های نظامی ترکیه در خاک سوریه برای استقرار هواپیماهای جنگی نیز بوده است.
در چارچوب همین تلاش‌ها، ترکیه اخیراً تجهیزات نظامی و کارشناسان خود را به چند منطقه سوریه از جمله حمص و پالمیرا اعزام کرده تا زمینه‌سازی برای احداث پایگاه‌های نظامی مجهز به انواع تسلیحات پیشرفته را فراهم کند. فرودگاه تی‌فور یکی از مهم‌ترین مکان‌هایی بوده که برای تأسیس پایگاه هوایی ترکیه در خاک سوریه در نظر گرفته شده بود.
این اقدام که با هدف تثبیت حضور نظامی ترکیه در افق آتی سوریه صورت گرفته، گامی کلیدی برای گسترش نفوذ اقتصادی قوی در روند بازسازی سوریه از طریق شرکت‌های ترکیه‌ای و بهره‌برداری از فرصت‌ها و منابع بالقوه این کشور در راستای منافع آنکاراست. همچنین نباید از نظر دور داشت که دولت ترکیه در پیش‌زمینه ذهنی خود، جاه‌طلبی‌های ارضی گسترده‌ای برای بخش‌های وسیعی از شمال سوریه در سر دارد. آنکارا حلب را بخشی از خاک ترکیه می‌داند و حتی پیش از سقوط اسد خواستار ایجاد منطقه حائل به عمق ۳۰ کیلومتر در خاک سوریه شده بود.
نقشه صهیونیست‌ها برای آینده سوریه و ترکیه
با وجود تمام نگرانی‌های رژیم صهیونیستی از حضور نظامی ترکیه در سوریه، در مواضع رسانه‌ها و مقامات صهیونیست درباره تهدیدات ادعایی ناشی از نفوذ ترکیه در سوریه و حتی از ناحیه الجولانی نوعی اغراق دیده می‌شود؛ مواضعی که به نظر می‌رسد توجیهی برای تل‌آویو و واشنگتن جهت خنجر زدن از پشت به آنکارا و تبدیل سوریه به گورستان رؤیاهای اردوغان باشد.
در ابتدا باید گفت که کاملا روشن و آشکار است که نیروهای مسلح سوری، به سرکردگی هیئت تحریر الشام، پس از تسلط بر دمشق هیچ تهدیدی علیه رژیم صهیونیستی ایجاد نکرده‌اند. حتی زمانی که ارتش رژیم صهیونیستی تمام زیرساخت‌های نظامی و لجستیکی ارتش سابق سوریه را نابود کرد و تا کمتر از ۲۰ کیلومتری دمشق پیشروی نمود، نیروهای مسلح سوریه اقدامی مؤثر برای مقابله با اشغالگری صهیونیست‌ها انجام ندادند. الجولانی به شکلی تعجب‌آور اعلام کرد که سوریه تهدیدی علیه رژیم صهیونیستی نخواهد بود و با این اظهارنظر، خیال نتانیاهو را از بابت سوریه جدید آسوده ساخت.
از سوی دیگر، در حالی که گزارش‌های خبری متعددی درباره اهداف ترکیه برای احداث پایگاه نظامی در مرکز سوریه منتشر شده، اما آنکارا هرگز این موضوع را به طور رسمی اعلام نکرده است. حتی پس از بمباران این پایگاه‌ها توسط رژیم صهیونیستی، وزارت خارجه ترکیه با بیانیه‌ای محتاطانه صرفا بر پایبندی به راه‌حل‌های دیپلماتیک تأکید کرد؛ مسئله‌ای که نشان می‌دهد آنکارا تمایلی به واکنش متقابل در برابر اقدامات نظامی صهیونیست‌ها علیه منافعش در سوریه ندارد.
هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه، در مصاحبه‌ای با خبرگزاری رویترز اعلام کرد که ترکیه خواهان هیچ‌گونه رویارویی با رژیم صهیونیستی در سوریه نیست. وزارت امور خارجه ترکیه در بیانیه‌ای بدون اشاره به قصد آنکارا برای تأسیس پایگاه‌های نظامی در سوریه، به‌ویژه در فرودگاه‌های نظامی این کشور، به اعلام این مسئله بسنده کرد که حملات رژیم صهیونیستی در سوریه در واکنش به هیچ‌گونه تحریک و عمل قبلی نبوده است.
ترکیه یکی از معدود کشورهای اسلامی است که با رژیم صهیونیستی روابط دیپلماتیک رسمی دارد و روابط اقتصادی میان دو طرف، حتی در اوج تنش‌های سیاسی، همچنان به قوت خود باقی مانده است. مواضع دولت اردوغان در حمایت از فلسطینیان نیز عمدتا ابزاری برای رقابت در جهان عرب و افزایش نفوذ ترکیه در این حوزه بوده و هرگز به حمایت واقعی نظامی از فلسطینیان منجر نشده است، چه رسد به تهدید مستقیم علیه رژیم صهیونیستی.
حتی در جریان همه جنگ‌های صهیونیست‌ها علیه غزه، از جمله جنگ فعلی، ترکیه با همکاری جمهوری آذربایجان از تحریم‌های بین‌المللی علیه رژیم صهیونیستی بهره‌برداری کرده تا سهم خود در بازار تجاری این رژیم، به‌ویژه در بازار نفت را افزایش دهد. ترکیه بزرگ‌ترین بازار تسلیحاتی رژیم صهیونیستی است و علاوه بر همکاری‌های اطلاعاتی نزدیک، جنگنده‌ها و تانک‌های خود را در سرزمین‌های اشغالی به‌روزرسانی و مدرن می‌کند.
ترکیه حتی در نشست ناتو رسماً حمله ۷ اکتبر حماس علیه رژیم صهیونیستی را که بزرگ‌ترین شکست این رژیم و مهم‌ترین موفقیت فلسطینیان در هشت دهه مبارزه با اشغالگری محسوب می‌شود را رسما محکوم کرد.
از این رو، حملات اخیر رژیم صهیونیستی به مواضع ترکیه در خاک سوریه، فراتر از تلاش برای حذف تهدیدات ناشی از حضور نظامی ترکیه در سوریه یا دولت به‌اصطلاح اسلام‌گرای جدید دمشق است. رژیم صهیونیستی با پیشروی نظامی در مناطق راهبردی سوریه در جنوب غرب این کشور و با کمک ایالات متحده، پروژه تشکیل سوریه جدید را دنبال می‌کند که در آن این کشور عربی به کشوری خلع سلاح‌شده و تقسیم‌شده به دولت‌های کوچک قومی و مذهبی تبدیل شده است. در این زمینه، مقامات صهیونیست اخیرا به‌طور علنی از لزوم تشکیل فدراسیون‌ها و کانتون‌هایی (شکلی از تقسیم‌بندی کشوری) در سوریه سخن گفته‌اند.
سکوت در برابر کشتار علویان توسط نیروهای هیئت تحریر الشام در سواحل غربی سوریه که تهدیدی برای میلیون‌ها علوی در داخل ترکیه نیز محسوب می‌شود و در مقابل حمایت از جامعه دروزی و کردهای تحت حمایت آمریکا، چیزی جز تلاش برای تبدیل سوریه به باتلاقی از خطرات و تهدیدات علیه ترکیه نیست؛ هرچند که تل‌آویو به‌ظاهر از خطر نفوذ نظامی و سیاسی ترکیه در سوریه سخن بگوید.
اکنون رقابت و تنش بین ترکیه و رژیم صهیونیستی در سوریه وارد مرحله‌ای تازه شده است. در حالی که آنکارا تثبیت حضور نظامی و سیاسی خود را دنبال می‌کند، رژیم صهیونیستی با حملات هوایی تلاش دارد مانع تغییر توازن قوا به زیان خود شود. این تقابل، ثبات سوریه و معادلات منطقه‌ای را با چالش‌های جدی مواجه خواهد کرد.
در پایان باید گفت که تحولات اخیر در سوریه، موجب ورود ترکیه و رژیم صهیونیستی به مرحله‌ای تازه از رقابت ژئوپولیتیک شده به طوری که از سطح همکاری امنیتی پنهان عبور کرده است. در حالی که آنکارا در پی تثبیت حضور نظامی و اقتصادی خود در سوریه است، تل‌آویو با همراهی واشنگتن، پروژه خلع سلاح و تجزیه سوریه را دنبال می‌کند. این روند، نه‌تنها ثبات سوریه را تهدید می‌کند، بلکه می‌تواند در بلندمدت ساختارهای امنیتی منطقه را دچار دگرگونی عمیق کرده و روابط آنکارا با متحدان سنتی ترکیه را نیز با تنش‌های تازه‌ای روبه‌رو سازد.
**************
پایان پیام/ 345
