به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ در میان نقاط بحرانی جهان، منطقه کشمیر و رشته‌کوه هیمالیا در تاریخ معاصر بیشترین تعداد جنگ‌ها و درگیری‌ها را شاهد بوده است. در حالی‌که طی شش دهه گذشته تنش‌ها میان هند و پاکستان بارها بالا گرفته، اما هر بار این تنش‌ها خیلی زود فروکش کرده‌اند. با این حال، روابط این دو همسایه طی هفته‌های اخیر بار دیگر بحرانی شده و این بار جنگی جدید میان این دو آغاز شده است.
تنش‌ها زمانی شدت گرفت که ماه گذشته افراد مسلح ۲۶ غیرنظامی هندو را در کشمیر تحت کنترل هند به قتل رساندند. مقامات هندی اعلام کردند که تحقیقات نشان داده «عناصر مستقر در پاکستان» به‌روشنی در این حمله دست داشته‌اند. در پی این حادثه، حمله‌ای نظامی از سوی هند صورت گرفت، اما اسلام‌آباد قویا اتهامات دهلی‌نو را رد کرد. این حمله منجر به تنزل روابط دیپلماتیک، بسته شدن مرزها، لغو روادید، تعلیق یک معاهده مهم آبی میان دو کشور و آغاز تبادل آتش ظرف دو روز بعد شد.
حمله موشکی هند
سه‌شنبه شب، هند مجموعه‌ای از حملات دقیق را علیه آنچه «زیرساخت‌های تروریستی» در پاکستان و کشمیر تحت کنترل پاکستان خواند، انجام داد. هند این عملیات را «عملیات سیندور» نامیده است. این نام برای هند از بار نمادین بالایی برخوردار است. «سیندور» نام پودری است که زنان متأهل هندو بر صورت خود می‌زنند و طبق سنت، زمانی که بیوه می‌شوند دیگر از آن استفاده نمی‌کنند. به‌نظر می‌رسد نام این عملیات جدید هند علیه پاکستان، به‌مثابه کد انتقام و یادبود زنانی باشد که در حمله تروریستی ماه گذشته در کشمیر، بیوه شده‌اند. هند تاکید می‌کند که حملاتش «هدفمند، حساب‌شده و غیرتصاعدی» بوده‌اند، مکان‌های مشخصی را هدف گرفته و از تلفات غیرنظامی پرهیز کرده است. اما پاکستان روایت متفاوتی دارد. به هر حال، تنش‌ها در شبه‌قاره هند اکنون شعله‌ور شده‌اند.
سناریوی بعدی چیست؟
ارتش پاکستان اعلام کرده که حملات موشکی هند مساجد را هدف قرار داده و منجر به کشته شدن غیرنظامیان شده است. دست‌کم ۲۶ نفر، از جمله یک کودک، در این حملات جان خود را از دست داده‌اند.
پاسخ شدید موشکی هند به پاکستان پس از حملات تروریستی در کشمیر، موجب شگفتی بسیاری از کارشناسان شده است. پیش از این، حملات هند عمدتاً بر مناطق مرزی و کشمیر تحت کنترل پاکستان متمرکز بود، اما این‌بار، حمله اخیر حدود ۱۰۰ کیلومتر به درون خاک پاکستان و خارج از منطقه کشمیر گسترش یافته است. در واقع، حملات موشکی هند فراتر از قلمرو مورد مناقشه کشمیر رفته و به استان پنجاب پاکستان رسیده است. این حمله موشکی خارج از کشمیر، تبعات بیشتری به‌همراه خواهد داشت و ممکن است بحران کشمیر را به‌شدت گسترش دهد.
جنگ میان هند و پاکستان همواره یکی از کابوس‌های کارشناسان ژئوپلیتیک بوده است، و با توجه به شدت بالای این جنگ احتمالی، همواره از سوی بازیگران فرامنطقه‌ای نسبت به آن هشدار داده شده است.
وضعیت همچنان در حال تغییر است و اکنون بسیاری از تحولات به چگونگی واکنش بعدی پاکستان بستگی دارد. اگر رفتارها و اقدامات گذشته دو کشور را مبنا قرار دهیم، احتمال زیادی وجود دارد که تنش کنونی در سطح محدودی باقی بماند؛ به‌طوری که هر دو طرف ترجیح دهند به‌جای ورود به یک جنگ تمام‌عیار، با حملات کوتاه و هدفمند به یکدیگر پاسخ دهند. طی دهه گذشته، درگیری‌های میان هند و پاکستان معمولا کوتاه‌مدت و با دقت مدیریت شده‌اند تا از خارج شدن اوضاع از کنترل جلوگیری شود. اما در حال حاضر، لحن هر دو طرف تند و قاطع باقی مانده و هیچ‌یک تمایلی به عقب‌نشینی زودهنگام نشان نمی‌دهند.
در همین حال، اسلام‌آباد وعده واکنشی قوی به هند داده است. بیانیه پاکستان در پاسخ به حمله اخیر هند، این حملات را «اقدامی جنگی» خواند و اعلام کرد که این اقدام با «پاسخی در زمان و مکان دلخواه ما» روبه‌رو خواهد شد. خواجه آصف، وزیر دفاع پاکستان نیز در مصاحبه‌ای با بلومبرگ هشدار داد: «تا زمانی که مورد حمله قرار می‌گیریم... باید از خود دفاع کنیم.» همزمان، وزیر دفاع پاکستان اظهار داشت کشورش مایل است «به این تنش پایان دهد» مشروط به آنکه هند عقب‌نشینی کند.
البته در نبرد هوایی که بین هواپیماهای جنگی دو کشور رخ داد، پاکستان توانست با جنگنده چینی و موشک چینی آن پنج جنگنده ارتش هند را ساقط کند. این جنگنده‌ها عبارت بودند از یک میگ 29 و یک سوخو 30 ساخت روسیه و نیز 3 میراژه ساخت فرانسه. البته به این آمار باید تعداد بسیار زیادی از پهپادهای هاروپ ساخت رژیم صهیونیستی را که به طور گسترده توسط ارتش هند به کار گرفته می‌شوند را نیز اضافه کرد. پاکستان تعداد زیادی از این پهپادها را ساقط کرده است.
واکنش فضای داخلی هند به تشدید تنش
حملات موشکی هند به عمق خاک پاکستان با استقبال ملی روبه‌رو شد و تصویری قدرتمند از نخست‌وزیر نسبتا سخت‌گیر این کشور، نارندرا مودی، به نمایش گذاشت. اپوزیسیون دولت هند، همراه با برخی اعضای دولت مودی، از حملات موشکی علیه پاکستان تمجید کرده‌اند. حزب اصلی مخالف در هند اعلام کرده که از عملکرد ارتش «بسیار مفتخر» است. وزارت دفاع هند، با اشاره به تمایل احتمالی افکار عمومی برای پاسخی قوی‌تر به پاکستان، اعلام کرد که «در انتخاب اهداف و نحوه اجرای عملیات، خویشتنداری زیادی به‌خرج داده شده و در صورت لزوم، پاسخ قوی‌تری نیز امکان‌پذیر است.
واکنش‌های جهانی
جهان در حال نظارت بر وضعیت تنش‌زای میان دو کشور هسته‌ای است که اکنون به یکدیگر چشم دوخته و درباره جنگ تمام‌عیار صحبت می‌کنند، هرچند برخی رهبران جهانی تلاش می‌کنند از تشدید بیشتر تنش‌ها جلوگیری کنند. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، نیز از هر دو طرف خواسته است که «خویشتنداری» نشان دهند و هشدار داده که «جهان نمی‌تواند یک برخورد نظامی بین هند و پاکستان را تحمل کند.» رئیس‌جمهور ایالات متحده، دونالد ترامپ، این تشدید تنش‌ها را «شرم‌آور» خوانده و ابراز امیدواری کرده که درگیری‌ها «بسیار سریع» به پایان برسند. چین، بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار بین‌المللی پاکستان و شریک آن در مناقشه مرزی، از هر دو طرف خواسته تا از خود خویشتنداری نشان دهند.
مردم دو کشور آماده جنگ
مردم دو کشور برای بدترین حالت آماده می‌شوند، که خود نشانه‌ای از جدی بودن وضعیت است. در روزهای اخیر، خانواده‌ها در کشمیر تحت کنترل پاکستان خانه‌های خود را تقویت کرده و طرح‌های تخلیه از برخی مناطق را نهایی کرده‌اند. بیمارستان‌های کشمیر پاکستان نیز داروهای ضروری را ذخیره کرده‌اند و به دانش‌آموزان آموزش‌های کمک‌های اولیه داده شده است.
از سوی دیگر، هند نخستین تمرین دفاع غیرنظامی خود را شب چهارشنبه برگزار کرد. این تمرین، که آخرین بار در سال ۱۹۷۱ برگزار شده بود، شامل تمرین خاموشی برق، انجام تمرین‌های تخلیه و آموزش غیرنظامیان برای مقابله با حملات خصمانه است.
قلب بحران
در بحران کنونی میان هند و پاکستان، یک مناقشه چنددهه‌ای بر سر کشمیر نهفته است که یکی از مناطق نظامی‌شده و ناآرام جهان به شمار می‌آید. این مناقشه به سال ۱۹۴۷ برمی‌گردد، زمانی که هند تحت سلطه بریتانیا به دو کشور هند و پاکستان تقسیم شد، اما وضعیت کشمیر همچنان نامشخص ماند و دو کشور بر سر کنترل آن به جنگ پرداختند. آتش‌بس میان هند و پاکستان که توسط سازمان ملل در سال ۱۹۴۹ میانجی‌گری شد، خط کنترل را تعیین کرد و منطقه را بین کنترل هند و پاکستان تقسیم کرد. از آن زمان تاکنون، دو کشور چندین جنگ دیگر نیز بر سر این منطقه مورد مناقشه به راه انداخته‌اند.
هند پاکستان را متهم به تسلیح و آموزش گروه‌های شبه‌نظامی ، به‌ویژه از زمان شورش اول کشمیر در دهه ۱۹۹۰، برای افزایش ناامنی و جدایی‌طلبی می‌کند. با این حال، اسلام‌آباد این ادعاها را رد کرده و می‌گوید که تنها به‌طور دیپلماتیک و معنوی از کشمیری‌هایی که خواهان خودمختاری هستند، حمایت می‌کند.
در سال‌های اخیر، نارندا مودی، نخست‌وزیر هند، تلاش کرده تا شرایط خاصی را در کشمیر برقرار کند، به‌ویژه پس از اینکه دولت وی در سال ۲۰۱۹ وضعیت ویژه خودمختاری کشمیر را لغو کرد. فشارهای بین‌المللی بر هر دو طرف برای حل این مسئله به‌طور دوجانبه وجود دارد، اما خطرات ژئوپلیتیکی و سیاست‌های داخلی غالبا مانع از رسیدن به کاهش تنش‌ها می‌شود و این به این دلیل است که مذاکره درباره کشمیر برای هر دو کشور هند و پاکستان نشانه‌ای از ضعف و عقب‌نشینی ملی محسوب می‌شود و به همین دلیل هیچ دولتی در دهلی‌نو یا اسلام‌آباد تمایلی به مذاکره بر سر این منطقه مورد مناقشه نداشته است.
**************
پایان پیام/ 345
