به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ همزمان با ششمین سالروز درگذشت عالم برجسته افغانستانی، آیت الله آصف محسنی، سمینار علمی «بازنمایی مفهوم امت در منظومه تمدن اسلامی، با تأکید بر میراث آیت الله محسنی» روز سهشنبه (۱۴ مرداد) در مجتمع امین قم برگزار شد.
در ابتدای جلسه قاری قرآن آقای آخوندزاده، با تلاوت آیاتی از کلام وحی فضای جلسه را عطرآگین کرد.
سپس به مناسبت ایام عزاداری ماه صفر، حجت الاسلام بحر به ذکر مصیبت پرداخت و دلها را راهی دشت کربلا کرد.
در ادامه دبیر سمینار حجت الاسلام و المسلمین حیدری و اساتید سمینار؛ دکتر سید عبدالقیوم سجادی، حجت الاسلام و المسلمین زکی، حجت الاسلام و المسلمین جوادی غزنوی و حجت الاسلام و المسلمین فهیمی برای ارائه مطالب خوددر جایگاه قرار گرفتند.
دکتر سید عبدالقیوم سجادی که رئیس دانشگاه خاتم النبیین(ص) و مسئول برگزاری این سمینار بود، به شرکت کنندگان در مجلس خیر مقدم گفت و حضور آنان را در این جلسه ارج نهاد.
در ادامه دکتر سجادی به ارائه نظرات خود در موضوع «روش و نظریه در فقه سیاسی از منظر آیت الله محسنی» پرداخت.
وی با بیان این که دانش فقه سیاسی از خصوصیات آیت الله محسنی بود، افزود: فقه سیاسی دوتعریف دارد، در یک تعریف بخشی از فقه است، یعنی دانشی فقهی است که به اعمال سیاسی مکلفین میپردازد. به عبارت دیگر تنظیم اعمال مکلفین در امور سیاسی را بر عهده دارد.
در تعریف دوم، فقه سیاسی رویکردی تبیینی دارد، یعنی فراتر از اعمال فردی مکلفین در امور سیاسی است و محدود به ابواب رایج فقه اسلامی نیست، بلکه شامل تاملات و نظریاتی است که فقها با استناد به منابع اسلامی به این پرسشها پاسخ دادند.
دکتر سجادی تعریف فقه سیاسی از منظر آیت الله محسنی را اینگونه بیان کرد: مباحت و موضوعات جدیدی که با استناد به اصول و قواعد اسلامی با رعایت ویژگیهایی که در استنباط شرعی لازم است استخراج میشود، جزء مباحث فقه سیاسی است.
وی ادامه داد: آیت الله محسنی قائل بود ک هروش اجتهادی گذشته باید مورد بازنگری قرار گیرد و فقها باید در عرصه های مختلف فقه مطالعه کنند و به تخصص نائل شوند.
رئیس دانشگاه خاتم النبیین(ص) در بحث روش شناختی آیت الله محسنی تصریح کرد: ایشان ضمن پایبندی به علمای سلف، نوآوریهایی در فقه دارد. از نظر او حق قانونگذاری برای فقه در امور جدید وجود دارد، البته مشروط به عدم مخالفت با نصوص. یعنی از نظر آیت الله محسنی اصل موافقت با نصوص لازم نیست، بلکه عدم مخالفت و مغایرت لازم است که این دایره اجتهاد و فقه را گسترده میکند.
وی در ادامه بحث روش شناختی مرحوم محسنی افزود: نکته دوم که نزدیک به نظر شهید صدر است، حوزه مباحات شرعی است که به خود مکلف واگذار شده است. یعنی در این حوزه که دستوری از سوی شارع نداریم، فقیه با روش اجتهادی و اصول استنباط میتواند پاسخ پرسشهای جدید سیاسی و اجتماعی را استنباط کند و در اختیار مکلف قرار دهد.
دکتر سجادی با تأکید بر اینکه آیت الله محسنی، اولین عالم دینی است که مباحث فقه سیاسی را بصورت رساله عملیه درآورده گفت: من در جهان اسلام کسی را سراغ ندارم که توضیح المسائل سیاسی نوشته باشد. یعنی سوالات شرعی مکلف را به صورت اختصاصی در حوزه مسائل سیاسی پاسخ داده باشد. در واقع این اثر ارزشمند وکاربردی، بیان نظریات سیاسی مرحوم آیت الله محسنی است.
سجادی در پایان گفت: اگر میخواهیم مبانی تمدن اسلامی را استخراج کنیم، باید به نظریات آیت الله محسنی به عنوان یک فقیه بزرگ و متفکر طراز اول اسلامی توجه ویژه داشته باشیم.
در ادامه این سمینار علمی حجت الاسلام و المسلمین سید جوادی غزنوی به مفهوم امت و ملت در چارچوب تمدن اسلامی از منظر آیت الله محسنی پرداخت.
وی در ابتدا با نگاهی انتقادی گفت: امروز ما مسلمانان متفرق و متشتت، چیزی به نام امت نداریم. همچنین تمدن مفهومی است که امروزه با وحوشت غرب دیگر از معنا تهی شده است، همان غربی که اقسام جنایات را میکند و خودش را مهد تمدن و متمدن میداند و ما مسلمانان و شرقی ها را وحشی میداند.
جوادی غزنوی درباره مفهوم امت افزود: خداوند در قرآن کریم میفرماید: إِنَّ هَٰذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّکُمْ فَاعْبُدُونِ. این آیه قرآن اِخبار است، به داعیه انشاء. یعنی هنوز امت شما امت واحده نشده است و انشاء و ایجادش به شما مسلمین واگذار شده است.
وی ادامه داد: آیت الله محسنی در پی ایجاد این امت آرمانی بود، لذا این آیه دائما در زبان ایشان میچرخید و شاه بیت تمام سخنانش بود و به سوی تحقق آن حرکت میکرد.
استاد حوزه در ادامه با اظهار تأسف گفت: هرکسی که در امت اسلامی این حرفها را بزند، سنگباران میشود. یعنی او را طرد می کنند و مورد بیمهری قرار میگیرد. زیرا متاسفانه در بین مسلمین هم مسأله ملیت و ملیگرایی پررنگ شده است و امتگرایی ذاتا با ملیگرایی سازگار نیست. زیرا امت مبنای قرآنی و آسمانی دارد و ملیت مبنای دنیایی و خاکی دارد و طبیعتا کسیکه امت را مطرح میکند، ملیت را نفی میکند.
این عالم روشنفکر افغانستانی در ادامه افزود: امت به انسان افق دید میدهد. برای تفکر امتی، انسان و عدالت برای نوع انسان مهم است. لذا غزه و افغانستان و... برایش فرقی ندارد و هرجا انسانی مورد ظلم واقع شود، برای او مهم است. اما در تفکر ملیگرا فقط ملت خودش و ملیت خودش مهم است، نه سایر انسانها...
جوادی غزنوی درباره نگاه امتی آیت الله محسنی هم گفت: یکی ازابهاماتی که درباره آیت الله محسنی وجود دارد، قومیت او است. مرحوم استاد محسنی حتی یک بارهم از قومیت خود نگفت، زیرا برایش مهم نبود و دم زدن از قومیت و مباهات به آن را مصداق ناسیونالیزم میدانست که به شدت با آن مبارزه میکرد.
حجتالاسلام و المسلمین فهیمی سخنران بعدی سمینار علمی «بازنمایی مفهوم امت در منظومه تمدن اسلامی، با تأکید بر میراث آیت الله محسنی» در رابطه با موضوع این سمینار در ابتدا گفت: جامعه زنده جامعهای است که بتواند چالشهای موجود را برطرف کند و مرحوم آیت الله محسنی به دنبال ایجاد چنین جامعهای در بین شیعیان افغانستان بود.
وی ادامه داد: شیعیان افغانستان، مردمی امتگرا هستند. ما مناطقی در افغانستان داریم که حتی یک خانه شیعه آنجا نیست، اما مجاهدان بسیاری از شیعه در دوران مبارزه با شوروی در آنجا شهید شدند و در دفاع از برادران اهل سنت خود جان باختند.
رئیس حوزه علمیه عرفان هرات در ادامه خواستههای شیعیان افغانستان را اینگونه بیان کرد: خواست شیعیان افغانستان این است که کشور آباد شود و شیعه به عنوان یک مسلمان افغانستانی در حد و اندازه خود در امور کشور نقش داشته و تبارز فکری و رفتاری داشته باشد.
وی ادامه داد: ما حتی یک سند در تاریخ افغانستان نداریم که خیانتی در افغانستان صورت گرفته باشد و شیعه پای آن را امضا کرده باشد، برعکس همیشه دنبال آبادانی و پیشرفت و ایجاد همدلی در کشور بودیم.
فهیمی در ادامه خواستههای شیعیان افغانستان گفت: رسمیت مذهب جعفری خواستهای است که ما به هیچ وجه از آن کوتاه نمیآییم. تعدیل ظالمانه تقسیمات اداری در مناطق شیعه کشور هم از خواسته های برحقی بود که در نگاه آیت الله محسنی هم پررنگ بود.
در انتهای این سمینار علمی حجت الاسلام و المسلمین زکی به مبانی نظری تقریب از دیدگاه آیت الله محسنی پرداخت.
وی در ابتدا به اصولی که بین تمام علما و شخصیتهای تقریبی مشترک است پرداخته و گفت: اختلاط شیعه و سنی در بیشتر ممالک اسلامی وجود دارد و این مسالهای قابل توجه برای ایجاد تقریب است. البته درصورت عدم اختلاط هم برای تحقق اهداف اسلامی نیاز به تعامل و تقریب داریم.
زکی لزوم اجرای عدالت در جامعه، ارتباط حسنه بین مردم، توجه به کرامت انسانها و... را از مبانی مهم ایجاد تقریب شمرد که آیت الله محسنی در کتاب «تقریب مذاهب؛ از نظر تا عمل» به آنها پرداخته است.
وی افزود: سفارش روایات معصومین(ع) در تعامل با اهل سنت که شامل شرکت در جماعت و تشییع جنازه و عیادت از بیماران و... میشود هم از مبانی و راهبردهای ایجاد تقریب بین مسلمین است.
حجت الاسلام زکی چالشهای تقریب از نظر آیت الله محسنی را هم جهل مسلمانان، تعصبات کور، تکفیر و غلو دانست که در بیانات و آثار ایشان به وفور درباره آنان توضیح داده شده است.
.............
پایان پیام/
نظر شما