به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ یزید بن معاویة بن ابیسفیان پس از درگذشت پدرش معاویه به خلافت رسید؛ از نظر بسیاری از مورخان رخداد انتخاب او بهعنوان خلیفه، شکلی موروثی یافت و برخلاف آنچه در سنت سلف خلفا مرسوم بود تلقی شد. این تغییر ساختاری و انتصابی همراه با سیاستهای یزید و نحوهٔ مقابلهاش با معترضان، زمینهساز سه واقعهٔ دردناک شد که در حافظهٔ جمعی مسلمانان جای گرفت.
۱. کربلا و شهادت امام حسین(ع) — عاشورای ۶۱ ق.
در محرم سال ۶۱ هجری قمری، امام حسین(ع) به همراه شمار معدودی از اصحاب و اهلبیت خود در کربلا محاصره و به شهادت رسیدند؛ حادثهای که به نام عاشورا در تاریخ ثبت شد. بر اساس روایتهای تاریخی، امام حسین(ع) بهدلیل دعوت مردم کوفه و پیگیری احقاق حقوق اسلامی به سمت عراق حرکت کرد، اما پیش از رسیدن کمکهای وعدهشده، در بیابان کربلا زیر فشار سپاه دشمن قرار گرفت. شهادت امام حسین(ع)، زنان و کودکان اسیر و انتقال برخی از اهلبیت و سرهای شهدا به سوی شام از پیامدهای تلخ این واقعه بود که تأثیرات عمیق اعتقادی، فرهنگی و سیاسی بر جای گذاشت.
۲. واقعهٔ حَرَّه — سرکوب مدینه در ۶۳ ق.
دو سال پس از عاشورا، در سال ۶۳ ق. مدینه با قیامهایی علیه حکومت اموی روبهرو شد. بنا بر منابع تاریخی، نیروهایی که از سوی یزید مأمورِ سرکوب شدند، وارد مدینه شده و بهمدت چند روز به خانهها و مساجد یورش بردند. رخداد معروف به «حَرَّه» با کشتهشدنِ شماری از مردم، از جمله برخی از صحابه و حافظان قرآن، و غارتِ اموال شهروندان همراه شد. برخی گزارشها از آسیبهای گستردهٔ اجتماعی و اخلاقی و نقض امنیت و قداست شهر پیامبر(ص) سخن گفتهاند؛ رویدادی که در افکار عمومی بهعنوان جنایتی سنگین علیه ساکنان مدینه ثبت شده است.
۳. محاصرهٔ مکه و آتشگرفتن بخشهایی از کعبه — ۶۴ ق.
همزمان با ناآرامیها در مدینه، عبدالله بن زبیر در مکه نفوذ یافت و بسیاری از اهل مکه به وی بیعت کردند. واکنش حکومت مرکزی به این رخداد، فرستادن نیرو جهت بازپسگیری کنترل شهر و سرکوب مخالفان بود. در جریان محاصرهٔ مکه و درگیریهای شدیدی که بین مدافعانِ ابن زبیر و نیروهای اموی در گرفت، بخشهایی از کعبه دچار آتشسوزی شد؛ آتشی که بهگفتهٔ برخی منابع ناشی از اصابت تیرها و پرتابههای آتشین بود. محاصره تا زمانی ادامه یافت که خبر مرگ یزید به لشکریان رسید و سرآسیمگی سیاسی دورهٔ او آغاز شد.
بازتاب تاریخی و میراث
این سه واقعه—عاشورا، حَرَّه و محاصرهٔ مکه—در منابع تاریخی و دینی انعکاس گستردهای یافته و محل مناقشه و بررسی عالمان و مورخان بوده است. در امتداد تاریخ، نام یزید بهویژه در میان شیعیان بهعنوان نمادی از ستم، طغیان و نقض حرمتهای دینی یاد میشود؛ گروهی از اهل سنت نیز در نقد اقدامات او زبانبهانتقاد گشودهاند. در منابع روایی و شعائر عزاداری، لعن و نکوهش یزید و یارانش جایگاه مشخصی دارد و حادثهٔ عاشورا بهعنوان نقطهای محوری در تاریخ شیعه پذیرفته شده است.
در عین حال، بررسیهای تاریخی، تفاوت در گزارشها و گاهی اختلاف درٔ جزئیات را نشان میدهد؛ مثلا در شمار دقیق کشتهشدگان یا گسترهٔ دقیق آسیبها میان منابع مختلف اختلافهایی وجود دارد. اما نکتهٔ مشترک در منابعِ متعدد، تأثیر عمیق و تلخ این رویدادها بر سرنوشت سیاسی و اجتماعی امت اسلامی در سدههای اولیهٔ اسلامی است.
خاتمه
دوران کوتاه خلافت یزید بن معاویه با رخدادهایی همراه شد که بهطرز چشمگیری وجههٔ او را در حافظهٔ تاریخی تیره ساخته است. قتل امام حسین(ع) و یارانش، هجوم و سرکوب مردم مدینه و محاصرهٔ مکه و آسیبدیدنِ کعبه، سه رویداد برجستهاند که نهتنها در متون تاریخی بلکه در شعائر و حافظهٔ جمعی مسلمانان بازتاب یافتهاند. این وقایع همچنان موضوع بحث، تأمل و سوگواریاند و نقش تعیینکنندهای در شکلگیری هویتهای مذهبی و سیاسی پس از آن دوران داشتهاند.
در میان بخشهای زیادی از جامعهٔ مسلمان، بهویژه شیعیان، یزید چهرهای منفور است و از اعمال و سیاستهای او بهعنوان مصداق ظلم و بیحرمتی به مقدسات یاد میشود — عباراتی چون «لعن الله یزیدا» در برخی از متون و آیینهای یادآوری شده است.
..............................
پایان پیام/
نظر شما