به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا: حجتالاسلام و المسلمین محمد حسین امین، نویسنده و پژوهشگر دینی، در نوشتاری اختصاصی برای ابنا به بررسی «هنر عشقورزی پیامبر اکرم(ص) در خانواده» پرداخته و با تکیه بر آیات قرآن و سیره نبوی، ابعاد اخلاقی و عاطفی رفتار آن حضرت در محیط خانواده را واکاوی کرده است.
محمد حسین امین / نویسنده و پژوهشگر دینی
زندگی خانوادگی پیامبر اکرم(ص) صحنهای زنده از مهر، عطوفت و عشق ناب الهی بود. آن حضرت در عین جایگاه رسالت و مسئولیتهای سنگین اجتماعی، کوچکترین فرصتها را برای توجه و محبت به خانواده مغتنم میشمرد. شیعه بر اساس آیات قرآن و احادیث معتبر، پیامبر را نهتنها راهبر امت، بلکه نمونه عالی برای روابط صمیمانه در محیط خانه میداند. از این منظر، مطالعه هنر عشقورزی ایشان، چراغی برای خانوادههای امروز است که در میان طوفانهای زندگی مدرن به دنبال آرامش میگردند.
محبت کلامی؛ زبان عشق پیامبر(ص)
پیامبر اکرم(ص) بارها با سخنان محبتآمیز و دلنشین، قلب خانواده را آرام میکرد. آن حضرت با خطابهای مهرآمیز به همسران خود نشان میداد که محبت کلامی، نه تنها ضعف نیست بلکه نشانه کمال ایمان است. قرآن کریم در جایی دیگر نیز به نرمی در گفتار تأکید کرده است: «فَقُولا لَهُ قَوْلًا لَیِّنًا»؛ «با او سخنی نرم بگویید» (۱). همچنین خداوند درباره پیامبر میفرماید: «وَإِنَّکَ لَعَلی خُلُقٍ عَظِیمٍ»؛ «و بیگمان تو بر خلقی بزرگ هستی» (۲). این دو آیه، جایگاه ویژه اخلاق نرمخو و محبتآمیز را در روابط خانوادگی آشکار میسازد.
روایات شیعی بهویژه از طریق امام صادق(ع) تأکید کردهاند که اظهار محبت به خانواده ثواب دارد و سبب افزایش مهر متقابل میشود. امام صادق(ع) میفرماید: «قول الرجل للمرأة إنّی أحبّک لا یذهب من قلبها أبداً»؛ گفتن مرد به همسرش که دوستت دارم، هرگز از قلب او بیرون نمیرود(۳).
بیان عشق و علاقه، روش پیامبر(ص) بود و این سنت، امروز نیز میتواند ستون زندگی خانوادگی را استوار نگه دارد. اگر کلام محبتآمیز در خانه جریان داشته باشد، بسیاری از اختلافات ریشهکن میشود.
مشارکت در امور خانه؛ همدلی پیامبر(ص)
یکی از مهمترین جلوههای عشقورزی پیامبر(ص) در خانواده، مشارکت در امور خانه بود. آن حضرت با وجود جایگاه رفیع خود، از کارهای خانه رویگردان نبود و حتی کفش خود را وصله میزد و در خدمت خانواده قرار میگرفت. در حدیثی آمده است: «کان رسولُ اللهِ (ص) یخیط ثوبَه ویخصف نعله ویعمل ما یعمل الرجال فی بیوتهم»؛ پیامبر خدا(ص) لباس خود را میدوخت، کفش خود را وصله میزد و همانند دیگر مردان در خانه کار میکرد(۴).
این رفتار، پیام روشنی داشت: عشق تنها در کلام نیست بلکه در عمل تجلی مییابد. خانوادهای که اعضایش با همدیگر همدلانه کار میکنند، از استحکام بیشتری برخوردار میشود. پیامبر با این سنت، تکبر مردسالارانه را شکست و مردان را به همدلی و همکاری دعوت کرد.
احترام به شخصیت همسر؛ کرامتمحوری در خانواده
هنر عشقورزی پیامبر(ص) تنها در ابراز محبت نبود، بلکه احترام به شخصیت همسر جایگاهی ویژه داشت. آن حضرت نهتنها به همسران خود احترام میگذاشت، بلکه در برابر آنان مینشست، با آنان گفتوگو میکرد و حتی به سخنانشان گوش میداد. این احترام متقابل، نمونهای از رفتار اسلامی در خانواده است.
در روایتی آمده است: «خیرکم خیرکم لأهله وأنا خیرکم لأهلی»؛ بهترین شما کسی است که برای خانوادهاش بهترین باشد و من بهترین شما برای خانوادهام هستم(۵). این بیان نشان میدهد که بر خلاف تصور بسیاری از مردم، ملاک برتری مؤمنان، نحوه رفتارشان در خانه است، نه صرفاً در جامعه.
پیامبر(ص) با رفتار خود نشان داد که زن در خانه تنها یک خدمتگزار نیست، بلکه همدم، مشاور و شریک زندگی است. چنین نگاهی، بنیان خانواده را بر کرامت و عشق استوار میسازد.
محبت به فرزندان؛ آیندهسازی با مهر
یکی از شاخصترین جلوههای محبت پیامبر(ص)، عشق بیپایان ایشان به فرزندان و نوهها بود. آن حضرت بارها امام حسن(ع) و امام حسین(ع) را در آغوش میگرفت و بر آنها بوسه میزد. روایت شده است که پیامبر(ص) فرمود: «مَن قبّل وَلده کتب الله له حسنة، ومَن فرّحه فرّحه الله یوم القیامة»؛ هر کس فرزندش را ببوسد خداوند برای او حسنهای مینویسد و هر کس او را شاد کند خداوند او را در قیامت شاد میسازد(۶).
این رویکرد در زمانی بیان شد که بوسیدن فرزند برای برخی قبیلهها نشانه ضعف تلقی میشد. پیامبر با شکستن این سنت غلط، مهرورزی به فرزند را ارزش دینی و اخلاقی معرفی کرد. او با عمل خود نشان داد که محبت به کودک، تربیتی الهی است که روح آیندهسازان جامعه را پرورش میدهد.
هنر عشقورزی پیامبر اکرم(ص) در خانواده، الگویی کامل برای تمام دورانهاست. از محبت کلامی تا احترام عملی، از همکاری در خانه تا مهرورزی به فرزندان؛ همه و همه نشان میدهد که اساس زندگی خانوادگی در نگاه اسلام، بر محور عشق و کرامت استوار است. خانواده امروز، اگر این سیره نبوی را الگو گیرد، خواهد توانست در برابر چالشهای مدرن سربلند بایستد.
منابع و پاورقیها
- قرآن کریم، سوره طه، آیه ۴۴.
- قرآن کریم، سوره قلم، آیه ۴.
- حر عاملی، محمد بن حسن، «وسائل الشیعة»، ج ۲۰، ص ۲۳، مؤسسه آل البیت(ع)، قم.
- مجلسی، محمدباقر، «بحارالأنوار»، ج ۱۶، ص ۲۰۷، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
- همان، ج ۷۱، ص ۳۹۰.
- کلینی، محمد بن یعقوب، «الکافی»، ج ۶، ص ۴۹، دار الکتب الإسلامیة، تهران.
۰۹:۰۰ - ۱۴۰۴/۰۶/۱۸
نظر شما