به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ نامه ۲۶ نهجالبلاغه، نامهای است از امام علی(ع) به افرادی که برای جمعآوری مالیات اعزام شدهاند. اگرچه با نگاهی ساده میتوان این نامه را دستورالعملی برای متصدیان مالیاتی دانست، اما با نگاهی دقیق میتوان گفت که این نامه، یک دستور عمومی برای مسئولان نظام اسلامی در هر سطح و رده حکومتی است.
اگر هر شخصی که دارای مسئولیتی در جامعه اسلامی است، خواه آن مسئولیت مدیریت یک محیط کوچک اداری یا ریاست عالی بر بزرگترین ساختارهای حاکمیتی باشد، «خود» را مخاطب این نامه بداند و دستورات حضرت را دستورات امام علی(ع) برای «خویش» بداند، قطعا با روشی بهتر، خدمت به مردم ارائه میدهد.
این نامه که بخشی از آن در نهجالبلاغه آمده است، در کتابهای مختلف تاریخی و روایی مانند «الغارات»، «اصول کافی»، «تیسیرالمطالب» و «تاریخ دمشق» نقل شده و علاقمندان میتوانند متن کامل این دستورالعمل اداری و حکومتی را در این منابع مطالعه کنند.
اگرچه این نامه، با هدف تعیین نوع ارتباط کارگزاران حکومت با مردم بیان شده، اما بخش اول آن را باید مهمترین بخش دانست. حضرت توصیهای فردی را بیان کرده و مسئولان و مدیران را به اطاعت خداوند در خلوت و در جمع مردمان توصیه میکند:
«أَمَرَهُ بِتَقْوَی اللهِ فِی سَرَائِرِ أَمْرِهِ وَخَفِیَّاتِ عَمَلِهِ، حَیْثُ لا شَهِیدَ غَیْرُهُ، وَلا وَکِیلَ دُونَهُ. وَأَمَرَهُ أَلاَّ یَعْمَلَ بِشَیْءٍ مِنْ طَاعَةِ اللهِ فِیمَا ظَهَرَ فَیُخَالِفَ إِلَی غَیْرِهِ فِیمَا أَسَرَّ، وَمَنْ لَمْ یَخْتَلِفْ سِرُّهُ وَعَلانِیَتُهُ، وَفِعْلُهُ وَمَقَالَتُهُ، فَقَدْ أَدَّی الْأَمَانَةَ أَخْلَصَ الْعِبَادَةَ، به او دستور می دهد که تقوای الهی را در امور پنهانی و اعمال مخفی خود رعایت کند، در آن جا که هیچ کس جز خدا شاهد و گواه نیست، و نه احدی غیر از او ناظر و حافظ اعمال. به او دستور داده است که هر عملی را از اطاعتهای خدا که آشکارا انجام میدهد در پنهانی خلاف آن را انجام ندهد، آن کس که پنهان و آشکارش، و عمل و سخنش برخلاف یکدیگر نباشد، امانت الهی را ادا کرده و حق بندگی خالصانه را بهجا آورده است».
در بخش دوم این نامه، رابطه کارگزاران حکومت با مردم بیان میشود:
«وَأَمَرَهُ أَلاَّ یَجْبَهَهُمْ وَلایَعْضَهَهُمْ، وَلا یَرْغَبَ عَنْهُمْ تَفَضُّلاً بِالْإِمَارَةِ عَلَیْهِمْ، با مردم برخورد بد نداشته باش و به آنها بهتان نزن و به آنها به دلیل این که رئیس آنان هستی، بیاعتنایی نکن»
امام علی(ع) در ادامه، دلیل لزوم برخورد مناسب با مردم را بیان میکند و میفرماید:
«فَإِنَّهُمُ الْإِخْوَانُ فِی الدِّینِ، وَالْأَعْوَانُ عَلَی اسْتِخْرَاجِ الْحُقُوقِ. چراکه آنها برادران دینی تو هستند و یاوران در استخراج حقوق [جامعه اسلامی] هستند.
روشن است که حفظ حرمت افراد توسط کارگزاران، از مهمترین ابزارها در حفظ اعتبار ساختار سیاسی و در برخی از مواقع در حفظ باورهای دینی مردم است و این موضوع میتواند تمایل آنان را در ادای حقوق مختلف حکومت از دادن مالیات تا کوشش برای حفظ ساختار را تقویت کند.
حال اگر مسئولی در هر سطحی، به وظایف شخصی و اجتماعی خود به صورت مناسب عمل نکرد و به آنچه که در قالب پول و اعتبار و حرمت و آبروی نظام اسلامی به او سپرده شده بهعنوان «امانت الهی» نگاه نکرد، باید خود را مخاطب بخش آخر سخنان حضرت علی(ع) بداند که:
«وَمَنِ اسْتَهَانَ بِالْأَمَانَةِ وَرَتَعَ فِی الْخِیَانَةِ وَلَمْ یُنَزِّهَ نَفْسَهُ وَدِینَهُ عَنْهَا، فَقَدْ أَحَلَّ بِنَفْسِهِ الذُّلَّ وَالْخِزْیَ فِی الدُّنْیَا، وَهُوَ فِی الاْخِرَةِ أَذَلُّ وَأَخْزَی! وَإِنَّ أَعْظَمَ الْخِیَانَةِ خِیَانَةُ الْأُمَّةِ، وَأَفْظَعَ الْغِشِّ غِشُّ الْأَئِمَّةِ،. آن کس که امانت را سبک بشمرد و بیمحابا در وادی خیانت گام بگذارد و خویشتن و دینش را از آن پاک نسازد، درهای ذلت و رسوایی را در دنیا به روی خود گشوده و در سرای آخرت خوارتر و رسواتر خواهد بود. به یقین بزرگترین خیانت، خیانت به امّت است و رسواترین غش و تقلّب، غش و تقلّب درباره پیشوایان اسلام است».
بار دیگر باید این نکته را گفت که هر کسی در هر مسئولیتی، پیش و بیش از اینکه، شخص یا مسئولیتی را مخاطب این نامه بخواند، باید خود را مخاطب این نامه بداند و در راه تحقق آن در حوزه مسئولیتی خویش گام بردارد.
سید علیاصغر حسینی/ ابنا
...................
پایان پیام
نظر شما