به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ طرحی که از سوی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، برای بازسازی غزه و مهاجرت اجباری ساکنان این منطقه ارائه شده، نگرانی‌هایی را در میان کشورهای عربی برانگیخته است. در واکنش به این موضوع، کشورهای عربی به دنبال یافتن جایگزینی برای این ابتکار بحث‌برانگیز هستند.
ریشه‌ها و پیش‌زمینه احتمالی طرح پیشنهادی ترامپ برای غزه
ترامپ طرح خود برای غزه را در حالی دنبال می‌کند که هدف آن، تخلیه اجباری ساکنان این منطقه به کشورهای عربی و بازسازی نوار غزه به سبک غربی است. به گزارش دویچه‌وله، این طرح بر اساس یک سند ۴۹ صفحه‌ای است که تابستان گذشته توسط جوزف پلزمن، استاد اقتصاد و نویسنده حوزه سیاست تجارت بین‌المللی آمریکا و سازمان تجارت جهانی منتشر شده است.
ابتکار پلزمن برای غزه شامل اجرای پروژه‌هایی در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، ایجاد خطوط قطار سبک، فرودگاه‌ها و بنادر، حکمرانی دیجیتال و ساخت هتل‌های ساحلی است. او در تابستان گذشته اظهار داشت که برای اجرای این طرح، نوار غزه باید کاملا تخلیه شود. به گفته او، ایالات متحده می‌تواند برای پذیرش آوارگان غزه روی مصر حساب کند، زیرا قاهره به واشنگتن وابسته است.
مخالفت دولت‌های عربی و عدم امکان اجرای طرح ترامپ
بیشتر دولت‌های منطقه این طرح را محکوم کرده‌اند. این طرح همچنین با اعتراض مصر و اردن، یعنی کشورهایی که قرار است به پیشنهاد ترامپ پذیرای ساکنان غزه پس از مهاجرت اجباری باشند، را برانگیخته است. قاهره صراحتا اعلام کرده است که بازسازی غزه تنها در صورتی ممکن خواهد بود که فلسطینیان در سرزمین خود باقی بمانند.
پنج کشور عربی، شامل عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر، مصر و اردن، به همراه حسین الشیخ، مشاور رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، نیز در نامه‌ای مشترک به دولت آمریکا با این طرح مخالفت کرده‌اند. با این حال، طرح ترامپ بر این ایده متکی است که مصر و اردن، که هر دو میلیاردها دلار کمک مالی و حمایت نظامی از آمریکا دریافت می‌کنند، چاره‌ای جز پذیرش این طرح نخواهند داشت. این در حالی است که عبدالله دوم، پادشاه اردن، پس از سفر اخیر خود به واشنگتن، در رسانه‌های اجتماعی بار دیگر بر موضع همیشگی اردن علیه کوچاندن فلسطینیان از غزه و کرانه باختری تأکید کرد. مقامات اردنی همچنین نگرانند که اگر دو میلیون فلسطینی از غزه به مصر و اردن رانده شوند، ممکن است در گام بعدی سه میلیون فلسطینی ساکن کرانه باختری، که مرز مشترک با اردن دارد، مجبور به ترک سرزمین‌های خود شوند.
پیامدهای طرح ترامپ برای کشورهای عربی
به نظر می‌رسد طرح ترامپ نه‌تنها برای متحدان عرب واشنگتن، بلکه برای خود آمریکا و رژیم صهیونیستی نیز پیامدهایی به همراه خواهد داشت. از جمله این پیامدها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
فروپاشی پیمان امنیتی آمریکا و اردن: اردن یکی از نزدیک‌ترین متحدان آمریکا در غرب آسیاست و در سال ۲۰۲۱، توافق‌نامه همکاری دفاعی با واشنگتن امضا کرد که به نیروهای نظامی و هواپیماهای آمریکایی اجازه ورود و فعالیت آزادانه در خاک این کشور را می‌دهد. کارشناسان هشدار می‌دهند که تحمیل آوارگان غزه به اردن یک «تهدید وجودی» برای دولت عبدالله محسوب می‌شود و در صورت سقوط دولت اردن، همکاری‌های امنیتی این کشور با آمریکا نیز در معرض خطر قرار خواهد گرفت. از این منظر، فشار بیش از حد واشنگتن به اردن ممکن است به ضرر منافع آمریکا در منطقه باشد.
پایان صلح مصر و رژیم صهیونیستی: مصر اعلام کرده است که در صورت انتقال اجباری فلسطینیان به صحرای سینا، معاهده صلح دیرینه خود با رژیم صهیونیستی را لغو خواهد کرد. همچنین گزارش‌هایی از افزایش حضور نظامی مصر در سینا منتشر شده است، هرچند مشخص نیست که این افزایش نیرو پاسخی مستقیم به اظهارات ترامپ باشد. عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر، نیز سفر برنامه‌ریزی‌شده خود به واشنگتن را به تعویق انداخته که احتمالاً واکنشی به این موضوع باشد.
شکست عادی‌سازی روابط عربستان با رژیم صهیونیستی: پیامد دیگر این طرح، از بین رفتن امکان عادی‌سازی روابط رژیم صهیونیستی با کشورهای عربی است. حتی اگر ترامپ بتواند مسیر عادی‌سازی روابط رژیم صهیونیستی و عربستان را پیگیری کند، مقامات سعودی در ماه‌های اخیر اعلام کرده‌اند که تنها در صورتی با تل‌آویو روابط رسمی برقرار خواهند کرد که این عادی‌سازی زمینه تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی را فراهم کند. در واقع، مهاجرت اجباری فلسطینیان، ضربه‌ای اساسی به ایده تشکیل دولت مستقل فلسطینی وارد می‌کند و بدون تردید، در صورت اخراج مردم غزه از سرزمینشان، عادی‌سازی روابط با عربستان نیز شکست خواهد خورد.
ابزارهای عینی و عملی کشورهای عربی در برابر ترامپ
با این حال، ترامپ برای اجرای طرح خود با چالش‌هایی روبه‌رو است. برایان کاتولیس، نویسنده و پژوهشگر ارشد در مؤسسه خاورمیانه در واشنگتن، معتقد است که موانع لجستیکی تقریبا غیرقابل عبوری سد راه این طرح خواهد بود. به گفته او، مهم‌ترین اهرم قدرت کشورهای عربی در برابر این طرح، اتحاد روزافزون آن‌ها در مخالفت با آن و تلاش برای تحقق راه‌حل دو دولتی برای فلسطین است.
احمد عبوده، کارشناس امور بین‌الملل در اندیشکده چتم هاوس در لندن، نیز معتقد است که هیچ یک از کشورهای عربی نمی‌خواهند در این درگیری در کنار ترامپ قرار بگیرند، بلکه در تلاشند تا جبهه‌ای متحد علیه طرح او تشکیل دهند. او می‌گوید بسیاری از کشورهای عربی همچنان از طریق مقامات پیشین در وزارت خارجه آمریکا، پنتاگون و کنگره، فشارهایی را برای متوقف کردن این طرح به دولت ترامپ وارد می‌کنند.
در همین حال، برخی کشورهای عربی اعلام کرده‌اند که قصد دارند طرح‌های جایگزین خود را برای بازسازی غزه تدوین کنند. همچنین، انتظار می‌رود که نشست اضطراری اتحادیه عرب که قرار است اواخر این ماه در قاهره برگزار شود، پیش‌نویس یک طرح عربی برای بازسازی غزه را ارائه دهد.
برآوردها نشان می‌دهد که هزینه بازسازی غزه بیش از ۳۰ میلیارد دلار خواهد بود و مصر اعلام کرده که احتمالا یک کنفرانس بین‌المللی برای جمع‌آوری کمک‌های مالی برای غزه برگزار خواهد کرد. مروان معشر، معاون پژوهشی در بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی، در مقاله‌ای اظهار داشت که اتحادیه عرب ممکن است در صورت قطع کمک‌های مالی آمریکا به قاهره و امان، اقداماتی برای حمایت از این دو کشور انجام دهد. با توجه به این تحولات، به نظر می‌رسد که کشورهای عربی قصد دارند با قدرت در برابر طرح ترامپ ایستادگی کنند.
در پایان باید گفت که طرح دونالد ترامپ برای بازسازی غزه و انتقال اجباری فلسطینیان، واکنش شدید کشورهای عربی را برانگیخته است. مصر و اردن، که به‌عنوان میزبانان احتمالی فلسطینیان معرفی شده‌اند، این طرح را قاطعانه رد کرده‌اند و عربستان سعودی نیز اعلام کرده که عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی بدون تشکیل دولت مستقل فلسطین ممکن نخواهد بود. علاوه بر این، مصر تهدید کرده است که در صورت اجرای این طرح، معاهده صلح خود با رژیم صهیونیستی را لغو خواهد کرد.
با توجه به هزینه هنگفت بازسازی غزه و وابستگی برخی کشورهای عربی به کمک‌های آمریکا، کشورهای منطقه در تلاش‌اند تا با ایجاد یک جبهه متحد، مانع اجرای این طرح شوند. نشست اضطراری اتحادیه عرب و احتمال برگزاری کنفرانس بین‌المللی کمک به غزه نشان می‌دهد که کشورهای عربی علاوه بر اعلام مخالفت با طرح ترامپ، به دنبال ارائه طرحی جایگزین و مستقل برای بازسازی غزه هستند.
**************
پایان پیام/ 345
