به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ اولین نامه از نامه‌های امام علی(ع) که به انتخاب «سید رضی» در نهج‌البلاغه قرار گرفته، نامه‌ای از حضرت خطاب به مردم کوفه است. این نامه که در مسیر حرکت از مدینه به سمت بصره و هنگام استقرار لشکر در سرزمین «ربذه» نوشته شده است، توسط نمایندگانی از حضرت برای اهل کوفه ارسال شد. حامل این نامه برای اهل کوفه بر اساس برخی از اسناد «محمد بن جعفر طیار بن ابی‌طالب» برادرزاده امام(ع ) یا «امام حسن(ع)، فرزند ایشان» به همراه عمار یاسر بوده‌اند.
این نامه، قبل از جمع‌آوری نهج‌البلاغه توسط سید رضی، در جلد اول کتاب «الامامة و السیاسة» تالیف ابن قتیبه دینوری همچنین کتاب «الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصرة» (به شکل خلاصه «الجمل»، تالیف شیخ مفید) نیز آمده است. همچنین در کتاب «امالی شیخ مفید» نیز این نامه نقل شده است. با توجه به این اسناد تاریخی، باید گفت سیّد رضی، با توجه به اهداف خود برای جمع‌آوری متن‌های منتخب و گزیده‌های فاخر ادبی از سخنان و نامه‌های حضرت، تمام نامه را نقل نکرده، بلکه گزیده‌ای از آن را در نهج‌البلاغه آورده است.
با توجه به مضمون نامه و تاکید برخی از شارحان نهج‌البلاغه، به نظر این نامه در شش ماه اول حکومت ایشان در محدوده زمانی قبل از آغاز نبرد جمل برای مردم کوفه نوشته شده باشد. امام علی(ع) بعد از پایان نبرد جمل در رجب سال ۳۶ قمری، مرکز حکومت خود را از مدینه به کوفه منتقل کرد.
محور کلی این نامه نیز بیان وقایع اواخر حکومت عثمان و ایجاد نارضایتی عمومی در مردم به واسطه نحوه حکومت‌داری وی، همچنین نقش برخی از صحابه مانند طلحه، زیبر و جناب عایشه در ماجرای فتنه و قتل خلیفه سوم بوده است.
همچنین حضرت در این نامه به تلاش‌های خود برای جلوگیری از اختلاف میان مسلمان و حفظ جان خلیفه وقت در این نامه تاکید داشته است. در این نامه امام علی(ع) به صراحت بر اصرار فراوان مردم بر قبول حکومت توسط ایشان و بیعت همگان با ایشان بدون تهدید و فشار، آزادانه و همراه با شور و شوق اشاره دارد و مردم کوفه را به حمایت از خود و نبرد با فتنه‌گران جمل که خود از عاملان قتل عثمان بودند، فرا می‌خواند.
حضرت توضیحات خود را در این موضوعات آن چنان شفاف بیان می‌کند که در ابتدای نامه می‌نویسند: «فَاِنّی اُخْبِرُکُمْ عَنْ اَمْرِ عُثْمانَ حَتّی یَکُونَ سَمْعُهُ کَعِیانِهِ، به گونه‌ای خبر [جریانات اواخر عمر] عثمان را برای شما می‌نویسم که شنیدن آن، مانند دیدنش باشد».
اگر چه بعد از این نامه مخالفان حضرت، از جمله ابوموسی اشعری، تلاش کردند از حضور مردم کوفه در لشکر امام علی(ع) جلوگیری کنند - که شرح آن در «شرح نهج البلاغه ابن ابی‌الحدید» نقل شده - اما در نهایت، بیش از دوازده هزار نفر از مردم کوفه به لشکر امام(ع) پیوستند و نقش مؤثّری در پیروزی بر پیمان‌شکنان در جنگ جمل داشتند.
در کتاب مشهور «تاریخ طبری» آمده است که شخصی به نام «ابوالطفیل» می‌گوید: «قبل از پیوستن لشکر کوفه به ما، علی(ع) فرمود: دوازده هزار نفر به اضافه یک نفر از کوفه به یاری شما می‌شتابند و می‌گوید من از این خبر دقیق در تعجب فرو رفتم و با خود گفتم باید آنها را به دقت بشمارم بر سر راه لشکر به مکان مرتفعی نشستم و آنها را به دقت شماره کردم و همان گونه که علی(ع) گفته بود آنها دوازده هزار و یک نفر بودند نه کمتر و نه بیشتر».
در بخش بعدی این نوشته، نامه دوم حضرت امیرالمومنین(ع) در نهج‌البلاغه بررسی خواهد شد.
منابع:
کتاب: مصادر نهج البلاغه و اسانیده، تالیف : سید عبدالزهرا حسینی
کتاب: پیام امام، شرح نهج البلاغه، آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی
کتاب: تاریخ طبری جلد سوم
کتاب: شرح نهج البلاغه، تالیف: ابن ابی الحدید معتزلی
کتاب: جلوه تاریخ در شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ترجمه: مهدوی دامغانی
سید علی اصغر حسینی/ابنا
........................
پایان پیام
نظر شما