به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ نامه پنجم نهج‌البلاغه، نامه‌ای از امام علی(ع) به «اشعث بن قیس» والی آن حضرت در آذربایجان است. در این نامه که هشت عبارت آن در نهج‌البلاغه آمده و متن کامل آن را می‌توان در کتاب «صفین» تالیف نصر بن مزاحم خواند، آمده است:
«وَ إِنَّ عَمَلَکَ لَیْسَ لَکَ بِطُعْمَةٍ وَ لَکِنَّهُ فِی عُنُقِکَ أَمَانَةٌ وَ أَنْتَ مُسْتَرْعًی لِمَنْ فَوْقَکَ؛ لَیْسَ لَکَ أَنْ تَفْتَاتَ فِی رَعِیَّةٍ وَ لَا تُخَاطِرَ إِلَّا بِوَثِیقَةٍ؛ وَ فِی یَدَیْکَ مَالٌ مِنْ مَالِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ أَنْتَ مِنْ خُزَّانِهِ حَتَّی تُسَلِّمَهُ إِلَیَّ؛ وَ لَعَلِّی أَلَّا أَکُونَ شَرَّ وُلَاتِکَ لَکَ؛ وَ السَّلَام. حوزه فرمانروای‌ات طعمه تو نیست، بلکه امانتی است بر گردن تو، و از تو خواسته‌اند که فرمانبردار کسی باشی که فراتر از توست. تو را نرسد که خود هر چه خواهی رعیت را فرمان دهی. یا خود را درگیر کاری بزرگ کنی، مگر آنکه دستوری به تو رسیده باشد. در دستان تو مالی است از اموال خداوند عزوجل، و تو خزانه‌دار هستی تا آن را به من تسلیم کنی. امید است که من برای تو بدترین والیان نباشم. والسلام.»
فرازهای این نامه آن چنان کوتاه و گویا است که تقریبا بی‌نیاز از توضیح است و هر شخصی، که دارای مسئولیت‌های کوچک و بزرگ در حکومت اسلامی است، «می‌تواند و باید» خود را مخاطب این نامه بداند.
در ابتدای این نامه در نهج‌البلاغه آمده است: «و من کتاب له(ع) إلی أشعث بن قیس عامل أذربیجان، از نامه‌های امام(ع) به اشعث بن قیس والی آذربایجان»، هر مسئول در نظام اسلامی با قرار دادن نام و سمت خود در عنوان این نامه، می‌تواند خود را مخاطب این نامه بداند.
در این نامه، ابتدا ماهیت «منصب» را بیان داشته تا آگاه باشد او تنها یک امانتدار است، نه یک زمامدار خودکامه و مالک الرقاب مردم. سپس به موضوع استبداد رأی و ترجیح ندادن تمایلات شخصی بر منافع مردم اشاره دارد. همچنین بر لزوم مشورت برای کارهای مهم اجتماعی سخن می‌گوید تا بر اثر این مشورت، از اثرات سوء تصمیم‌های نادرست کاسته شده و در اثر آن تصمیم بیشترین منفعت به عموم مردم رسانده شود.
سپس به مسئله اموال و ذخائر کشور اشاره شده و از آن به‌عنوان «مال الله» یاد می‌شود که باید از آن مراقبت شود تا به دست امام(ع) یا نماینده امام برساند تا توسط او یا افراد مجاز از طریق وی، بین حق‌داران تقسیم شود.
ایشان در پایان نامه اطمینان می‌دهد که اگر کسی از مسیر حق منحرف نشود، امام(ع) هرگز با او بدرفتاری نخواهد داشت، ولی در عین حال حاوی هشدار دیگری است که هر شخص مسئولی اگر این نصایح را نپذیرد، باید منتظر عواقب سوء کار خود باشد.
توجه به این سخنان امیرمومنان(ع) در حکومت اسلامی بارها مورد تاکید مقام معظم رهبری قرار گرفته است، به‌عنوان نمونه در دیداری با حضور همه مسئولان فرمودند: «حکومت کردن و سمت و منصب در جمهوری اسلامی، نباید به شکل یک غنیمت نگاه شود ... همانی که امیرالمؤمنین علیه‌السلام به عامل خود فرمود که «این‌طور نباش و دنیا را و حکم را برای خودت طعمه ندان»، ....این، عرف دنیاست. اما در جمهوری اسلامی چه؟ در این‌جا این مسائل باید به چشم یک مسئولیت و وظیفه‌ی محض تلقی شود. به‌عنوان یک کار تلقی شود؛ کاری که سخت است و هرچه بالاتر می‌رود سخت‌تر هم می‌شود. باید به عنوان یک مسئولیت و یک تعهد به آن نگریسته شود. نه این‌که وقتی امکانات پیدا کردیم، آن را برای تهیه‌ی لوازم رفاه شخصی، تشریفات، اسراف‌ها و تجملات و غیره، بهترین فرصت‌ها تلقی کنیم ... همه چیز باید از روی حق، از روی حساب و با روحیه‌ی بی‌اعتنایی به زخارف دنیا باشد. اگر چنین شد، راه و حرکت را آسان خواهد کرد».
منابع :
کتاب: پیام امام، شرح نهج‌البلاغه آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی
کتاب: فرهنگ معارف نهج البلاغه، مرحوم محمد دشتی
سایت مقام معظم رهبری
سیدعلی اصغر حسینی/ ابنا
نظر شما