به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ در میان مجموعه‌های حدیثی، برخی از روایات از ویژگی خاصی برخوردار هستند که این خصوصیات آن‌ها، عاملی بر جذابیت این احادیث و روشی برای راحت‌تر به ذهن سپردن سلسله راویان آن است.
در زبان فارسی، به گروهی از بانوان که همه آن‌ها دارای اسم «فاطمه» باشند، «فاطمه‌ها» گفته می‌شود، اما این واژه در زبان عربی «فواطم» گفته می‌شود که جمع مکسر کلمه «فاطمه» است. به عنوان نمونه در برخی از منابع تاریخی، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) به‌عنوان «ابنا الفواطم» به معنای فرزندان فاطمه‌ها نام برده شده‌اند. زیرا این دو - که درود خدا بر آنان و مادران آنان باد - مادرشان حضرت فاطمه زهرا(س)، مادربزرگشان فاطمه بنت اسد(س) و مادربزرگ پدری پیامبر اسلام(ص) که نامش فاطمه بنت عبدالله بن عمرو بن عِمْران بن مخزوم بود.(۱)
در منابع روایی نیز از «الفواطم الثلاث؛ به معنای فاطمه‌های سه‌گانه» سخن گفته‌اند که منظور از سه بانو، حضرت فاطمه بنت اسد، مادر گرامی امام علی(ع)، حضرت فاطمه زهرا(س) دختر گرامی پیامبر اسلام(ص) و فاطمه دختر زبیر هستند.(۲)
در برخی از منابع نیز از «الفواطم الاربعه، به معنای فاطمه‌های چهارگانه» سخن گفته‌اند که در ماجرایی پیامبر(ص) به هر کدام از آن‌ها، بخشی از یک پارچه استبرق را اهدا می‌کند.(۳)
روایت حدیث از «فواطم»
در میان منابع روایی، احادیثی از بانوانی نقل شده که نام همه آن‌ها فاطمه بوده است. به‌عنوان نمونه شیخ محمد شریف رازی در کتاب «قم در گنجینه دانشمندان» به نقل از آیت‌الله العظمی مرعشی حدیث مشهوری را با این سلسله روایت نقل کرده است: «حدثنی سیّدنا العلامة النجفی المرعشی، قال: رُوی السیّد محمّد الغماری الشافعی فی کتابه عن «فاطمة» بنت الحسین الرضوی عن «فاطمة» بنت محمّد الرضوی عن «فاطمة» بنت ابراهیم الرضوی عن «فاطمة» بنت الحسن الرضوی عن «فاطمة» بنت محمّد الموسوی عن «فاطمة» بنت عبدالله العلوی عن «فاطمة» بنت الحسن الحسینی عن «فاطمة» بنت ابی هاشم الحسینی عن «فاطمة» بنت محمّد بن أحمد بن موسی المبرقع عن «فاطمة» بنت احمد بن موسی المبرقع عن «فاطمة» بنت موسی المبرقع عن «فاطمة» بنت الإمام أبی الحسن الرّضا عن «فاطمة» بنت موسی بن جعفر عن «فاطمة» بنت الصادق جعفر بن محمّد عن «فاطمة» بنت الباقر محمّد بن علی عن «فاطمة» بنت السجّاد علی بن الحسین زین العابدین عن فاطمة» بنت ابی عبدالله الحسین عن زینب بنت امیرالمؤمنین عن «فاطمة» بنت رسول‌الله(ع) قالت: قال رسول‌الله(ص): «ألا من مات علی حبّ آل‌محمّد مات شهیداً؛ هر کس با محبت آل‌محمد بمیرد، شهید مرده است.»
البته این روایت با مشابهت زیاد با همین سلسله سند در کتاب «اللؤلؤة الثمینة فی الآثار المعنعنة المرویه» تالیف احمد چشتی داغستانی نیز نقل شده است.
همچنین در حدیث دیگری که علامه امینی در کتاب شریف الغدیر(۴) به نقل از کتاب اهل سنت(۵) نقل کرده، آمده است: فاطمه دختر علی بن موسی‌الرضا(ع) از فاطمه معصومه(س) دختر امام موسی کاظم(ع) از فاطمه دختر امام جعفر صادق(ع)، از فاطمه دختر امام محمدباقر(ع) از فاطمه دختر امام علی بن حسین(ع) از أم‌کلثوم دختر امیرمؤمنان(ع) از حضرت فاطمه زهرا(س) نقل کرده‌اند که ایشان فرموده‌اند: «أنسیتم قول رسول‌الله صلی‌الله علیه‌واله‌وسلّم، یوم غدیر خم: من کنت مولاه فعلی مولاه.» و قوله(ص): «انت منی بمنزلة هارون من موسی علیه‌السلام.»
از نکات این روایت آن است که همه راویان آن، دختران امام(ع) هستند که حدیث را از عمه خود نقل کرده‌اند.
منابع :
۱- ابن اثیر جزری، مبارک بن محمد، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، محقق، مصحح، طناحی، محمود محمد، ج ۳، ص ۴۵۸، قم، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ چهارم، ۱۳۶۷ش.
۲- استرآبادی، علی، تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة، ص ۱۳۲، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۰۹ ق.
۳- عسقلانی، احمد بن علی بن حجر ، الإصابة فی تمییز الصحابة، ج ۸، ص ۲۷۱-۲۷۰، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۵ ق.
۴- کتاب الغدیر، جلد یک، ص ۱۹۶ و ۱۹۷
۵- اسنی المطالب فی منافب سیدنا علی بن ابی طالب، ابوالخیر شمس الدین محمد بن محمد بن جزری شافعی
_______
پایان پیام
نظر شما