معارف نهج‌البلاغه ۲/ احادیث نبوی در نهج‌البلاغه

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ در کتاب شریف نهج‌البلاغه، موضوعات مختلفی درباره زمان، آثار و نتایج بعثت، همچنین ویژگی‌های رسول خدا(ص) و سنت و سیره ایشان نقل شده است. اگر  عبارت‌های مرتبط با همسران و صحابه گرامی ایشان را نیز به این مجموعه اضافه کنیم، مقدار مطالب مطرح شده در نهج‌البلاغه درباره زندگی و زمانه رسول خدا(ص)، بسیار زیاد خواهد شد.

احادیث نبوی در کلام علوی

برخی از پژوهشگران با تطبیق برخی از سخنان امام علی(ع) با روایات نقل شده از رسول خدا(ص) در دیگر منابع روایی، تعداد روایات نقل شده از رسول خدا(ص) در نهج‌البلاغه را ۳۸ عدد بیان کرده‌اند. اما اگر بخواهیم تعداد روایت‌هایی که امیرالمومنین(ع) با عبارت‌هایی مانند «قال لی» یا «سمعت» یا موارد مشابه از رسول خدا(ص) نقل کرده‌اند، را در یک بررسی آماری بررسی کنیم می‌توان به عدد ۲۴ روایت نقل شده از رسول خدا(ص) در این کتاب رسید که ۱۴ حدیث از این مجموعه احادیث، در منابع اهل سنت نیز آمده است.

به عنوان نمونه امام علی(ع) در خطبه ۱۵۶، سخنی از رسول خدا(ص) در تفسیر آیات یک و دو سوره مبارکه عنکبوت نقل کرده است. همچنین ایشان در حکمت ۴۵ سخنی از رسول خدا(ص) در نسبت میان محبت مومن و کافر نسبت به خود بیان کرده و می‌فرماید: «یَا عَلِیُّ لَا یُبْغِضُکَ مُؤْمِنٌ وَ لَا یُحِبُّکَ مُنَافِقٌ. یا علی، مؤمن تو را دشمن نشود و منافق دوست نگردد».

همچنین ایشان در خطبه ۱۹۲ که به عنوان خطبه قاصعه در منابع روایی و تاریخی شناخته می‌شود، تاکید می‌کند که در هنگام آغاز رسالت رسول خدا(ص) در کنار او بوده و گفت‌وگوهای جناب جبرئیل با رسول خدا(ص) را می‌شنیده و رسول خدا(ص) نیز شاهد بر این استماع بوده است. ایشان در همین خطبه از جایگاه خاص خود نزد رسول خدا(ص) و معرفی خود به عنوان اولین مرد مسلمان سخن گفته است.

ایشان درباره لحظه آغاز بعثت در همین خطبه می‌فرمایند: «أَرَی نُورَ الْوَحْیِ وَ الرِّسَالَةِ، وَ أَشُمُّ رِیحَ النُّبُوَّةِ. وَ لَقَدْ سَمِعْتُ رَنَّةَ الشَّیْطَانِ حِینَ نَزَلَ الْوَحْیُ عَلَیْهِ(ص)، فَقُلْتُ: یَا رَسُولَ اللهِ مَا هذِهِ الرَّنَّةُ؟ فَقَالَ: «هذَا الشَّیْطَانُ»، قَدْ أَیِسَ مِنْ عِبَادَتِهِ. إِنَّکَ تَسْمَعُ مَا أَسْمَعُ، وَ تَرَی مَا أَرَی»؛ نور وحی و رسالت را به چشم می‌دیدم و بوی نبوت را می‌شنیدم. هنگامی که وحی نازل می‌شد، صدای ناله شیطان را می‌شنیدم. می‌پرسیدم یا رسول‌الله، این صدای چیست می‌گفت که صدای شیطان است، از این که او را بپرستند، نومید شده است. تو هم می‌شنوی، هر چه من می‌شنوم و می‌بینی آنچه من می‌بینم.

احادیث فقهی نقل شده از رسول خدا(ص) مانند توجه به نمازگزاران در هنگام نماز جماعت در نامه ۵۳،  حرمت احتکار در همان نامه، همچنین احکام افرادی که حد شرعی بر آنها انجام می‌شود در خطبه ۱۲۷، حرمت مثله کردن اجساد در نامه ۴۷  از مواردی دیگری است که در نهج‌البلاغه به نقل از رسول خدا(ص) بیان شده است.

پیشگویی‌های رسول خدا(ص) نیز برخی از سخنانی است که امیرالمومنین(ع) در نهج‌البلاغه به نقل از رسول خدا(ص) نقل کرده است، به‌عنوان نمونه ایشان در نامه ۲۷، خطبه ۱۹۲ و خطبه ۱۰۱ ویژگی‌های برخی افراد که در آینده در میان مسلمانان فتنه‌هایی ایجاد می‌کنند را بیان می‌کنند که شارحان نهج‌البلاغه، وقایع تاریخی مرتبط با هر کدام را بیان کرده و به معرفی شخصیت‌های و وقایع مورد نظر رسول خدا(ص) پرداخته‌اند.

برای بررسی کامل این روایات می‌توان به خطبه‌های ۱۵۶، ۱۶۴، ۱۷۶، ۲۱۰، ۱۵۴، ۱۶۰، ۱۹۲، ۷۰، ۸۷، ۱۹۹، ۱۰۱، ۶۷ و ۱۶۰ مراجعه کرد. همچنین در نامه‌های ۲۷، نامه ۵۳، نامه ۴۷ و حکمت ۱۷ نیز سخنانی از رسول خدا(ص) نقل شده است.

سید علی‌اصغر حسینی/ ابنا

-----------------------------

پایان پیام