به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ زیارت در اسلام، جایگاهی ویژه دارد و نماد ایمان عمیق و همبستگی امت اسلامی است. از مهمترین زیارات و عبادات اسلامی، حج واجب است که مسلمانان را به سوی خانه خدا میکشاند و فرصتی برای تقویت ایمان و ایجاد وحدت و همبستگی میان امت اسلام فراهم می آورد. این عبادت نه تنها نماد عبودیت و بندگی است، بلکه به عنوان یک حرکت اجتماعی و تمدنی، مسلمانان را از نقاط مختلف جهان گرد هم میآورد تا در یک فضای معنوی و مشترک، به تجدید عهد با خداوند بپردازند.
در امتداد همین معنا، زیارت اباعبدالله الحسین علیهالسلام، بهویژه در قالب حماسه جهانی زیارت اربعین، نمود تازهای از یک حرکت تمدنی نوین و معنادار در جهان اسلام محسوب میشود. این زیارت، فراتر از یک آیین مذهبی، بهعنوان نمادی از همبستگی و ایستادگی در برابر ظلم و استکبار جهانی تلقی میگردد. اربعین نهتنها یادآور قیام عاشورا و مظلومیت امام حسین علیهالسلام است، بلکه به عنوان نمادی از همبستگی مسلمانان و بشریت در برابر ظلم و ستم شناخته میشود.
اربعین فرصتی است برای تجدید عهد با ارزشهای انسانی و اسلامی و تلاشی برای رهایی از تعصبات و سطحینگریهایی که ممکن است ما را از درک صحیح دین دور کند. این حرکت عظیم، که هر ساله میلیونها انسان مشتاق را به سوی کربلا سوق میدهد، تجلی نوعی آگاهی جمعی و فراملی است که از مرزها و تفاوتهای فرهنگی عبور میکند. راهپیمایی اربعین به ما میآموزد که تنها با تحقق همبستگی حقیقی و بازگشت به اصول اصیل انسانی، میتوان به رهایی از تعصبات قومی، نژادی و مذهبی دست یافت. این همبستگی، نهفقط در ساحت فردی، بلکه باید در عرصههای اجتماعی و بینالمللی نیز متجلی شود، تا مسیر رسیدن به جامعهای انسانی، متعالی و مبتنی بر عدالت هموار گردد.
بدیهی است، چنانچه بتوانیم از زیارتها و مناسک مذهبی بهعنوان ابزارهایی برای تعمیق آگاهی، همبستگی و وحدت اسلامی بهره ببریم، به حقیقت دین نزدیکتر خواهیم شد؛ حقیقتی که در آن عشق، محبت، عدالت و یاری مظلومان نهفته است. زیارت اربعین، با ایجاد بستری مناسب برای تبادل افکار، تجارب و احساسات معنوی، میتواند فرصتی باشد برای عبور از سطحنگریهای رایج و رسیدن به فهمی ژرفتر از معارف دین، البته مشروط به عدم موازی کاری و همبستگی فکری در این امر.
از سوی دیگر، آموزههای اسلامی بهروشنی بر ضرورت دفاع از مظلوم تأکید دارند. قرآن کریم و احادیث نبوی ما را به یاری مظلومان، حتی اگر غیرمسلمان باشند، فراخواندهاند. به عنوان مثال، آیۀ شریفۀ ۷۵ سورۀ نساء سند محکمی بر ادّعای فوق است: «وَمَا لَکمْ لَاتُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِینَ یقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْیةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَل لَّنَا مِن لَّدُنْک وَلِیاً وَاجْعَل لَّنَا مِنْ لَّدُنْک نَصِیراً؛ چرا در راه خدا، و [برای رهایی] مردان و زنان و کودکانی که [به دست ستمگران] تضعیف شدهاند، پیکار نمیکنید؟! همان افراد [ستمدیدهای] که میگویند: "پروردگارا! ما را از این شهر (مکه) که اهلش ستمگرند، بیرون ببر [و رهایی ببخش] و از سوی خود، برای ما سرپرستی قرار ده و از جانب خود یار و یاوری برای ما مقرر فرما"». این آیه شریفه بیانگر مسئولیت اجتماعی هر مسلمان در قبال مظلومان است؛ مسئولیتی که فراتر از عبادتهای فردی قرار میگیرد و بهمثابه وظیفهای جمعی در راه تحقق عدالت و دفاع از ارزشهای انسانی مطرح میشود.
زیارت اهل بیت علیهمالسلام، بهویژه زیارت امام حسین علیهالسلام و بهطور خاص زیارت اربعین، صرفاً یک مناسک عبادی نیست، بلکه نمایانگر یک منظومه تمدنی است که بنیان آن بر مقاومت در برابر ظلم و احیای حقیقت انسانی استوار است. این زیارت، هنگامی معنادار و اثرگذار خواهد بود که با درک عمیق از مظلومیت امام حسین علیهالسلام و پیامهای جاودانه او همراه باشد.
امام حسین علیهالسلام نه تنها برای دفاع از حق خود، بلکه برای حفظ ارزشهای انسانی و اسلامی در روز عاشورا که بلوغ آن در اربعین است به شهادت رسیدند و همین واقعه نشان دهنده اوج روحانیت و معنویت امام علیهالسلام است که برای زنده نگهداشتن شعائر الله جان و فرزند را فدای کرد.《أَنِّی لَمْ أَخْرُجْ أَشِراً وَ لاَ بَطِراً وَ لاَ مُفْسِداً وَ لاَ ظَالِماً وَ إِنَّمَا خَرَجْتُ لِطَلَبِ اَلْإِصْلاَحِ فِی أُمَّةِ جَدِّی صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ؛ (بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام ج ۴۴، ص ۳۲۷) من خروج نکردم از برای تفریح و تفرّج؛ و نه از برای استکبار و بلندمنشی، و نه از برای فساد و خرابی، و نه از برای ظلم و ستم و بیدادگری! بلکه خروج من برای اصلاح امّت جدّم محمّد صلّی الله علیه وآله می باشد》
حال بی اندیشیم که فقط ما به زیارت برویم و از معانی عمیق این قیام غافل شویم، آیا واقعاً به هدف اصلی از زیارت دست یافتهایم؟ ایستادگی در برابر ظلم و حمایت از مظلومان، نهتنها یک وظیفه دینی، بلکه یک اصل بنیادین انسانی و اخلاقی است. بیتفاوتی نسبت به رنج مظلومان، نشانهای آشکار از غفلت و دوری از آموزههای حقیقی دین است.
دین اسلام، دین مسئولیت، آگاهی و اقدام است؛ دینی که در برابر ظلم سکوت را برنمیتابد. پیامبر اکرم (صلیاللهعلیهوآله) در سخنی روشن و هشداردهنده میفرمایند: «مَنْ سَمِعَ رَجُلًا ینَادِی یا لَلْمُسْلِمینَ فَلَمْ یجِبْهُ فَلَیسَ بِمُسْلِم» (تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة ج ۱۶، ص ۳۳۷/بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام ج ۷۱، ص ۳۳۹/الکافی ج ۲، ص ۱۶۴/الوافی ج ۵، ص ۵۳۵) (هر کس صدای مظلومی را بشنود که از مسلمانان کمک می طلبد، و به کمک او نشتابد مسلمان نیست) این روایت، بیانگر حقیقت مطلب است که حمایت از مظلوم حقیقت دینداری مسلمان است البته خود این امر ابعادی دارد که بعدا اشاره می کنیم.
بنابراین، اگر زیارتها و عبادات ما بدون اقدامات عملی اجتماعی در مسائل مختلف مسلمین و بطور خاص در حمایت از مظلومان همراه نباشد، نه تنها بیاثر خواهند بود، بلکه ممکن است ما را از حقیقت دین دور سازند. ازاینرو، در موضوع دفاع و حمایت از مظلومان باید تلاش کنیم تا با فهم واقعی از مظلومیتها و نجات آنان، عبادات خود را معنا ببخشیم و به عنوان مسلمانانی متعهد، در راستای تحقق عدالت و حمایت از مظلومان گام برداریم. پرواضح است، سعادتمندی واقعی در گرو التزام به آموزههای دین، مسئولیتپذیری در برابر یکدیگر و تلاش در مسیر تحقق عدالت است.
زیارت اربعین نه تنها یک عمل عبادی بلکه یک حرکت تمدنی است که میتواند زمینهساز تغییرات مثبت در جامعه بشری باشد، و یک تمدن اسلامی همراه با ابعاد مختلف تمدنی و ارتقای فردی و اجتماعی جامعه مسلمین است، اگر تاثیر اجتماعات مسلمانان قابل لمس باشد سبب ارتقای معنویت اجتماعی جامعه دینی است و خود الگوی تعلیم و تربیتی دین را پیاده سازی می کند، ولی اگر صرفا یک برنامه همگانی بدون تاثیر عمیق تمدنی باشد تبدیل به دیگر اموری میشود که در بین مسلمین رواج دارد اما اثری ندارد به این علت است که رهبر معظم انقلاب اسلامی بارها بر نقش تمدنساز حرکت اربعین* تأکید کردهاند؛ تمدنی که نه در قالب شعار، بلکه در میدان عمل باید جلوه کند. این تمدن، اگر حقیقتاً محقق گردد، اثر خود را باید در حمایت از غزه و مظلومان جهان و مبارزه با اندیشه صهیونیسم از طریق بذل مال و جان به روشنی نشان دهد.
در یک جمله باید گفت: عاشورا، حادثهای تاریخی نیست که به پایان رسیده باشد؛ بلکه همچنان در حال وقوع است، و زیارت اربعین، فرصت احیای دائمی آن در بستر تاریخ و جامعه است.
* ر.ک. بیانات در دیدار جمعی از موکبداران عراقی۱۳۹۸/۰۶/۲۷
..............................
پایان پیام/ ۲۶۸
نظر شما