به گزارش خبرگزاری اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ پیادهروی عظیم اربعین حسینی، فراتر از یک مناسک عبادی، به یک رویداد جهانی و تمدنی بدل شده که ظرفیتهای بینظیری برای دیپلماسی فرهنگی دارد. در این میان، نقش زنان، بهویژه بانوان زائر، خادم، مبلغ، و فعال فرهنگی، بسیار کلیدی است. این مقاله با رویکرد بینالمللی، به بررسی نقش زنان در عرصه دیپلماسی فرهنگی اربعین میپردازد. تحلیل میدانی مشارکت زنان از کشورهای مختلف، چگونگی ارتباطات بین فرهنگی، تولید محتوا، و تأثیرگذاری در سطح جهانی از جمله محورهای این پژوهش است.
اربعین، نهتنها یک رخداد مذهبی شیعی بلکه صحنهای برای ظهور قدرت نرم اسلام است. دیپلماسی فرهنگی، بهعنوان یکی از مؤلفههای قدرت نرم، در بستر اربعین فرصتهای گوناگونی برای تبادل فرهنگی، تفاهم بینالمللی، و تأثیرگذاری بر افکار عمومی جهان فراهم کرده است. در این میان، زنان، با توجه به نقش ارتباطی، تربیتی و فرهنگی خود، میتوانند نقشآفرینان مؤثری در این عرصه باشند.
۱. تعریف دیپلماسی فرهنگی و نسبت آن با اربعین دیپلماسی فرهنگی به معنای استفاده از ابزارهای فرهنگی برای ایجاد ارتباطات فراگیر و پایدار میان ملتها و فرهنگهاست. راهپیمایی اربعین، بستر بزرگی برای تعامل میان میلیونها نفر از دهها کشور است که از طریق زبان، هنر، ادب، پوشش، رفتار، خدمات و باورهای دینی با یکدیگر ارتباط برقرار میکنند.
۲. نقش زن در بازنمایی هویت فرهنگی شیعی زنان در مسیر اربعین، حاملان فرهنگ، اخلاق، و سبک زندگی شیعی هستند. پوشش عفیف، حضور فعال، تربیت فرزندان، رفتار اجتماعی و حتی تزئین موکبها، زبان غیرمستقیم فرهنگی است که مخاطبان بینالمللی با آن مواجه میشوند. بسیاری از زائران خارجی، بهویژه بانوان تازهمسلمان یا غیرمسلمان، با مشاهده این الگوها مجذوب فرهنگ زینبی میشوند.
۳. مشارکت زنان در تولید و انتقال روایتهای فرهنگی بانوان از کشورهای مختلف با روایتگری شخصی، تولید ویدیو، نوشتن خاطره، و فعالیت در شبکههای اجتماعی، به انتقال فرهنگ اربعینی میپردازند. حضور زنان خبرنگار، مستندساز، پژوهشگر، شاعر، هنرمند و کنشگر اجتماعی در اربعین، بازتاب گستردهای در محافل فرهنگی و رسانهای بینالمللی دارد.
۴. موکبهای بانوان و تعاملات بینفرهنگی در سالهای اخیر، موکبهای تخصصی زنان (از جمله موکبهای بینالمللی بانوان) با ارائه برنامههایی نظیر آموزش قرآن، سیره حضرت زینب (س)، نمایشگاه فرهنگی، کارگاههای هنری، زبانآموزی، مشاوره و میزهای گفتوگو، به مرکز تبادلات فرهنگی بینالمللی تبدیل شدهاند. این موکبها فضاهایی برای گفتگوهای بینالادیانی و بینالمللی ایجاد میکنند.
۵. تأثیر دیپلماسی فرهنگی زنان در ذهنیت جهانی نسبت به اسلام شیعی در فضایی که اسلامهراسی توسط رسانههای غربی ترویج میشود، حضور معنادار، متین، عفیف و مؤثر بانوان مسلمان در اربعین، تصویر جدیدی از زن مسلمان ارائه میدهد. زن در اربعین، نه مظلوم و منزوی، بلکه فعال، مشارکتجو و آگاه به مسئولیتهای جهانی دیده میشود.
۶. ظرفیتهای تمدنی و آیندهنگری زنان میتوانند با تشکیل شبکههای بینالمللی فرهنگی، تأسیس نهادهای مردمی، تولید محتوای چندزبانه، مشارکت در نشستهای جهانی و راهاندازی رسانههای تخصصی، دیپلماسی فرهنگی اربعین را گسترش دهند. این مسیر، بستری برای تمدنسازی زنمحور و زینبگونه در عصر حاضر است.
نتیجهگیری: زنان، بهویژه در راهپیمایی اربعین، با ایفای نقشهای متنوع فرهنگی، ارتباطی، هنری و آموزشی، به بازیگران اصلی دیپلماسی فرهنگی تبدیل شدهاند. بهرهگیری از این ظرفیتها در سطح بینالملل، میتواند تصویری نوین از زن مسلمان و فرهنگ شیعی ارائه دهد و در تضعیف گفتمان اسلامهراسی و گسترش گفتمان مقاومت فرهنگی مؤثر واقع شود.
منابع:
۱. سلیمانی، نرجس. (۱۴۰۰). نقش زن در دیپلماسی فرهنگی اربعین. فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام.
۲. طاهری، زهرا. (۱۳۹۹). بازتاب زنان در موکبهای بینالمللی اربعین. پژوهشنامه فرهنگ و ارتباطات.
۳. حجاری، معصومه. (۱۴۰۲). دیپلماسی عمومی اربعین. تهران: موسسه آیندهپژوهی تمدن اسلامی.
4. Nye, Joseph. (۲۰۰۴). Soft Power: The Means to Success in World Politics. Public Affairs.
5. Abootalebi, Ali R. (۲۰۱۸). "Cultural Diplomacy in the Context of Islam." Middle East Policy Journal.
6. Al-Qarawee, Harith. (۲۰۱۶). "The Ritualization of the Arbaeen Pilgrimage." Middle East Institute.
7. Rajan, N. (۲۰۱۹). "Women and Soft Power in Religious Diplomacy." Journal of International Relations & Development.
........................
پایان پیام
نظر شما