به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ روزنامه فایننشال تایمز چندی پیش گزارشی منتشر کرد که در آن به گسترش بحران کمآبی در جهان پرداخته شده بود؛ بحرانی که برخی کشورها را وادار کرده به سراغ شیرینسازی آب بروند، هرچند این راهکار هزینههای مالی و زیستمحیطی زیادی دارد.
شیرینسازی آب به دلیل تغییرات اقلیمی و کاهش منابع آب زیرزمینی به یک ضرورت بدل شده است، و همین امر دولتها را به سرمایهگذاری میلیاردها دلار برای توسعه تأسیسات شیرینسازی واداشته است.
قبرس؛ نمونهای از کمآبی شدید
گزارش نشان میدهد که کشور قبرس ناچار است در تابستان امسال گوجهفرنگی، هندوانه و دیگر محصولاتی را که پیشتر بهطور محلی کشت میشدند، وارد کند، زیرا دیگر آبی برای آبیاری این محصولات باقی نمانده است.
دولت قبرس سهمیه آب کشاورزی را به نصف کاهش داده و این تصمیم باعث شده که کشت محصولات فصلی کاملاً متوقف شود.
با کاهش منابع آبی و شدت گرفتن بحران اقلیمی، دولتها در سراسر جهان به دنبال راهحلهایی برای تأمین پایدار آب هستند. این مسئله صنعت شیرینسازی را پررونق کرده و انتظار میرود ارزش آن تا سال ۲۰۲۷ به بیش از ۲۰ میلیارد دلار برسد؛ در حالی که این رقم در سال ۲۰۲۴ کمتر از ۱۵ میلیارد دلار بوده است.
سرمایهگذاری اندک، سیاستهای پراکنده و اتکا به بارندگی باعث شده تا سیستم آبی قبرس در آستانه فروپاشی قرار گیرد. در حالی که پنج سال پیش ۹۷٪ ظرفیت مخازن آب قبرس پر بود، در ژوئن گذشته این میزان به ۲۱.۷٪ کاهش یافته است. به همین دلیل، تنها گزینه پیش روی دولت قبرس استفاده از روش پرمصرف شیرینسازی آب است. این کشور دارای ۴ تأسیسات اصلی شیرینسازی است که در زمان بحران به کار گرفته میشوند. «ماریا پانایوتوپو» وزیر کشاورزی قبرس اعلام کرده است که در طی ۲ تا ۳ سال آینده، تمام نیاز آب شرب این کشور از طریق شیرینسازی تأمین خواهد شد.
بحران شدید آب در جهان
قبرس تنها کشوری نیست که با بحران شدید آب روبروست. این کشور یکی از کشورهای واقع در ناحیه وسیعی از تنش آبی است که از هند تا آمریکای شمالی و بخشهایی از اقیانوس آرام و جنوب آفریقا کشیده شده است. طبق گزارش سازمان ملل، یک نفر از هر ۱۰ نفر در کشوری زندگی میکند که با تنش آبی شدید مواجه است.
تکنولوژی شیرینسازی آب در دهههای اخیر بسیار پیشرفت کرده و از روش تبخیر به«اسمز معکوس رسیده است. این روش با استفاده از غشاهای بسیار ریز، نمک را از آب جدا میکند.
پروفسور «نضال هلال» رئیس مرکز تحقیقات آب در دانشگاه نیویورک ابوظبی، میگوید که ظرفیت جهانی شیرینسازی سالانه بین ۶ تا ۱۲ درصد افزایش مییابد.
با این حال، صرفنظر از روش بهکاررفته، دو مشکل اساسی همچنان باقی است: مصرف بالای انرژی و دفع محلول شور و مضر به محیط زیست.
رشد سرمایهگذاری بهرغم آسیبهای زیستمحیطی
با افزایش تقاضا، شرکتها و دولتها بهویژه در خاورمیانه، میلیاردها دلار برای گسترش زیرساختهای شیرینسازی آب هزینه میکنند، گرچه این اقدام با آسیبهای زیستمحیطی همراه است.
گزارش میافزاید که جوامع ساکن در اطراف خلیج فارس موتور محرک اصلی توسعه این صنعت هستند، زیرا بقای آنها به شیرینسازی وابسته است. در حال حاضر، منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا حدود ۷۰٪ از ظرفیت جهانی شیرینسازی را در اختیار دارد. بزرگترین تأسیسات منطقه میتوانند نیاز بیش از یک میلیون نفر را تأمین کنند.
به گفته پرفسور نضال هلال، آب خلیج فارس سختترین آب برای شیرینسازی در جهان است، چرا که این آب به دلیل بسته بودن خلیج فارس و تبخیر بالا، شوری بیشتری نسبت به اقیانوسهای باز مانند اطلس دارد.
تحول با روش اسمز معکوس
تلاشها برای کاهش مصرف انرژی در تاسیسات شیرینسازی آب باعث شده تا روش اسمز معکوس جایگزین روشهای قدیمی شود؛ مانند ایستگاه شیرینسازی آب «برکاء ۴» در عمان که مصرف انرژیاش یکچهارم یا یکپنجم روشهای گرمایی است.
این کاهش مصرف انرژی باعث کاهش انتشار گازهای گلخانهای و هزینهها شده است. شرکت چندملیتی فرانسوی «ویولیا»، که ۲۲.۴ میلیارد یورو ارزش دارد، از شرکتهایی است که از این رونق بهرهمند شده است؛ ۱۸ درصد ظرفیت جهانی شیرینسازی از فناوری این شرکت بهره میبرد.
در آمریکا نیز از فشار طبیعی دریا برای عبور آب از غشاها استفاده میشود تا مصرف انرژی کمتر شود. اما همه کشورها از مزایای این فناوری بهرهمند نیستند. قبرس نیز از اسمز معکوس استفاده میکند، اما برای تأمین انرژی مورد نیاز آن مجبور است سوخت فسیلی وارد کند؛ در نتیجه، تولید هر مترمکعب آب حدود ۱.۵ یورو هزینه دارد که تقریباً ۵ برابر هزینه تولید آب در ایستگاه شیرینسازی آب «حصیان» دبی است.
قبرس قصد دارد از انرژی خورشیدی برای تأمین برق تأسیسات استفاده کند، اما کمبود فضا و ضعف شبکه برق این کشور مانعی جدی است.
در حالی که دبی هنوز ۸۶ درصد آب خود را از روش تقطیر حرارتی تأمین میکند، شرکتها در منطقه در پی تغییر این وضعیت به نفع اسمز معکوس هستند تا مصرف سوخت فسیلی کاهش یابد.
نگرانیها از محلول شور ایستگاههای شیرینسازی
مطابق تحقیقات، ایستگاههای شیرینسازی جهان روزانه حدود ۱۵۰ میلیون مترمکعب محلول شور دفع میکنند که اغلب به دریا بازگردانده میشود. یکی از مطالعات، بین این محلول و سفید شدن مرجانها در خلیج عقبه ارتباط یافته، و دیگر مطالعات نیز تأثیرات منفی آن بر موجودات دریایی را اثبات کردهاند.
نوآوریهای علمی و شراکتهای مالی
در خلیج فارس، با بیش از ۸۰۰ ایستگاه شیرینسازی، دفع محلول شور باعث نگرانیهایی درباره افزایش شوری آب و اثر آن بر گونههای حساس شده است.
در عربستان، بزرگترین تولیدکننده آب شیرینشده، پژوهشگران به دنبال راهحلهایی برای حل مشکل دفع محلول شور هستند. پروفسور «چیپینگ لای» از دانشگاه KAUST در حال استخراج عناصر باارزشی مانند لیتیوم و پتاسیم از این محلولهاست. او معتقد است استخراج لیتیوم میتواند توجیه اقتصادی بیشتری برای این فرآیند فراهم کند.
شرکت ویولیا نیز اعلام کرده است که کشورهای خلیج فارس مدلهای موفقی برای تأمین مالی این پروژهها داشتهاند که بیشتر بر شراکت بخش خصوصی و دولتی با قراردادهای مشخص تکیه دارند.
این شرکت میگوید بازار خاورمیانه سال گذشته سریعترین رشد را در میان خدمات آن تجربه کرده و بخش فناوریهای آبی، با فروش حدود ۵ میلیارد یورو، در صدر رشد جهانی آن قرار دارد.
زیرساخت، مکمل شیرینسازی
با اینکه شیرینسازی آب راهحلی کلیدی است، اما تنها راه نیست. کشورها همچنین در حال سرمایهگذاری در زیرساختهای آبی هستند. برای نمونه، بانک سرمایهگذاری اروپایی ۴۰۰ میلیون یورو برای بهبود شبکه آبرسانی در اسپانیا اختصاص داده، ایالت کالیفرنیا ۶۳ میلیون دلار برای بازیافت و ذخیره آب هزینه کرده و یونان نیز پروژههای اضطراری برای آگاهیرسانی و تجمیع شرکتهای خدمات آبی آغاز کرده است.
..............................
پایان پیام/ ۲۶۸
نظر شما