۷ آبان ۱۴۰۴ - ۱۴:۳۱
حکمت‌های نهج‌البلاغه ۲۸/ زهد؛ دل نبستن، یا نداشتن؟!

زهد و عدم دلبستگی به دنیایی و هر آنچه که به دنیا وابسته است، از مهمترین ویژگی انسان آگاه است. روشن است که این عدم وابستگی، بیشتر از آنکه نماد خارجی داشته باشد، یک تلاش باطنی است و زاهد بیش از آنکه در نگاه دیگران، اهل زهد شناخته شود باید با درون و باطن خویش وابستگی به دنیا و متعلقات آن نداشته باشد.

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ حکمت ۲۸ نهج‌البلاغه، با عبارت «أَفْضَلُ الزُّهْدِ إِخْفَاءُ الزُّهْدِ؛ برترین نوع پارسایی، مخفی داشتن پارسایی است» بیان شده است.

براساس سند روایی نقل شده در کتاب وسائل الشیعه، این عبارت بخشی از وصیت‌نامه امام علی(ع) به محمد بن حنفیه است که سید رضی ده‌ها عبارت گزیده از این وصیت‌نامه را در حکمت‌های نهج‌البلاغه نقل کرده است. همچنین این روایت براساس سند نقل شده در کتاب «فروع کافی»، در نامه‌ای که امام علی(ع) برای امام حسن(ع) نوشته‌اند، آمده است. در دیگر منابع روایی، این روایت به نقل از امیرالمومنین(ع) از بیان امام باقر(ع) و امام رضا(ع) نیز نقل شده است. مجموع این نکات نشانگر اهمیت این روایت در نزد ائمه معصومین(ع) است. در مجموع می‌توان در ۳۵ منبع روایی یا تاریخی این روایت را از بیان ائمه معصومین(ع) یافت.

موضوع حکمت ۲۸، زهد است که در نهج‌البلاغه نکات مختلفی درباره آن بیان شده که به نظر می‌رسد حکمت شماره ۴۳۹ می‌تواند تعریفی از آن را ارائه دهد.

امام علی(ع) در این حکمت می‌فرمایند: «وَ قَالَ (علیه السلام): الزُّهْدُ کُلُّهُ بَیْنَ کَلِمَتَیْنِ مِنَ الْقُرْآنِ، قَالَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ: "لِکَیْلا تَأْسَوْا عَلی ما فاتَکُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاکُمْ"؛ وَ مَنْ لَمْ یَأْسَ عَلَی الْمَاضِی وَ لَمْ یَفْرَحْ بِالْآتِی، فَقَدْ أَخَذَ الزُّهْدَ بِطَرَفَیْهِ؛ همه زهد، میان دو کلمه از قرآن قرار گرفته است. خدای تعالی می‌فرماید: «تا بر آنچه از دستتان می‌رود اندوهگین نباشید و بدانچه به دستتان می‌آید شادمانی نکنید». کسی که بر گذشته تأسف نخورد و بر آینده شادمان نباشد زهد را از دو سوی آن گرفته است».

در کنار این تعریف از زهد، امام علی(ع) در خطبه ۸۱  روش زهد را نیز بیان می‌کنند:

«أَیُّهَاالنَّاسُ، الزَّهَادَةُ قِصَرُ الاْمَلِ، وَالشُّکْرُ عِنْدَ النِّعَمِ، وَالتَّوَرُّعُ عِنْدَ الْـمَحَارِمِ، فَإِنْ عَزَبَ ذلِکَ عَنْکُمْ فَلاَ یَغْلِبِ الْحَرَامُ صَبْرَکُمْ، وَلاَ تَنْسَوْا عِنْدَالنِّعَمِ شُکْرَکُمْ، فَقَدْ أَعْذَرَ اللهُ إِلَیْکُمْ بِحُجَج مُسْفِرَة ظَاهِرَة، وَ کُتُب بَارِزَةِ الْعُذْرِ وَاضِحَة؛ ای مردم! «زهد» همان کوتاهی آرزو، و شکر و سپاس در برابر نعمت، و پارسایی در برابرِ گناه است و اگر نتوانستید همه این صفات را فراهم سازید، لااقل مراقب باشید حرام بر اراده و صبر شما چیره نگردد، و در برابر نعمت‌های الهی شکر خدا را به فراموشی مسپارید، چه اینکه خداوند با دلائل روشن و آشکار و کتب آسمانی واضح، اتمام حجّت کرده است!»


منابع:

کتاب: پیام امام، شرح نهج‌البلاغه آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی

کتاب: روات و محدثین نهج‌البلاغه، مرحوم محمد دشتی

کتاب: فی ضلال نهج‌البلاغه، محمد جواد مغنیه، ترجمه: غلامحسین انصاری

کتاب: ترجمه منظوم نهج‌البلاغه، امید مجد

کتاب: المعجم المفهرس لالفاظ نهج‌البلاغه، مرحوم محمد دشتی

سید علی‌اصغر حسینی/ ابنا

..................

پایان پیام

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha