به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ شیخ محمدجواد شری(۱۹۱۱-۱۹۹۴م)، عالم برجسته شیعه لبنانیتبار، از جمله اثرگذارترین چهرههای مسلمان در آمریکای شمالی در نیمه دوم قرن بیستم به شمار میرود؛ شخصیتی که بنا بر مندرجات کتاب «دائرةالمعارف تاریخ مسلمانان آمریکا»، نقش او تنها به فعالیتهای مذهبی محدود نماند و در بزنگاههای حساس سیاسی میان ایالات متحده و خاورمیانه نیز بهعنوان یک کنشگر مؤثر ظاهر شد. وی که تحصیلات عالی حوزوی خود را در نجف اشرف به پایان رسانده بود، در سال ۱۹۴۹ وارد آمریکا شد و در مدتزمانی کوتاه، بهعنوان سخنگو و شخصیت تأثیرگذار مسلمانان محلی شناخته شد.
در این بخش خبری بر آن شدیم گزیدهای از تحولات ایالات متحده پس از ورود حجتالاسلام محمدجواد شری و معرفی این روحانی مخالف سیاستهای قدرتطلب آمریکا را، مستند بر کتاب «دائرةالمعارف تاریخ مسلمانان آمریکا» (۲۰۱۰) و نشریۀ انگلیسی هفتگی «آبزرور» به رشتۀ تحریر درآوریم.
کتاب «دائرةالمعارف تاریخ مسلمانان آمریکا» (Encyclopedia of Muslim-American History) در سال ۲۰۱۰ توسط انتشارات Facts On File منتشر شده است. این اثر، تاریخ حضور مسلمانان در آمریکا را از دوران بردهداری تا عصر معاصر بررسی میکند و بر تنوع نژادی، قومی و مذهبی جامعه مسلمان آمریکا ـ از جمله اهل سنت و شیعیان ـ تأکید دارد. این دایرةالمعارف با هدف مقابله با تصور «بیگانه» یا «نوظهور» بودن اسلام در آمریکا نگاشته شده و شامل ۲۸۰ مدخل، با مشارکت حدود ۱۳۰ نویسنده، به همراه اسناد دستاول و گاهشماری جامع تاریخی است.
بنیانگذاری مرکز اسلامی آمریکا
شیخ محمدجواد شری به دعوت جامعه شیعیان لبنانیتبار دیترویت به ایالت میشیگان رفت و فعالیت خود را با تمرکز بر تحکیم هویت دینی و نهادمندسازی تشیع آغاز کرد. او نقشی محوری در تأسیس «مرکز اسلامی دیترویت» ایفا کرد؛ نهادی که بعدها به «مرکز اسلامی آمریکا» تغییر نام داد و در سالهای ۱۹۶۲ یا ۱۹۶۳ به طور رسمی افتتاح و ثبت شد. این مرکز بهتدریج به یکی از بزرگترین و تأثیرگذارترین مساجد شیعه در آمریکای شمالی تبدیل شد و ستون اصلی تشکیلات مذهبی شیعیان آمریکا را شکل داد.
در ادامه این کتاب به جایگاه بینالمللی شری اشاره میشود و مینویسد او فراتر از مرزهای ایالات متحده، روحانیای مورد احترام در جهان اسلام بود. وی به نمایندگی از «فدراسیون انجمنهای اسلامی در ایالات متحده و کانادا» و مرکز اسلامی آمریکا، به کشورهای مختلفی از جمله مصر، عراق، لبنان، اردن و نیجریه سفر کرد. در همین چارچوب، دیدارهای او در سال ۱۹۵۹ با محمود شلتوت، رئیس وقت دانشگاه الازهر، اهمیت تاریخی ویژهای یافت.
فتوای الازهر و تثبیت فقه جعفری در این نهاد اسلامی سنی
در پی این گفتگوها، شلتوت فتوایی صادر کرد که با احترام فقه جعفری، تدریس این مکتب را در دانشگاه الازهر اعلام کرد؛ فتوایی که به دلیل جایگاه الازهر بهعنوان معتبرترین نهاد علمی اهل سنت، بازتابی جهانی داشت. این رخداد، به تثبیت جایگاه فقه جعفری در معادلات فکری جهان اسلام انجامید و نقش یک عالم شیعه مقیم آمریکا را در این تحول برجسته ساخت؛ نقشی که نشاندهنده ظرفیت تأثیرگذاری جامعه مسلمانان آمریکایی در سطح بینالمللی بود.
این اثر مرجع، همچنین به تلاش مستمر شیعیان آمریکا، بهویژه از نیمه قرن بیستم، برای تثبیت هویت و ساختار تشکیلاتی خود اشاره میکند. تأسیس مرکز اسلامی آمریکا در دیترویت و نیز شکلگیری شورای علمای شیعه در سال ۱۹۹۳، نشانههای حرکت این جامعه به سمت مرجعیت دینی سازمانیافته ارزیابی شده است. در این میان، بزرگداشت آیین عاشورا بهعنوان رکن اصلی هویت مذهبی و اجتماعی شیعیان، جایگاهی بنیادین در شهرهایی چون دیترویت و آتلانتا یافته است.
بخش مهم دیگری از میراث شیخ محمدجواد شیری، به فعالیتهای مکتوب و رسانهای او بازمیگردد. وی با تألیف کتابها و مقالات متعدد به زبانهای انگلیسی و عربی، کوشید اسلام و تشیع را برای مخاطبان آمریکایی و غیرمسلمان تبیین کند. کتابهایی چون «پرسشهایی درباره اسلام» و «شیعیان تحت حمله»، در کنار ستونهای هفتگی روزنامهها و برنامه رادیویی منظم، بخشی از این تلاش مستمر برای روشنگری دینی و اجتماعی بود.
شیخ جواد شری همچنین از پیشگامان گفتوگوی بینادیانی در آمریکا محسوب میشد و بهعنوان نخستین مسلمان، به عضویت میزگرد بینادیانی دیترویت درآمد. مشارکت در فعالیتهای خیریه بینالمللی و نقشآفرینی در شبکههای ملی مسلمانان آمریکا، جایگاه او را بهعنوان یک شخصیت اسلامی فراملی تثبیت کرد.
موضعگیری در جریان تسخیر لانۀ جاسوسی
بر اساس آرشیو گزارش نشریه هفتگی آبزرور، محمدجواد شیری در جریان کنفرانسی با عنوان «جریانهای مذهبی در مناقشه اعراب و اسرائیل» در دانشگاه نوتردام، در اوایل دسامبر ۱۹۷۹ و همزمان با گروگانهای تسخیر لانه جاسوسی، مواضعی صریح علیه سیاستهای ایالات متحده اتخاذ کرد. او که بهعنوان مدیر بزرگترین مرکز اسلامی دیترویت و شخصیت تأثیرگذار یکی از بزرگترین جوامع مسلمان آمریکا معرفی شده بود، از شاخصترین چهرههای کنفرانس تلقی شد.
علامه شری در پاسخ به پرسشها درباره گروگانهای آمریکایی در تسخیر لانه جاسوسی، سیاستهای واشنگتن را هدف انتقاد قرار داد و اعلام کرد که ملت ایران «۳۷ سال در دوران شاه گروگان بوده است». او با طرح این پرسش که «چرا ایالات متحده اینقدر عاشق شاه است؟ ایالات متحده از قاتل حمایت میکند نه از قربانیانش»، حمایت آمریکا از رژیم پهلوی را به چالش کشید و از رهبر کبیر انقلاب اسلامی دفاع کرد. این مواضع، بازتاب گستردهای یافت و نام او را در کانون توجه رسانههای آمریکا قرار داد.
.............
پایان پیام
نظر شما