به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ مسعود پزشکیان، رئیسجمهور اسلامی ایران، روز سهشنبه به عمان سفر کرد. در شرایط کنونی، این سفر از اهمیت زیادی برخوردار است، چرا که در مقطع حساسی از وضعیت منطقهای صورت میگیرد. طبق گزارشها، در این دیدار چند موضوع کلیدی از جمله همکاریهای دوجانبه، آینده پروژه گاز، تحولات یمن و سوریه و روابط ایران با قدرتهای غربی مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت. این دیدار تأییدی دوباره بر اعتماد تهران به نقش عمان و تمایل متقابل دو کشور برای حفظ روابطی باثبات و مؤثر است.
روابط ایران و عمان الگویی منحصربهفرد در منطقه پرچالش غرب آسیا است. در پیوندهای این دو کشور همسایه، ملاحظات تاریخی با منافع ژئوپلیتیکی درهم آمیخته و روابط نزدیک آنها ریشه در قرنها تعاملات تمدنی، فرهنگی و دریایی دارد. این روابط درواقع مقطعی و زودگذر نیست، بلکه بر پایه تفاهم متقابل، همجواری جغرافیایی و پیوندهای انسانی استوار است.
بیطرفی؛ سیاست همیشگی مسقط
از زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 و در شرایطی که فضای منطقه سمت و سویی ضد ایرانی داشت، عمان تصمیم گرفت برخلاف روند غالب، سیاست حفظ روابط نزدیک با تهران را در پیش گیرد. این رویکرد صرفا یک انتخاب دیپلماتیک از سوی مسقط نبود، بلکه بازتاب یک نگاه راهبردی بود که به اهمیت گفتوگو و روابط با همسایگان باور دارد و توازن و اعتدال را از عناصر قدرت میداند. این نگاه همچنین در نقش همیشگی مسقط بهعنوان یک میانجی مورد اعتماد برای همه طرفها در منطقه نمود یافته است.
در طول تاریخ، سیاست عمان بر اصل بیطرفی مثبت استوار بوده است که با دوری از رقابتهای منطقهای، مشارکت در تلاشهای صلحجویانه و ایجاد فضای مناسب برای گفتوگو تعبیر و تفسیر میشود. در پیش گرفتن این رویکرد باعث شده عمان به یک پایگاه دیپلماتیک قابل اتکا تبدیل شود. این نقش مسقط در پروندههای پیچیده نظیر برنامه هستهای ایران نیز مشهود است. از سال ۲۰۱۲ تاکنون، عمان میزبان مذاکرات میان ایران و ایالات متحده بوده است که تازهترین دور این گفتوگوها نیز هفته گذشته برگزار شد.
روابط دوجانبه اقتصادی
روابط ایران و عمان تنها به دیپلماسی و سیاست محدود نمیشود، بلکه این دو کشور در زمینههای تجاری و اقتصادی نیز تعامل دارند. هرچند سهم اقتصاد در این روابط تاکنون اندک بوده است. با توجه به طرحهای پیشنهادی، بهویژه پروژه خط لوله گاز ایران که قرار است به بندر صُحار عمان برسد، انتظار میرود اقتصاد در روابط دو کشور نقش پررنگتری یابد. ایده این پروژه که نخستینبار در سال ۲۰۰۳ مطرح شد، با وجود اراده سیاسی دو کشور، به دلیل محدودیتهای بینالمللی، بهویژه تحریمهای اعمالشده علیه تهران، معلق مانده است.
با این حال، پروژه یادشده به دلیل موقعیت جغرافیایی عمان، فرصتی نادر برای تبدیل این کشور به یک مرکز منطقهای برای مایعسازی و صادرات گاز فراهم میکند. همچنین با توجه به محدودیتهای صادراتی ناشی از تحریمها، این طرح برای ایران یک مسیر اقتصادی رو به رشد ایجاد خواهد کرد به طوری که افقهای جدیدی برای ادغام گاز ایران در بازارهای جهانی خواهد گشود. خط لوله گاز ایران به عمان حتی امکان توسعه شبکه به دیگر مقاصد منطقهای از جمله هند را نیز در آینده فراهم میآورد.
آمار تجارت ایران و عمان نشان میدهد که هرچند روابط تجاری دو کشور در سالهای اخیر روندی صعودی داشته، اما همچنان به سطح مطلوب و مورد انتظار نرسیده است. اهمیت عمان بهعنوان شریک تجاری برای ایران، علاوه بر دسترسی این کشور به خلیج فارس و بازارهای آفریقایی، به سبب فضای کسبوکار دوستانه و سیاستهای حمایتی دولت عمان نیز اهمیت دارد.
روابط راهبردی ایران و عمان
در بررسی روابط ایران و عمان، تنگه هرمز نقشی راهبردی دارد. چرا که این تنگه شریان جهانی انرژی و حوزهای مشترک برای همکاریهای امنیتی میان دو کشور بهشمار میرود. در این رابطه تهران و مسقط تعهد مشترکی برای تضمین امنیت کشتیرانی و هماهنگی در مقابله با تهدیدهای فراملی، اعم از دزدی دریایی یا تنشهای نظامی، دارند. در واقع میتوان گفت روابط عمان و ایران بر پایه عقلانیت، احترام متقابل و درک بلندمدت بنا شده است و از شعارهای مقطعی یا موضعگیریهای زودگذر بهدور است.
اکنون این رابطه در نقطهای راهبردی قرار گرفته است به طوری که مسقط تلاش میکند منافع حاکمیتی خود را با تعهدات بینالمللی این کشور در نقش یک میانجی صادق هماهنگ سازد. عمان بهخوبی میداند که برای تنگه هرمز به صلح و ثبات نیاز دارد و در چنین شرایطی ترجیح میدهد با کمک به حل چالشهای ایران و آمریکا از مسیر گفتوگو، زمینه را برای برقراری صلح در این گذرگاه راهبردی فراهم کند.
در پایان باید گفت که روابط ایران و عمان نمونهای از دیپلماسی هوشمندانه و متوازن در منطقه پرتنش غرب آسیا است. این روابط نهتنها در سطح سیاسی، بلکه در زمینههای اقتصادی، فرهنگی و امنیتی نیز تعمیق یافتهاند. بیطرفی مثبت عمان و نقش آن در میانجیگری بین ایران و غرب، بهویژه آمریکا، فرصتی استثنایی برای تقویت ثبات در منطقه بهویژه در تنگه هرمز فراهم کرده است. در عین حال، پروژههای مشترک نظیر خط لوله گاز میتوانند این همکاریها را وارد مرحلهای تازه کنند. سفر پزشکیان به مسقط نیز تأکیدی دوباره بر اهمیت این روابط و چشمانداز روشن آن در آینده محسوب میشود.
**************
پایان پیام/ 345