به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ نامه ۲۵ نهجالبلاغه، در میان منابع حدیثی قبل از سید رضی، مانند مرحوم کلینی در کتاب «اصول کافی»، مرحوم شیخ طوسی در کتاب «المقنعه» و کتاب «الغارات» نقل شده است. در میان منابع بعد از تدوین نهجالبلاغه نیز میتوان به کتاب «سرائر» مرحوم ابن ادریس و کتاب «ربیع الابرار» مرحوم زمخشری اشاره کرد.
اگرچه سید رضی خود در نهجالبلاغه آورده که تنها بخشی از متن نامه را آورده است: «از وصیتهای آن حضرت است به کسی که مأمور جمعآوری زکات از طرف حضرت میشد، ما قسمتی از این وصیت را اینجا آوردیم»، اما خود در ادامه در توصیف همین مقدار از نامه آورده است: «تا معلوم شود امام هماره ستون حق را برپا میداشت، و در امور کوچک و بزرگ، و ظاهر و باطن نمونههای عدالت را میافراشت».
در میان این نامه امام علی(ع) چند اصل انسانی و اخلاقی برای اخذ مالیات وجود دارد:
«اِنْطَلِقْ عَلی تَقْوَی اللّهِ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، وَ لا تُرَوِّعَنَّ مُسْلِماً، وَ لاتَجْتازَنَّ عَلَیْهِ کارِهاً، وَ لا تَأْخُذَنَّ مِنْهُ اَکْثَرَ مِنْ حَقِّ اللّهِ فی مالِهِ. بر مبنای تقوای خداوندی که یکتا و بی شریک است حرکت کن، مسلمانی را به وحشت نینداز، بدون رضای او بر وی گذر مکن و اضافهتر از حقّی که خداوند در مالش قرار داده از او نگیر». حرکت بر مدار تقوی و تاکید بر عدم ایجاد نگرانی و وحشت در میان آنها مهمترین محور فرازهای مختلف این نامه است.
حضرت در فراز دیگر نیز بر احترام متقابل و خوشاخلاقی بر آنان تاکید میکند:
«ثُمَّ امْضِ اِلَیْهِمْ بِالسَّکینَةِ وَ الْوَقارِ حَتّی تَقُومَ بَیْنَهُمْ، فَتُسَلِّمَ عَلَیْهِمْ، وَ لاتُخْدِجْ بِالتَّحِیَّةِ لَهُمْ، با آرامش و وقار به جانب آنان برو تا در میانشان قرار گیری، و به آنان سلام کن، و در تحیّت به ایشان کوتاهی مکن.»
در فراز بعدی، حضرت شیوه «خوداظهاری» را مبنای پرداخت مالیات تعیین کرده و روش آن را اینگونه و با روش پرسش و پاسخ تعیین میکند:
«فَهَلْ لِلّهِ فی اَمْوالِکُمْ مِنْ حَقٍّ فَتُؤَدُّوهُ اِلی وَلِیِّهِ؟ فَاِنْ قالَ قائِلٌ: لا، فَلا تُراجِعْهُ. وَ اِنْ اَنْعَمَ لَکَ مُنْعِمٌ، فَانْطَلِقْ مَعَهُ مِنْ غَیْرِ اَنْ تُخیفَهُ اَوْ تُوعِدَهُ اَوْ تَعْسِفَهُ اَوْ تُرْهِقَهُ. آیا در اموال شما خداوند را حقّـی هست تـا آن را به ولیّ او ادا کنیـد؟ اگر کسی گفت: حقّی نیست، به او مراجعه مکن. و اگر کسی گفت: هست، همراهش برو، بدون اینکه او را به وحشت اندازی یا تهدید کنی یا قرین سختی و فشار نمایی.»
روشن است اگرچه شیوه «خوداظهاری» در روش مالیاتی مورد تاکید حضرت علی(ع) قرار گرفته، اما به هر دلیلی، «فرار مالیاتی» و تخلف شخص در این خوداظهاری و خیانت او در اعتماد حکومت اسلامی به او، آشکار شود، قطعا با برخورد تندی از سوی حکومت مواجه خواهد شد، زیرا این شخص هم اعتماد نظام اسلامی به مردم خویش را مخدوش کرده و هم اموالی را برای خویش تصرف کرده است. همانگونه که در نامه ۲۰ نهجالبلاغه به «زیاد ابن ابیه» هنگامی که با خیانت او در اموال بیتالمال مواجه شد، میتوان نمونههایی از این اقدامات تنبیهی را دید.
امام علی(ع) در این نامه تاکید دارد که اگر شخص، حتی بعد از خوداظهاری و تعیین مقدار مالیات توسط خودش، درخواست بررسی مجدد را داد، این درخواست را نیز بپذیر: «اِنِ اسْتَقالَکَ فَاَقِلْهُ، اگر به همخوردن آن تقسیم را درخواست کرد، بپذیر.»
در بخشهای دیگر نامه، توصیه به نحوه دریافت مالیات، نحوه امانتگذاری به اشخاص مطمئن برای رساندن به حکومت و روش مدارا با حیوانات نیز بیان شده است. حضرت در جمله آخر این نامه، نتیجه نهایی اجرای این دستورالعمل مالیاتی و آییننامه اجرایی آن را اینگونه میفرمایند: «اِنَّ ذلِکَ اَعْظَمُ لاِجْرِکَ، وَ اَقْرَبُ لِرُشْدِکَ، این عمل باعث بزرگی اجر توست، و به رشد و هدایتت نزدیکتر است.»
سید علیاصغر حسینی/ ابنا
..................
پایان پیام
**********************************************************************************************************************************************************
نظر شما