به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ نشست علمی «غدیر، محور وحدت اسلامی» (از تبیین نظری تا برنامه عملیاتی) روز دوشنبه ۱۰ آذر ۱۴۰۴ در قم، پژوهشگاه مطالعات تقریبی، با همکاری انجمن علمی امامت حوزه و مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی برگزار گردید. در این نشست حجتالاسلاموالمسلمین دکتر مرتضی علیزاده نجار، عضو هیأت علمی بنیاد بینالمللی امامت، دبیر علمی جلسه بود.
به گزارش خبرنگار ابنا، وی در ابتدای جلسه با تبیین جایگاه غدیر در اندیشه اسلامی، غدیر و وحدت را دو امر مهم در اسلام برشمرد و تأکید کرد که مسئله غدیر از پایههای باورهای شیعی و از حوادث متواتر تاریخی و مسلّم بین مسلمانان، اعم از شیعه و سنی، است. وی افزود: مسئله وحدت نیز بر طبق سفارشها و توصیههای رسول گرانقدر اسلام، بارها و در مراحل مختلفی سفارش شده است و آیات و روایات نبوی متعددی در این باره وجود دارد.
محوریت غدیر برای وحدت نیازمند تبیین و سناریو
دبیر علمی نشست، نظریه «غدیر محور وحدت اسلامی» را که اخیراً از سوی دبیر کل مجمع جهانی تقریب مطرح شده، «فاخر و ارزشمند» خواند. وی این سؤال را مطرح کرد که آیا مسئله غدیر، که سالهای طولانی محل گفتگو، مناظره و مذاکره علمای اسلام بوده است، میتواند محلی برای وفاق و تقریب یا وحدت بین مسلمانان باشد؟ وی ادامه داد: این نظریه نیازمند تبیین و توضیح است که اساس دیدگاه، چه مبنایی دارد و بر فرض پذیرش، چگونه میتوان این نظریه را عملیاتی کرد و یک سناریو برای رسیدن به هدف طراحی نمود؟
غدیر؛ واقعهای غیرقابل انکار نزد فریقین
حجتالاسلاموالمسلمین علیزاده نجار در گزارشی اجمالی از جایگاه واقعه غدیر در منابع اسلامی اظهار داشت: واقعه غدیر اساساً قابل انکار نیست و جزو متواترات و مسلّمات امت اسلامی است. وی با اشاره به اینکه بسیاری از بزرگان کتاب مستقلی در حدیث غدیر نوشتهاند، افزود: مرحوم علامه امینی در کتاب شریف الغدیر، بابی به نام «المؤلفون فی حدیث الغدیر» باز کرده و اندیشمندان شیعه و سنی را که در این باب اثر دارند، گزارش داده است، بهویژه از اهل سنت.
وی در تأیید این موضوع، به تصریحات علمای اهل سنت اشاره کرد:
- ◼️ شمسالدین ذهبی بیان میکند که حاکم نیشابوری را جرح کردند، چرا که او حدیث غدیر را گزارش کرده، اما من خود یک کتاب مستقل در باب حدیث غدیر نوشتم.
- ◼️ طبری، صاحب تاریخ، یک کتاب مستقل در حدیث غدیر داشته است. بزرگان اهل سنت گزارش دادهاند که طبری کتابی داشته و ذهبی نیز گفته است که وی این کتاب را دیده است.
- ◼️ ابن کثیر که شاگرد ذهبی است، میگوید: «له کتابٌ جَمَعَ أحادیث غدیرٍ فی مُجَلَّدَیْنِ ضَخْمَیْنِ»؛ یعنی فقط احادیث غدیر را در دو جلد ضخیم جمع کرده است.
- ◼️ جلالالدین سیوطی در کتاب مستقلی که در احادیث متواتر دارد، حدیث غدیر را گزارش میکند و شاگردان وی تصریح میکنند که سیوطی این حدیث را متواتر میدانسته است.
- ◼️ ملا علی قاری میگوید: «هذا حدیثٌ صحیحٌ، لا شکَّ فیه»؛ اصلاً جای شک و شبهه در این حدیث نیست.
وی تأکید کرد: این گزارشات نه از سوی یک عالم سنی میتواند مورد اغماض قرار بگیرد و نه عالم شیعی میتواند به سادگی از کنار آنها عبور کند.
توافق در دلالت حدیث بر ولایت
دبیر علمی جلسه همچنین تأکید کرد که علاوه بر سند و صدور اصل واقعه که متواتر است، در دلالت این حدیث و معنای آن نیز دیدگاههای مشابه بین شیعه و سنی وجود دارد.
وی در این خصوص به دیدگاه غزالی اشاره کرد که دارای اعتبار والایی نزد اهل سنت است:
- ◼️ غزالی در کتاب سِرِّ الْعَالَمِین تصریح میکند: «أَجْمَعَ الْجَمَاهِیرُ عَلَی مَتْنِ الْحَدِیثِ مِنْ خُطْبَتِهِ فِی غَدِیرِ خُمٍّ» (جماهیر بر متن حدیث خطبه غدیر خم اجماع دارند).
- ◼️ وی همچنین تبریکاتی که در آن روز از سوی مردم، بهویژه خلیفه دوم، صادر شد را گزارش میکند و عبارت غریب این است که غزالی میگوید: «فَقَالَ عُمَرُ: یَا أَبَا الْحَسَنِ، أَصْبَحْتَ مَوْلَایَ وَ مَوْلَا کُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ».
- ◼️ وی افزود که سبط ابن جوزی نیز همین دیدگاه را گزارش و تأیید میکند.
وی نتیجه گرفت: نه تنها در اصل وقوع حدیث اختلافی نیست، بلکه توافق و اتحادی هست، و نه تنها در اصل صدور و واقعه، بلکه در دلالت این حدیث و معنای آن نیز دیدگاههای مشابه بین شیعه و سنی وجود دارد.
خلاصهبندی سخنان ارائه دهندگان
حجتالاسلاموالمسلمین علیزاده نجار در فواصل نشست، بیانات ارائه دهندگان اصلی را خلاصه کرد.
وی پس از بخش اول سخنان دبیر کل مجمع جهانی تقریب، سه نکته از بیانات وی را برشمرد:
◼️ وحدت باید بر محور توصیههای نبوی باشد؛
◼️ تقریب اسلامی بر اساس مشترکات شکل میگیرد و باید در اختلافات یکدیگر را معذور بداریم، اما در عین حال حرف حق را میزنیم؛
◼️ و کسی نباید از میراث غدیر برای تنش استفاده کند، بلکه باید بکوشیم تا این میراث حفظ شود.
پس از بخش اول سخنان دکتر سبحانی، وی سه نکته اصلی را یادآور شد:
◼️ اختلاف امری طبیعی و غیرقابل اجتناب است،اما نباید در مرتبه اختلاف باقی ماند؛
◼️ راهحل اختلاف هم مراجعه به فرمایشات پیامبر اکرم (ص) است؛
◼️ در واقعه غدیر یک نمایش واقعی رخ داد و پیغمبر همه را بر محور ولایت جمع کردند، و این واقعه میتواند محل وفاق و اتفاق امت اسلامی باشد.
وی پس از ارائه راهکارهای عملیاتی توسط دکتر شهریاری، سه نکته را خلاصه کرد:
◼️ باید از تنشهای اجتماعی پرهیز کرد؛
◼️ ما دنبال پروژه شیعهسازی نیستیم و رفتارهای تحریکآمیز بازی در زمین دشمن است؛
◼️ برای گفتگو با اهل سنت، باید هدفگذاری کرد و از هرگونه تحریک پرهیز نمود.
در نهایت وی پنج محور راهکارهای تقریب بر محور غدیر که توسط دکتر سبحانی مطرح شد را نیز خلاصه کرد:
◼️ فرهنگسازی در باب تقریب درون جامعه شیعه؛
◼️ مستندسازی واقعه غدیر بر محور منابع مشترک؛
◼️ لایهبندی و تبیین پیامهای غدیر برای جامعه انسانی و مسلمانان؛
◼️ طراحی و تبیین منطق گفتگوی جهان اسلامی؛
◼️ و طراحی یک نگاه متعادل به تعاملات جهان اسلام و خوب حرف زدن در یک فرایند.
درخواست استمرار جلسات برای محققان
دبیر علمی جلسه در پایان سخنان خود، با اشاره به ضیق وقت تا اذان ظهر، تأکید کرد که این جلسه نیازمند استمرار و ادامه است و تبیین نظری و ابعاد گوناگون آن، نیازمند پژوهشهای دلسوزانه و مستمر است.
وی از دبیر کل مجمع جهانی تقریب درخواست کرد که این بستر را برای محققان فراهم کنند تا کسانی که میخواهند در این حوزه کار بکنند، ایده و نظریهای را ارائه بدهند یا نقد کنند، زمینه برایشان در این مرکز وجود داشته باشد.
........
پایان پیام/
نظر شما