راویان و کاتبان سخنان امام علی(ع) قبل از نهج‌البلاغه ۴/ از شیخ کلینی تا شیخ مفید

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ در بخش‌های قبلی این نوشته، بخشی از تاریخ جمع‌آوری سخنان و نامه‌های امام علی(ع) قبل از سید رضی مورد بررسی قرار گرفت. 

در فهرست افرادی که قبل از تاریخ ۴۰۰ قمری - که به عنوان سال اتمام تدوین نهج‌البلاغه شناخته می‌شود - گروهی از شخصیت‌های معاصر با امام علی(ع)، افرادی با بیش از ۲۰ عنوان کتاب و شخصیت‌هایی از عالمان اهل‌سنت و تعدادی از افرادی هستند که قرن‌ها قبل از سید رضی اقدام به گردآوری آثار امام علی(ع) داشتند. 

در قسمت پاپانی این نوشته، تعدادی از عالمان و شخصیت‌های شیعی که قبل از تدوین نهج‌البلاغه، تعدادی از خطبه‌ها و نامه‌های امیرالمومنین(ع) را جمع‌آوری شدند، معرفی می‌شوند.

علی بن ابراهیم قمی

ابوالحسن علی بن ابراهیم بن هاشم قمی از محدثان و مفسران بزرگ شیعه است که از اساتید شیخ کلینی است. وی در تفسیر معروف خود، که به نام «تفسیر قمی» منتشر شده و در دسترس همگان است، خطبه‌ها و کلماتی از امام علی(ع) نقل کرده است. مزار این عالم شیعی در شهر قم، زیارتگاهی مشهور است.

محمد بن یعقوب کلینی

او از شاخص‌ترین علمای شیعه است که کتاب «کافی» از مشهورترین کتاب‌های اوست. وی در این کتاب خطبه‌هایی از امیرالمومنین(ع) در کتاب ایمان و کفر، کتاب حج، کتاب روضه و کتاب وصیت نقل کرده است.

محمد بن علی ابن حسین ابن بابویه

او بدون شک از بزرگترین عالمان شیعه است و به عنوان «رئیس المحدثین» شناخته می‌شود و در زمان آل‌بویه، مرجع شیعه در ایران شناخته می‌شد. او در کتاب بسیار مشهور «من لایحضره الفقیه» همچنین کتاب‌های «معانی الاخبار» و «توحید» خطبه‌هایی از امام علی(ع) نقل کرده است.

محمد بن محمد مفید

معروف به شیخ مفید از بزرگان علمای شیعه است که در بغداد و نجف به نشر معارف الهی پرداخت. وی که اساتید «سید رضی» گردآورنده نهج‌البلاغه و برادرش «سید مرتضی» است، در کتاب‌های «اختصاص» و «ارشاد» خود، برخی از خطبه‌های امام علی(ع) و تعدادی از جملات قصار ایشان را نقل کرده است.

حسن بن شعبه حرانی

محدث جلیل و محقق بزرگ ابومحمد بن علی بن حسین بن شعبه حرانی از علمای قرن چهارم و از شاگردان شیخ مفید و معاصر با سید رضی بوده است. او در کتاب «تحف العقول»، خطبه‌ها و کلمات متعددی از امام علی(ع) نقل کرده است که می‌توان به خطبه وسیله، خطبه توحید و وصیت‌نامه ایشان به امام حسن(ع) اشاره کرد.

می‌توان به این اسامی افرادی مانند «محمد بن عمر واقدی» در کتاب خطب امیرالمومنین(ع)، «محمد بن حسن صفار» در کتاب مشهور «بصائر الدرجات»، «محمد بن حسن بن دُرَید» در کتاب «امالی» و «امثال علی ابن ابی‌طالب»، ابن واضع یعقوبی در کتاب «تاریخ یعقوبی»، محمد بن جریر طبری در کتاب «تاریخ طبری»، حسن بن عبدالله عسکری در کتاب «اوائل»، اعثم کوفی در کتاب «فتوح الاسلام»، حسین بن سعید در کتاب «نوادر» را نیز افزود که سال‌ها قبل از سید رضی، اقدام به جمع‌آوری سخنان امام علی(ع) کرده‌اند.

سید علی‌اصغر حسینی/ ابنا

.......................

پایان پیام