به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ حجت الاسلام والمسلمین ابوالقاسم عسگری فروشانی در گفت وگو با شفقنا اظهار داشت: روند فعلی ساختار حوزه که در حال تغییر است، رو به رشد است اما این رشد به کندی صورت می پذیرد. به عنوان نمونه، بحث دفتر مطالعات فقه معاصر و کتاب های ناظر به فقه معاصر از جمله ضروریات نظام آموزشی است. برخی کتب مانند «دروس التمهیدیه» که جایگزین لمعه شده است یا کتاب «شخص الاعتباری» که جایگزین برخی مطالب مکاسب شده است، بنظر می رسد که ضرورت تغییر آن وجود داشت اما سرعت تغییرات متناسب با روند کنونی و ظرفیت های فعلی حوزه نیست.
وی آزادی طلاب در انتخاب استاد را نزدیکتر به سنت های اصیل حوزه دانست و گفت: در سال های اخیر این روند آزادی طلاب در انتخاب اساتید که در دروس آزاد بود به دروس ۵ و ۶ هم سرایت پیدا کرد و البته این روند آسیب هایی هم دارد که باید بدان توجه نمود؛ ازجمله، بعضی طلاب اهتمام لازم را به شرکت در درس ندارند یا برخی دروس تخصصی که در موسسات فقهی ایجاد شده، سبب خلوت شدن دروس آزاد می شود که بنظر می رسد باید برای آنها تدبیری اندیشید، درعین حال، سنت های اصیل حوزه را باید نگاه داشت و آنها را عملیاتی نمود.
وی برپایی جشنواره های مختلف حوزوی مانند جشنواره علامه حلی را دارای نقاط مثبت و منفی دانست و گفت: از نقاط مثبت این آزمون ها می توان به ایجاد حس رقابت بین طلاب، دقت در نوشتن مطالب و آزمونها، آمادگی برای فعالیت گسترده تر در عرصه های ملی و بین المللی اشاره کرد. آزمون زدگی و اشتغال بیشتر طلاب به شرکت در این جشنواره ها هم از نقاط منفی است.
استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم، بر حفظ سنت های اصیل حوزه تاکید کرد و گفت: بنظر می رسد، سنت اصیل حوزه مبتنی بر ارزیابی استادمحور طلاب بوده است. در برخی شیوه های جدید که در برخی مدارس آغاز شده مانند اینکه ارائه درس توسط طلبه انجام می شود و در سامانه مورد پذیرش قرار می گیرد، هم سبب می شود آزمون های رسمی و امروزی تنها معیار آموزش نباشد هم سبب جرات و جسارت و آمادگی طلبه برای ارائه مطلب می شود. البته این هم بدین معنا نیست که فقط این ارزیابی ها معیار باشد چون گاهی اوقات، این ارزیابی ها دارای قوت و ضعف می شود که ممکن است برخی سلیقه ای شده و اجحاف در حق طلبه شود اما می تواند پایه قرار بگیرد و در امتحانات به او کمک کند.
وی شیوه های آموزشی نجف را مبتنی بر اصول برخی قدمای حوزه در مسائل تربیتی و آموزشی و تحصیلی و پژوهشی دانست و گفت: از انجا که حوزه علمیه نجف خیلی مانند سابق در مجامع علمی مطرح نیست، بنظر می رسد برخی شیوه ها علیرغم غنای فرهنگی بالا چون متولی مشخصی ندارد یا نظارت کافی بر آن نیست، نتیجه و ثمره ای که در گذشته می داده را امروز نمی دهد. اما حوزه علمیه قم از این جهت، برتری هایی دارد چون امروز بسیاری از نوشته های طلاب این حوزه در مجامع ملی و حتی بین المللی مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. امروز حوزه علمیه قم دارای ۵۲ رشته تخصصی است که در برخی صد در صد مراحل تشکیل یک گروه تخصصی تکمیل شده است.
وی افزود: یکی از ویژگی های حوزه علمیه قم این است که علیرغم سختگیری هایی که در سابق وجود داشت به برخی شیوه های جدید مجوزهای موقت می دهند و این رقابت را در ایجاد یک فضای آموزشی علیرغم نظارت های جدید به وجود می آورند.
وی با اشاره به غنای ساختاری و محتوایی حوزه علمیه نجف گفت: تلفیق نظام علمی حوزه کهنی چون نجف با نظام حوزه علمیه قم می تواند آثار مثبتی داشته باشد که در زمان فعلی برخی برنامه ریزی ها برای تحقق این ایده شده بود اما یا انجام نشده یا با مشکلاتی مواجه بوده که ما از آن بی خبر هستیم.
عسگری فروشانی بیان داشت: گاهی شیوه های مرسوم مانند اینکه هرطلبه صبح ۴ درس را آموزش می بیند، جزو سنت های اصیل حوزه نبوده است بلکه سنت های اصیل حوزه بیشتر درس محور بوده تا موضوع محور؛ یعنی طلبه یک کتابی را نزد استاد برای فراگیری می رفته و تا آن کتاب به پایان نمی رسیده، کتاب دیگری شروع نمی شده است.
وی تاکید کرد: اگر شیوه های سنتی مانند استادمحوری در ارزیابی یا درس محوری در آموزش که جزو شیوه های موثر آموزشی در دنیا محسوب می شود، به حوزه برگردد و درعین حال از شیوه های نوین آموزشی هم استفاده شود، کیفیت آموزشی حوزه ارتقای خوبی پیدا می کند.
وی ادامه داد: در زمینه درس خارج، موضوعات مستحدثه می تواند زمینه خوبی را برای غنای آموزشی حوزه و کتب آموزشی ایجاد کند. واردشدن برخی کتب آموزشی و اختیاری شدن این کتاب ها توسط طلبه ها و اساتید در زمینه های مختلفی مانند ادبیات، منطق، اصول، فقه نیز از نکات مثبتی است که باید سرعت بگیرد.
عضو هیئت رئیسه مجمع طلاب و فضلای حوزه های علمیه، نداشتن تعامل مناسب با دانشگاه و دیگر فضاهای علمی را از نقاط ضعف حوزه علمیه قم دانست و ادامه داد: این ضعف به قدری بزرگ شده است که در برخی موارد ما را از جامعه دور کرده و هنگامی که طلبه به مناطق تبلیغی می رود احساس می کند بسیاری از مطالبی که خوانده کاربردی ندارد.
وی افزود: تنوع رشته ها در دانشگاه سبب می شود که دانشجو متناسب با نیاز جامعه دست به انتخاب بزند اما در حوزه چنین وضعیتی را شاهد نیستیم درحالیکه اضافه شدن رشته ها و گرایشات درسی مبتنی بر نیاز جامعه می تواند رنگ و بوی خاصی به حوزه بدهد و در انگیزه طلبه، کارآمدی حوزه و دفع شبهات اثرگذار باشد. امروز، این ضعف به حدی است که بعضا اگر یک طلبه ای در یکی ازگرایشاتی که با مردم ارتباط دارد، موفقیتی کسب می کند آن را نه ثمره آموزش حوزه بلکه توانمندی شخصی خود تلقی می کند.
وی بازبودن دست استاد در بحث های آموزشی و پژوهشی و تهذیبی را ویژگی مثبت حوزه علمیه قم دانست و افزود: در سنت حوزه علمیه است که رویکرد علمی، اخلاقی و پژوهشی استاد اثر فوق العاده مستقیم بر روی شاگرد دارد. امروز هم طلابی که اساتید دارای کارکردهای علمی و اجتماعی و پژوهشی بالایی دارند، عموما طلاب موفقی هستند اما اساتیدی که تک بعدی هستند و در یک جنبه دارای قوت است، طلبه احساس نمی کند که این استاد می تواند برای او یک الگوی مناسب باشد و همین سبب رشدنیافتن آموزشی، تحصیلی و اخلاقی و پژوهشی طلبه می شود.
وی تاکید کرد: بنظر می رسد امروز جای کارکردهای مهارتی اساتید در حوزه خالی است و حوزه باید برای این مسئله برنامه جدی داشته باشد از قبیل مهارت های شروع درس، پایان درس، القای مطالب انگیزشی، بیان ثمرات مباحث علمی، بیان نکات مرتبط و غیر مرتبط و شیوه های اثرگذاری. اگر اساتیدی در این زمینه ها موفق هستند، مربوط به تجربه های شخصی خودشان است. اگر هم کارگاه های مهارت آموزی وجود دارد و اساتید هم می توانند در این کارگاه ها شرکت کنند، اما اجبار نیست و الزامی ندارد.
وی گفت: در تاریخ حوزه های علمیه، علما و بزرگانی بودند که در تقابل فرهنگ دینی با فرهنگ غیر دینی سرآمد و تاثیرگذار بودند و آنها بودند که اگر اثرگذاری شان زیاد می شده، جامعه به یک سمتی می رفته که نمونه بارز آن امام خمینی بود که نشان داد حوزه های علمیه تا چه اندازه می توانند بر غنای فکری و اجتماعی جامعه اثر بگذارند. هرمقدار که علما بتوانند ارتباط خود را با مردم بیشتر کنند این تاثیرگذاری خود را هم بیشتر می کنند. حوزه هم در این زمینه دچار ضعف است و این ضعف هم در شیوه های آموزشی و هم کارکردهای تبلیغی نمایان است.
عسگری فروشانی بیان کرد: برپایی کارگاه های آموزشی و مهارت افزایی، ارتباط اساتید با یکدیگر، کرسی های آزاداندیشی، ارتباط گیری با نهادهای مرتبط با مردم و مجموعه های مردم نهاد در قالب کارورزی و حضور برنامه ریزی شده روحانیون در این نهادها، همچنین بهره گیری از نظام مسائل اجتماعی مردم از جمله راهکارهایی است که می توان پیشنهاد داد.
..............................
پایان پیام/ ۲۶۸
نظر شما