به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (مرکز نور) در سال ۱۳۶۸ به دستور رهبری تأسیس شد و هدف اصلی آن استفاده از فناوری اطلاعات برای افزایش سرعت در کارهای پژوهشی و تسهیل دسترسی به منابع اسلامی بوده است . ورود هوش مصنوعی به این مرکز تقریباً ۱۵ سال پیش رخ داده و اولین سمینار تخصصی در این زمینه در سال ۱۳۹۰ برگزار شد . مرکز در محصولات خود، قابلیتهای هوش مصنوعی را در مراحل ورود اطلاعات، فرآوری و عرضه اطلاعات بهکار گرفته است .
قابلیتهای گذشته مرکز نور
آزمایشگاه هوش مصنوعی مرکز نور در طول این مدت، بیش از ۵۰ نوع قابلیت را توسعه داده است . از مهمترین فناوریهای هوش مصنوعی که قبلاً در مرکز پیادهسازی شدهاند، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- اعرابگذاری هوشمند ماشینی: یک مدل هوش مصنوعی با استفاده از ۴۰۰ جلد کتاب حدیثی، متون عربی را با دقت حدود ۹۰ درصد اعرابگذاری میکند .
- برچسبگذاری خودکار احادیث و آیات: این سیستم، آیات و احادیث را در متون شناسایی کرده و آنها را به منابع اصلی لینک میدهد . همچنین، این قابلیت میتواند در تشخیص احادیثی که احتمال جعلی بودن دارند و در پایگاههای جامع مرکز موجود نیستند، کمک کند .
- لینکپذیری پاورقیها: بیش از ۴ میلیون پاورقی در پایگاه نورلایب به کمک هوش مصنوعی تحلیل شده و به منبع اصلی در کتابهای مرجع لینک داده شده است .
- جستجوپذیر کردن متون تصویری: بیش از یک میلیون صفحه اسکن شده از مقالات و کتابها با دقت بالای ۹۰ درصد OCR و نمایه شدهاند .
سرویسهای نوین مبتنی بر مدلهای زبانی بزرگ
مهندس دانش اعلام کرد که برای همگامسازی با تحولات اخیر هوش مصنوعی و مدلهای زبانی بزرگ، مرکز نور کارهای قبلی را بهروزرسانی کرده و رویکردهای جدیدی را در پیش گرفته است .
- کاهش خطای مدلها با معماری RAG: مرکز نور برای کاهش خطای مدلهای زبانی (هذیانگویی)، از معماری RAG (Retrieval-Augmented Generation) استفاده میکند . در این معماری، مطالب مرتبط با سؤال کاربر از پایگاههای مرکز بازیابی شده و در اختیار مدل اصلی قرار میگیرد تا مدل با استناد به آن منابع پاسخ دهد و از دانش ذهنی خود استفاده نکند . این رویکرد باعث کاهش خطا و افزایش شفافیت میشود، زیرا مدل میتواند به منبع پاسخ خود ارجاع دهد .
دستاوردهای جدید گفتگو محور
گفتگو با احادیث: این سرویس که بر اساس بانک بیش از ۴۰۰ هزار حدیث مرکز کار میکند، حدود سه ماه پیش رونمایی شد . در طراحی آن، از پنج مدل زبانی مختلف استفاده شده است . یکی از نکات مهم این سرویس، گروهبندی احادیث مشابه است تا از تکرار روایتهای مشابه در پاسخها جلوگیری شده و تنوع بیشتری از احادیث مرتبط به کاربر ارائه شود .
گفتگو با تفاسیر قرآن: سرویس «گفتگو با تفاسیر قرآن» که یک روز پیش از نشست عرضه شد، مبتنی بر RAG پیشرفته بوده و محتوای بیش از ۴۰۰ عنوان تفسیر (بیش از ۲۰۰۰ جلد کتاب) را پوشش میدهد . قابلیتهای مهم این سرویس عبارتاند از:
- فیلترینگ هوشمند: امکان فیلتر کردن منابع بر اساس مفسر، قرن یا مذهب خاص برای محدود کردن جستجو .
- جستجوی دو زبانه: درخواست کاربر به هر دو زبان فارسی و عربی ترجمه و بازیابی میشود .
- حفظ تاریخچه گفتگو: کاربر میتواند سؤال خود را ادامه داده و جزئیات بیشتری درخواست کند .
- دقت ارزیابی: ارزیابی انسانی روی ۱۰۰ سؤال، دقت نهایی مدل را ۷۷ درصد نشان داد .
- قابلیت ارجاع: پاسخهای تولید شده در این سرویس دارای شناسه یونیک و لینک به منابع مرجع هستند .
جمعبندی هوشمند رویدادهای تاریخی: در پایگاه تاریخ مرکز، بیش از ۱۸۳ هزار رویداد تاریخی (متکی بر ۲۷۱ گزارش از منابع مختلف اهل سنت و شیعه) توسط هوش مصنوعی خلاصهسازی و جمعبندی شده است . نکته مهم این است که هر بخش از خلاصه تولید شده، به تمام منابعی که به آن موضوع اشاره کردهاند، لینک دارد .
برنامههای آینده مرکز :
دستیار جامع هوشمند علوم اسلامی:
مرکز نور برنامههای آتی خود را بر فاین تونینگ مدلهای زبانی بزرگ و رسیدن به یک دستیار جامع هوشمند علوم اسلامی که تمام ماژولهای مجزا (حدیث، تفسیر، تاریخ و...) را بهصورت یکپارچه در اختیار کاربر قرار دهد، متمرکز کرده است .
ترجمه تمام مقالات به سه زبان فارسی و عربی و انگلیسی:
ترجمه تمام مقالات نورمگز به سه زبان فارسی و عربی و انگلیسی نیز در دست اقدام است .
گفتگو با محتوای کتابهای نورلایب:
همچنین امکان گفتگو با محتوای کتابهای نورلایب نیز در برنامه مرکز نور قرار دارد .
.............................. پایان پیام/
نظر شما