به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ حکمت ۱۵ نهجالبلاغه، سخنی از امیرالمؤمنین(ع) است که در منابع مختلفی، قبل و بعد از تدوین این کتاب توسط سید رضی، از ایشان نقل شده است. اگرچه تفاوتهایی در عبارت این حدیث در منابع مختلف دیده میشود، به عنوان نمونه ابیمخنف در کتاب «الجمل» و همچنین شیخ مفید در کتاب «الجمل و النصره» این روایت را نقل کردهاند. از منابع بعد از تألیف نهجالبلاغه نیز میتوان به «غررالحکم ودررالکلم» مرحوم آمدی و کتاب «بحارالانوار» علامه مجلسی اشاره کرد.
در عبارت نقل شده از امیرالمؤمنین(ع) در این حکمت آمده است: «مَا کُلُّ مَفْتُونٍ یُعَاتَبُ»؛ هر فریبخوردهای شایسته عتاب نیست.
کلمه «مفتون» هم به معنای کسی است که به فتنه افتاده است و تحت تأثیر دیگران، تشخیص حق و باطل برای او مشکل شده و هم به معنای کسی است که خواسته و ناخواسته دچار فتنه و گرفتاری شده و شرایط حمایت از حق را ندارد.
اگر بخواهیم با بیانی امروزی و بدون توجه به وقایع تاریخی و بدون اشاره به مخاطبان این سخنان امام علی (ع) در زمان بیان آن، درباره این حکمت سخن بگوییم میتوان گفت که:
گاه انسان، به دلایلی مانند فقر مالی، فقر فکری و فقر در تقوا، «قدرت تشخیص حق» را از دست داده و توان اطاعت از امام جامعه را پیدا نمیکند. این شخص، بی آنکه اقدامی علیه امنیت کشور یا تصمیمی برای مقابله با حاکمیت اسلامی داشته باشد، امکان حمایت از آن را نیز ندارد و در هنگام امتحانات الهی، دچار نوعی رکود عملی در حمایت از مجاهدان اسلامی است.
همچنین با توجه به معنای کلمه «فتنه» که گاه به معنای کلمه «امتحان» نیز آمده است، همانگونه که خداوند در آیه ۲۸ سوره مبارکه انفال میفرماید: «وَاعْلَمُوا أَنَّمَا أَمْوَالُکُمْ وَأَوْلَادُکُمْ فِتْنَةٌ وَأَنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِیمٌ؛ و بدانید که اموال و فرزندانتان فقط وسیله آزمایش شماست، و خداست که پاداشی بزرگ نزد اوست.»، ممکن است شخصی، ولو با تشخیص قدرت حق، توان حمایت از واقعیت و حقیقت را نداشته باشد، چون نگران اموال و خانواده خود میشود. در این حال نیز این شخص، چون فاقد ظرفیتهای لازم برای حمایت از «حکومت اسلامی» است اما اقدامی هم برای مقابله با آن انجام نداده است، او را باید مشمول این سخن امام علی(ع) دانست.
در هر حال باید بر دو نکته تأکید داشت:
اول آنکه اگرچه این افراد لایق ملامت نیستند اما باید در حد امکان و با توجه به توانایی و ظرفیتها، گفتگوی دوستانه با آنان داشت تا راه برایشان روشن شود. همچنین شرط ملامت نکردن این دو گروه، عدم اقدام علیه مسلمین و مجاهدین است. اما اگر این افراد، نسبت به نظام اسلامی، اقدامی کرده باشند، بهویژه اینکه ممکن است این اقدام خدشهای بر امنیت نظام اسلامی وارد کرده باشد یا جان فرد یا افرادی را به خطر انداخته باشد، طبیعی است که باید تاوان این اشتباه توسط شخص، پرداخت شود و دلیلی بر کوتاهی در این امر وجود ندارد، همانگونه که سیره ائمه معصومین(ع) در مواجهه با خائنین، همینگونه بوده و نمونههای فراوانی از آن در زمان حیات رسول خدا(ص) و امام علی(ع) میتوان یافت.
منابع:
کتاب: پیام امام، شرح نهجالبلاغه آیتالله العظمی مکارم شیرازی
کتاب: روات و محدثین نهجالبلاغه، مرحوم محمد دشتی
کتاب: جلوه تاریخ در شرح نهجالبلاغه ابن ابی الحدید، ترجمه مهدوی دامغانی
کتاب: غرر و در آمدی، تألیف: آمدی
کتاب: فرهنگ لغات نهجالبلاغه، تألیف استاد رحیمینیا
سید علی اصغر حسینی/ ابنا
--------------------------
پایان پیام
نظر شما