به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ حکمت شماره ۱۴ نهجالبلاغه، در منابع مختلف روایی با تفاوتهایی در عبارت نقل شده است. در هر حال، برخی از پژوهشگران نهجالبلاغه، برای این عبارت، بیش از ۴۸ منبع روایی نقل کردهاند که برخی از آنان پیش از سید رضی تألیف شده بود. همچنین، تفاوتهای عبارات مختلف نشانگر آن است که این حدیث، در برخی از کتابهای روایی، غیر از نهجالبلاغه، وجود داشته است و تفاوت عبارات ناشی از دسترسی به منابع دیگری برای نقل این حدیث از امیرالمؤمنین (ع) بوده است.
امام علی (ع) در حکمت ۱۴ نهجالبلاغه میفرمایند: «مَنْ ضَیَّعَهُ الْأَقْرَبُ، أُتِیحَ لَهُ الْأَبْعَدُ.» شارحان، برای این عبارت که با حذف حرف اضافه و ربط، تنها چهار کلمه است، دو معنای متفاوت بیان کردهاند که نشانگر دشواری ترجمه سخنان امیرالمؤمنین (ع) و همچنین فصاحت و بلاغت فراوان در واژههای ایشان است.
گروه اول از شارحان و مترجمان، در شرح و ترجمه این عبارت، آن را اینگونه شرح دادهاند که حضرت در این عبارت میفرمایند: اگر فرد یا گروهی توسط نزدیکان خود حمایت نشوند، خداوند گروه دیگری را بهعنوان حامی آن گروه یا فرد تعیین میکند. بدین ترتیب، هیچگاه هیچ فرد یا گروهی، بهویژه اگر افرادی نیکوکار باشند، توسط خداوند و حامیان تعیینشده از سوی او -جلّ و علا- رها نشده و همیشه فرد یا گروههایی برای حمایت از او اقدام میکنند.
تاریخیترین نمونه این حمایت الهی، حمایت از رسول خدا (ص) توسط افرادی از قبایل غیر قریش، هنگام حضور ایشان در مدینه است. اگرچه گروه زیادی از نزدیکان رسول خدا (ص) از یاری او دست کشیدند و حتی به جنگ با او پرداختند، اما خداوند توسط افرادی دیگر در شهر مدینه، حمایت گستردهای از رسول خدا (ص) تدارک دید و حاصل نهایی آن حمایتهای الهی، فتح مکه و در نهایت گسترش اسلام در سرزمینهای مختلف جهان شد.
گروه دوم از شارحان نهجالبلاغه، در توضیح این عبارت، معنایی دیگر گفتهاند که تضاد آشکاری با معنای اول دارد. در نگاه این گروه، اگر نزدیکان از تواناییهای یک فرد یا گروه استفاده نکنند و با تجمیع این ظرفیتها به تقویت توانمندیها و قدرت خود نپردازند، این قدرت در اختیار دیگری قرار گرفته و حتی ممکن است این ظرفیت، بهعنوان ابزاری علیه نزدیکان همان فرد استفاده شود. به عبارت دیگر، در این حالت، شخص طردشده از سوی نزدیکان خود، ممکن است ابزار سوءاستفاده دیگران قرار گیرد.
در این شرح، بیشتر نگاه اجتماعی و همچنین توجه به ابعاد روانشناختی مورد توجه قرار گرفته و بر این نکته تأکید شده است که در حد امکان، باید ارتباطات اجتماعی میان افراد یک گروه، گسترده باشد و از طرد و نفی هر شخصی اجتناب شود.
نمونههای فراوانی که میان افراد یک جامعه دیده میشود، میتواند دلیلی بر این موضوع باشد. بهعنوان مثال، بارها دیده شده است که طرد یک فرزند در میان اعضای یک خانواده، آن فرزند را مستعد رفاقت با دوستان ناباب یا انجام کارهای ناهنجار اجتماعی کرده است.
منابع:
کتاب: پیام امام، شرح نهجالبلاغه، آیتالله العظمی مکارم شیرازی
کتاب: روات و محدثین نهجالبلاغه، مرحوم محمد دشتی
کتاب: شرح نهجالبلاغه ابن میثم بحرانی، ترجمه: محمدی مقدم
سید علیاصغر حسینی/ ابنا
--------------------------
پایان پیام
نظر شما