به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ امام علی(ع) در میان نامههای نهجالبلاغه، توصیهنامههای مختلفی به حاکمان و فرستادگان خود به سرزمینهای مختلف دارد. سرزمینهایی که هرکدام دارای ویژگیهای خاص بود و شرط عدالت، انصاف و سیاست آن است که براساس اهداف کلی نظام اسلامی، اما مطابق با ویژگیهای منطقهای، با آنان تعامل شود.
از نامههایی که امام علی(ع) به یکی از حاکمان خود، «عمر بن ابوسلمه ارحبی» نوشتهاند و به عنوان نامه ۱۹ در نهجالبلاغه قرار گرفته است. حضرت به او که حاکم شهر فارس یا بحرین بوده است، روش ضمن گلایه از او بهخاطر رفتارهای خشن با مردم، نحوه تعامل با «مشرکان یا اهل کتاب» تحت حمایت حکومت اسلامی را بیان کردهاند.
وَمِن کتابٍ لَهُ عَلیهِ السَّلامُ إلی بَعْضِ عُمّالِهِ : أَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ دَهَاقِینَ أَهْلِ بَلَدِکَ شَکَوْا مِنْکَ غِلْظَةً وَقَسْوَةً، وَاحْتِقَاراً وَجَفْوَةً، وَنَظَرْتُ فَلَمْ أَرَهُمْ أَهْلاً لِأَنْ یُدْنَوْا لِشِرْکِهِمْ، وَلا أَنْ یُقْصَوْا وَیُجْفَوْا لِعَهْدِهِمْ، فَالْبَسْ لَهُمْ جِلْبَاباً مِنَ اللِّینِ تَشُوبُهُ بِطَرَفٍ مِنَ الشِّدَّةِ، وَدَاوِلْ لَهُمْ بَیْنَ الْقَسْوَةِ وَالرَّأْفَةِ، وَامْزُجْ لَهُمْ بَیْنَ التَّقْرِیبِ وَالْإِدْنَاءِ، وَالْإِبْعَادِ وَالْإِقْصَاءِ. إِنْ شَاءَ اللهُ.
از نامههای امام(ع) است، به بعضی از فرماندهانش: اما بعد، گروهی از زعما و کدخدایان اهل شهر تو از خشونت و قساوت و تحقیر و بدرفتاری تو شکایت کردند و من درباره آنها اندیشیدم، نه آنان را شایسته نزدیک شدن (بیش از حد) یافتم، زیرا مشرکاند و نه سزاوار دوری و بدرفتاری، چراکه با آنان پیمان بستهایم (و اهل ذمه هستند) بنابراین لباسی از نرمش همراه کمی شدت و خشونت برای آنان بر خود بپوشان و با رفتاری میان شدت و نرمش با آنها معامله کن و نزدیک ساختن و تقریب را با دور کردن و ابعاد آنها با هم بیامیز؛ إن شاء الله.
حضرت در این نامه، ضمن تذکر به حاکم و نماینده خویش، برای مدارا کردن با مردمان، این نکته را یادآور میشود که حتی با مشرکانی که تحت حمایت حکومت اسلامی هستند نیز باید با روشی همراه با «نرمش و شدت» برخورد کرد. نه آنچنان به آن نزدیک شد که تفاوت میان مشرک و مؤمن مشخص نشود و اعتبار میان ایمان و کفر نمایان نشود نه آنچنان با خشونت و تندی با آن برخورد کرد که آن را از حکومت اسلامی ناامید کرد تا به عصیان علیه حکومت بپردازند.
تفاوتهای مذهبی، تندترین تفاوتها در میان گروههای یک جامعه است. تفاوتهایی که گاه به مرز کفر و ایمان میرسد. در این هنگام حفظ حرمتهای انسانی در کنار توجه به باورهای دینی، شرایطی خاص برای نحوه رفتار و ارتباط با این گروه از مردمان ایجاد میکند. اگر امام علی(ع) در این سخنان، نحوه تعامل با «مشرکان» تحت حمایت حاکم اسلامی را بیان میکند. میتوان دریافت که نحوه تعامل با «همکیشان» معتقد به ساختار دینی و فرهنگی حکومت اسلامی، همراه با همه اختلافات در روشهای سیاسی یا اقتصادی چگونه باید باشد.
روشن است که نحوه تعامل با این اختلافات هر مقدار در سطح عامتر و عمومیتر جامعه باشد، مداداهای حاکمان با آنان باید بیشتر باشد البته که این مداراها، نباید به قیمت از دست رفتن باورها و عقاید یا تغییرات بنیادین در ساختارهای اعتقادی باشد. مبادا که مسئولان به بهانه «مردمداری فرهنگی» به سمت «سکولاریسم مذهبی» حرکت کنند که نتایج این حرکت انحرافی در موارد مختلف تاریخی، حاصلی جز از هم پاشیدگی اعتقادی و فرهنگی نداشته است.
سید علیاصغر حسینی/ ابنا
....................
پایان پیام
نظر شما