به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ حکمت سیزدهم نهجالبلاغه، سخنی با موضوع «شُکر» است. امام علی(ع) در این سخن میفرمایند: «إِذَا وَصَلَتْ إِلَیْکُمْ أَطْرَافُ النِّعَمِ، فَلَا تُنَفِّرُوا أَقْصَاهَا بِقِلَّةِ الشُّکْرِ. چون سرآغاز نعمت به شما رسد با «کم شکر کردن»، دنباله آن را قطع نکنید.»
این سخن پیش از گردآوری نهجالبلاغه توسط سید رضی در کتاب «المائة کلمه؛ یکصد کلمه از امیرمومنان(ع)»، اثر معروف جاحظ (متوفی ۲۵۵ هجری قمری)، نقل شده است. در منابع مختلف روایی شیعه و اهلسنت نیز این روایت، با تغییراتی در عبارت، نقل شده است که بهعنوان نمونه میتوان به کتاب «مجمعالبیان طبرسی»، «غررالحکم آمدی»، «شرح اصول کافی ملامحمدصالح مازندرانی»، «تفسیر روحالمعانی مرحوم آلوسی» و «مستدرکالوسائل حاجی نوری» اشاره کرد.
معنای این کلمه امام علی(ع) زمانی روشنتر میشود که مراحل شکر معرفی شود: مرحله اول شکر، تشکر و رضایت قلبی از نعمتهایی است که خداوند به او اعطا کرده است. این شادمانی قلبی و خرسندی باطنی، سرآغاز مرحله دوم شکر، یعنی تشکر زبانی از اعطاکننده نعمت است. انسان باید بداند که هیچ نعمتی به او نمیرسد مگر اینکه خدا بهواسطه واسطهای، این نعمت را به او داده است؛ پس لازم است هم از خداوند و هم از واسطه او تشکر کند.
مرحله سوم شکر، که باید آن را مهمترین مرحله دانست، شکر عملی است که در آن انسان، همانگونه که نعمتهای دریافتشده را از سوی خداوند میداند، نحوه استفاده و بهرهبرداری از آن نعمتها را نیز به دستور و شیوهای که خداوند فرموده است، قرار دهد. در این صورت است که این نعمتها، نه در راه گناه و معصیت، بلکه در راه رضایت خداوند صرف میشود و اینگونه برکت یافته و توسعه مییابد.
انسان اگر در هنگامی که «نشانه»های اعطای یک نعمت به او دیده شده یا «مقداری» از نعمتهایی که مقدمات اعطای کامل آن فراهم شده است را با ابعاد سهگانه شکر، مورد توجه و تأکید قرار دهد، بدون شک، مقدمه دریافت کامل نعمت را فراهم کرده است. در این هنگام نیز، شکر کردن میتواند مقدمه استمرار نعمت یا اعطای نعمت جدید همراه با حفظ نعمتهای قبلی باشد. بدینترتیب استمرار دائمی نعمت در زندگی جاری میشود.
برخی از شارحان نهجالبلاغه با ذکر مثالی در این موضوع فرمودهاند: نعمتها مانند گروهی از پرندگان هستند که وقتی تعدادی از آنها بر شاخه درختی بنشینند، بهتدریج بقیه به دنبال آنها میآیند؛ ولی اگر گروه اول صدای ناهنجار و حرکت نامناسب بشنوند یا ببینند، فرار کرده و دیگر پرندگان نیز به اطراف آن منطقه نخواهند رفت.
در انتهای این نوشتهها، عبارتی از امام سجاد(ع) که در دعای ۵۱ نقل شده است، میتواند چکیدهای از آنچه گفته شد را بیان کند: «إِلَهِی فَلَا تَحْرِمْنِی خَیرَ الْآخِرَةِ وَ الْأُولَی لِقِلَّةِ شُکرِی، خداوندا پس مرا بهخاطر کمی شکرم از خیر دنیا و آخرت محروم مکن.» نسبت میان «خیر دنیا و آخرت» و «کمشکری»، از موضوعات قابل توجه در این عبارت است که در حکمت ۱۳ نهجالبلاغه نیز امام علی(ع) به اهمیت آن اشاره کرده است.
سید علی اصغر حسینی / ابنا
.....................
پایان پیام
نظر شما