جرعه‌ای از نهج البلاغه ۱۳/ از کسانی نباش که ...

خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ابنا:

رهبر معظم انقلاب اسلامی در اولین روز سال جدید ۱۴۰۴ در دیدار با هزاران نفر از قشرهای مختلف مردم، با اشاره به شکست دشمنان در دور کردن مردم از معنویات، ایام نخست امسال را متعلق به امیرالمؤمنین یعنی قله رفیع عدالت، تقوا و گذشت خواندند و گفتند: ملت ایران و ملت های مسلمان برای استفاده از درس‌های حضرت علی(ع) به عنوان برترین انسان‌ها بعد از پیامبر(ص)، به نهج‌البلاغه مراجعه کنند و فعالان عرصه فرهنگی به مطالعه و آموزش این کتاب عظیم توجه ویژه داشته باشند.

توصیه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به توجه و استفاده بیشتر از نهج‌البلاغه در حالی صورت می‌گیرد که ایران و جهان اسلام خصوصا جوامع پیرو اهل‌بیت(ع) شرایط خطیر و حساسی را پشت سر می‌گذارنند.

با توجه به تأکیدات رهبر معظم انقلاب، خبرگزاری ابنا امسال اهتمام ویژه‌ای به نشر آموزه‌های نهج البلاغه دارد. از این رو حجت الاسلام و المسلمین «محمد نمازی» استاد حوزه و پژوهشگر نهج البلاغه در سلسله ویدیوهایی به تشریح جایگاه و معارف نهج البلاغه می‌پردازد.

بسم الله الرحمن الرحیم و به نستعین

در محضر کلام نورانی آقا امیرالمؤمنین(ع) و حکمت 150 هستیم. حضرت می‌فرماید: از کسانی نباش که «إِنِ اسْتَغْنَی بَطِرَ وَ فُتِنَ»؛ از کسانی نباش که وقتی بی‌نیاز است خوش‌گذران شود، از حد بگذراند و دچار فتنه و فریب شود. «إِنِ اسْتَغْنَی بَطِرَ وَ فُتِنَ وَ إِنِ افْتَقَرَ قَنِطَ وَ وَهَنَ» و اگر فقیر شود ناامید و سست می‌شود. همه‌ی این‌ها همان نگاه توحیدی است، یعنی به خودت متکی نباش، به این‌که یک روز وضعت خوب است، یک روز وضعت بد است، یک روز حالت خوب است و یک روز حالت بد است، نه، توکل مطلق بر خدای متعال داشته باش.

حضرت می‌فرمایند: از این افرادی نباش که «یُقَصِّرُ إِذَا عَمِلَ» اگر کار کند، کوتاهی می‌کند، یعنی در کارش کم‌کاری دارد، کار را به نحو احسن و کامل انجام نمی‌دهد. «وَ یُبَالِغُ إِذَا سَأَلَ» ولی اگر خودش چیزی را از دیگران بخواهد، «یُبَالِغُ» یعنی تا حد نهایی‌اش می‌خواهد، آنجا اهل مبالغه است. در عمل خودش اهل کوتاهی و تقصیر است، اما وقتی یک چیزی را مسئلت می‌کند این‌طور نیست و آنجا تام و تمام است.

باز حضرت می‌فرمایند: از کسانی نباش که «إِنْ عَرَضَتْ لَهُ شَهْوَةٌ أَسْلَفَ الْمَعْصِیَةَ» اگر یک شهوتی بر او عارض شد و فرصتش پیش آمد «أَسْلَفَ الْمَعْصِیَةَ» گناه را جلو می‌اندازد «وَ سَوَّفَ التَّوْبَةَ» توبه را برای بعداً می‌گذارد. فعلاً گناه انجام دهیم و توبه برای بعد بماند!

اتفاقاً در یکی از حکمت‌های نهج البلاغه آمده است که اگر می‌خواهی چیزی را به تأخیر بیندازی، گناه را به تأخیر بینداز. یعنی اگر این‌قدر معرفت نداری که انجام ندهی، حداقل آن را به تأخیر بینداز. اینجا برعکس است، حضرت می‌فرمایند که از کسانی نباش که گناه را جلو و توبه را عقب می‌اندازد. در روایت هم داریم که اکثر اهل نار چه کسانی هستند؟ «مسوّفین» کسانی که توبه را به بعد می‌اندازند.

«وَ إِنْ عَرَتْهُ مِحْنَةٌ انْفَرَجَ عَنْ شَرَائِطِ الْمِلَّةِ» اگر یک سختی به او برسد، از شرایط ملّة یعنی از شرایط دین و مسلمانی خارج می‌شود. یک‌دفعه می‌گوید: من دیگر نماز نمی‌خوانم، دیگر روزه نمی‌گیرم؛ با یک فراز و نشیب روزگار این‌طور می‌گوید. معرفت انسان و بندگی نباید این‌طور باشد.

به یکی از اساتید گفتند: فلانی دیگر نماز نمی‌خواند. گفت: چرا؟ گفتند: به خاطر گرانی‌ها و شرایط اقتصادی. آن استاد بزرگوار گفت: خیلی هم نگران نباشید، او تا حالا هم نماز نمی‌خوانده است. یعنی نمازی که با یک فراز و نشیب و بالا و پایین شدن قیمت‌ها برود، این نماز نیست. حضرت هم می‌فرمایند که؛ از کسانی نباش که با یک سختی از ملت فاصله بگیری. ملت در اینجا همان آیین و دین است.

«یَصِفُ الْعِبْرَةَ وَ لَا یَعْتَبِرُ» از کسانی نباش که دائم عبرت‌آموزی را مطرح می‌کند و خودش عبرت نمی‌گیرد. بله، روزگار کوتاه است، عمرها کم است، دنیا محدود است و انسان‌ها به عمل‌شان هستند. این‌ها را دائم می‌گوید اما خودش این‌کاره نیست. حضرت می‌فرمایند که خودت هم باید این‌طور باشی. «وَ یُبَالِغُ فِی الْمَوْعِظَةِ وَ لَا یَتَّعِظُ» در موعظه و پند دادن مبالغه می‌کند، اما خودش پندپذیر نیست.

«فَهُوَ بِالْقَوْلِ مُدِلٌّ وَ مِنَ الْعَمَلِ مُقِلٌّ» این هم واقعاً بدبختی بزرگی است که وقتی حرف می‌زند زیبا سخن بگوید «بِالْقَوْلِ مُدِلٌّ» یعنی با آخرین و بهترین تعبیرات زیبا حرف بزند، اما «وَ مِنَ الْعَمَلِ مُقِلٌّ»؛ اما کم‌کار است.

«یُنَافِسُ فِیمَا یَفْنَی وَ یُسَامِحُ فِیمَا یَبْقَی» این هم جمله‌ی بسیار مهمی است، در چیزهایی که دچار فنا می‌شود مسابقه بدهد، «یُنَافِسُ» در اموال دنیا، در فرصت‌ها و مقام‌ها مسابقه بدهد، ولی «یُسَامِحُ فِیمَا یَبْقَی» در چیزهای پایدار مسامحه می‌کند و برای او مهم نیست که نماز شب‌هایش قضا شود. دائم توجه می‌کند که مثلاً پولش چه شد و وامش چه شد. در یکی از خطبه‌ها آمده است که حضرت می‌فرماید: چه شده زمانی که می‌بینم یک مقدار کمی از بهره‌ی دنیا را از دست می‌دهید نگران می‌شوید و در چهره‌تان مشخص می‌شود، اما بهره‌های زیاد آخرت را از دست می‌دهید اما انگار نه انگار!

والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته.

...............................
پایان پیام/ 167