جرعه‌ای از نهج البلاغه ۱۷/ اندیشه و فکرت را معطوف به کارهای مفید کن

خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ابنا:

رهبر معظم انقلاب اسلامی در اولین روز سال جدید ۱۴۰۴ در دیدار با هزاران نفر از قشرهای مختلف مردم، با اشاره به شکست دشمنان در دور کردن مردم از معنویات، ایام نخست امسال را متعلق به امیرالمؤمنین یعنی قله رفیع عدالت، تقوا و گذشت خواندند و گفتند: ملت ایران و ملت های مسلمان برای استفاده از درس‌های حضرت علی(ع) به عنوان برترین انسان‌ها بعد از پیامبر(ص)، به نهج‌البلاغه مراجعه کنند و فعالان عرصه فرهنگی به مطالعه و آموزش این کتاب عظیم توجه ویژه داشته باشند.

توصیه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به توجه و استفاده بیشتر از نهج‌البلاغه در حالی صورت می‌گیرد که ایران و جهان اسلام خصوصا جوامع پیرو اهل‌بیت(ع) شرایط خطیر و حساسی را پشت سر می‌گذارنند.

با توجه به تأکیدات رهبر معظم انقلاب، خبرگزاری ابنا امسال اهتمام ویژه‌ای به نشر آموزه‌های نهج البلاغه دارد. از این رو حجت الاسلام و المسلمین «محمد نمازی» استاد حوزه و پژوهشگر نهج البلاغه در سلسله ویدیوهایی به تشریح جایگاه و معارف نهج البلاغه می‌پردازد.

بسم الله الرحمن الرحیم و به نستعین

در قسمت آخر از نامه‌ی حضرت علی(ع) به حارث همدانی، حضرت می‌فرماید: «وَ اقْصُرْ رَأْیَکَ عَلَی مَا یَعْنِیکَ»؛ اندیشه و فکرت را معطوف به کارهایی کن که برای تو فایده‌ای دارد و به دردت می‌خورد، نه کارهای بیهوده، نه کارهای صرفاً دنیوی که انسان دچار غفلت و ... شود، بلکه آن‌هایی که برای انسان فایده دارد، یعنی همان چیزی که باعث رشد، تعالی و بندگی است.

«وَ إِیَّاکَ وَ مَقَاعِدَ الْأَسْوَاقِ»؛ بپرهیز از این‌که در محل‌های نشستن در بازار وقت بگذاری و بنشینی و زمانی در بازار سپری کنی. چرا؟ «فَإِنَّهَا مَحَاضِرُ الشَّیْطَانِ وَ مَعَارِیضُ الْفِتَنِ» چنین جاهایی، یعنی بازارها محل حضور شیطان و بروز فتنه‌ها است. در روایات داریم که ثواب یاد خدا در بازارها از جاهای دیگر بیشتر است. چرا؟ چون اکثراً اهل غفلت هستند، اهل سود بیشتر و خدای ناکرده دنبال فریب بیشتر، حق و ناحق کردن، حق الناس را رعایت نکردن هستند. خلاصه حضرت می‌فرماید: زیاد در بازارها نباش، چرا که شیطان حاضر می‌شود و محل بروز فتنه‌ها است.

ایشان می‌فرماید: «وَ أَکْثِرْ أَنْ تَنْظُرَ إِلَی مَنْ فُضِّلْتَ عَلَیْهِ فَإِنَّ ذَلِکَ مِنْ أَبْوَابِ الشُّکْرِ» به کسانی که از جهت وضعیت مادی و معیشتی بالاتر از آن‌ها هستی زیاد نگاه کن، این درِ شکر را بر شما می‌گشاید. نگاه کردن به بالاتر و دچار حسرت شدن و خدای ناکرده اعتراض به خدا کجا تا این سفارش حضرت؟ خیلی چیزها هست که ما داریم و خیلی‌ها محروم هستند، حضرت می‌فرماید که این کار درِ شکر را باز می‌کند. قبلاً خوانده بودیم که شاکران کم هستند. یک علتش این است که نسبت به داشته‌های خودشان شاکر نیستند، دائماً از خدا در حالت طلب و طلبکار هستند.

اینجا یک سفارشی وجود دارد: «وَ لَا تُسَافِرْ فِی یَوْمِ جُمُعَةٍ حَتَّی تَشْهَدَ الصَّلَاةَ»، حضرت می‌فرمایند: تا می‌توانی در نماز جمعه شرکت کن، مگر این‌که عذر موجهی داشته باشی و یا در راه خدا در جهاد باشی. «وَ أَطِعِ اللَّهَ فِی جَمِیعِ أُمُورِکَ»، نه «بعض امورک». این‌که گاهی ما جواب نمی‌گیریم، به خاطر این است که بعضی جاها طاعت خدا می‌کنیم، بعضی جاها را کلاً کنار گذاشته‌ایم و یا گاهی دل‌بخواهی است. دینی جواب می‌دهد که به همه‌ی آن عمل کنی و دین به هم پیوسته است. «فِی جَمِیعِ أُمُورِکَ»، یاد خدا و اطاعت خدا باید همیشگی باشد.

«فَإِنَّ طَاعَةَ اللَّهِ فَاضِلَةٌ عَلَی مَا سِوَاهَا» طاعت خدا از همه چیز برتر است. «خَادِعْ نَفْسَکَ فِی الْعِبَادَةِ» نفست را در عبادت فریب بده. «وَ ارْفُقْ بِهَا وَ لَا تَقْهَرْهَا» و به او ارفاق کن. «وَ خُذْ عَفْوَهَا وَ نَشَاطَهَا» زمانی که حال و نشاط دارد «إِلَّا مَا کَانَ مَکْتُوباً عَلَیْکَ مِنَ الْفَرِیضَةِ» مگر در واجبات. منظور این است که در مستحبات مراعات حال و نفست را بکن، اگر مراعات نشود، نفس بهانه می‌گیرد و انسان را از بندگی و عبادت بازمی‌دارد. در مورد فرائض می‌فرماید: «فَإِنَّهُ لَا بُدَّ مِنْ قَضَائِهَا وَ تَعَاهُدِهَا عِنْدَ مَحَلِّهَا» فرائض که جای خودش دارد و چاره‌ای نیست و باید در وقتش ادا شود. در ادامه حضرت می‌فرمایند: «وَ إِیَّاکَ أَنْ یَنْزِلَ بِکَ الْمَوْتُ وَ أَنْتَ آبِقٌ مِنْ رَبِّکَ فِی طَلَبِ الدُّنْیَا» بپرهیز از این‌که مرگ بر تو وارد شود ولی تو در آن حالت به دنبال شهوات دنیا باشی.

در روایتی داریم که شخصی به امام صادق(ع) گفت: من موسیقی غنا گوش نمی‌دهم، ولی گاهی برای قضای حاجت که به حیاط‌مان می‌روم، صدای غنایی که از خانه‌ی همسایه‌ها می‌آید را اندکی گوش می‌دهم. حضرت فرمود: چه بد حالی است اگر در همان حالت بمیری. اینجا هم حضرت این سفارش را دارند.

آخرین سفارش این است که: «وَ إِیَّاکَ وَ مُصَاحَبَةَ الْفُسَّاقِ» از همنشینی با گناهکاران بپرهیز، «فَإِنَّ الشَّرَّ بِالشَّرِّ مُلْحَقٌ» چرا که وقتی با هم بنشینید، شر با شر ملحق می‌شود. امیرالمومنین(ع) بالأخره می‌فرمایند که دوستان خدا را دوست بدار، از غضب بپرهیز، «فَإِنَّهُ جُنْدٌ عَظِیمٌ مِنْ جُنُودِ إِبْلِیسَ» چون غضب یک سپاه و آن هم سپاه بزرگی از شیطان است.

والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته

.........................................
پایان پیام/ 167