به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ جنگ سودان که از آوریل ۲۰۲۳ آغاز شد، دیگر صرفاً نبردی میان ارتش رسمی و یک نیروی شورشی نیست، بلکه نماد فروپاشی ساختار دولت مرکزی و بازتابی از بحران تاریخی در هویت، سیاست و اجتماع این کشور است.
مازن بلال در پایگاه «أخبار شمال إفریقیا» نوشت: این درگیری، انفجار دیرهنگامِ سالها حاشیهنشینی و شکافهای قومی و منطقهای است که حتی در دوران عمر البشیر نیز مهار نشد.
شکاف مرکز و حاشیه در شخصیت محمد حمدان دقلو (حمیدتی) تجسم یافته؛ فرمانده نیروهای واکنش سریع که از بستر عشایری دارفور برخاست و به رأس قدرت نظامی رسید، اما همواره با نگاه تحقیرآمیز نخبگان مرکز مواجه بود. این شکاف روانی، بخشی از خشونت بیرحمانه جنگ را توضیح میدهد.
قدرت تاکتیکی نیروهای واکنش سریع
از آغاز جنگ، نیروهای واکنش سریع با چابکی و شناخت دقیق از جغرافیای محلی، توانستند برخی مناطق استراتژیک را تصرف کنند. این برتری نه بهخاطر حمایت خارجی، بلکه بهدلیل ساختار شبهنظامی، تجربه در جنگهای چریکی و ضعف ارتش در تصمیمگیری و انسجام بود. با این حال، این برتری تاکتیکی است نه استراتژیک؛ زیرا واکنش سریع فاقد چشمانداز حکمرانی، ساختار دولتی و پایگاه سیاسی فراگیر است.
دارفور، قلب بحران سودان، سالها صحنه نزاعهای قبیلهای بر سر منابع بوده است. در دوران البشیر، با تسلیح شبهنظامیان محلی، این تنشها موقتاً مهار شد و بعدها به «نیروهای واکنش سریع» تبدیل شدند؛ اما اکنون همان نیروها به رقیب دولت مرکزی بدل شدهاند. فجایع اخیر در الفاشر و الجنینه، نتیجه خشونتهای انباشته و گفتمان هویتی افراطی است که میان عرب و زرقة (گروههای قومی غیرعرب) ، و مرکز و حاشیه تمایز قائل شد.
بحران میانجیگری و بنبست سیاسی
مذاکرات جده با میانجیگری عربستان و آمریکا در مه ۲۰۲۳ به توافقی برای حفاظت از غیرنظامیان انجامید، اما این توافق تنها چند روز دوام آورد. ورود اتحادیه آفریقا و سازمان ایگاد نیز بهجای همافزایی، به رقابت دیپلماتیک بدل شد و نبود چشمانداز جامع، بحران را به نقطه آغاز بازگرداند.
طبق آمار سازمان ملل، بیش از ۸.۶ میلیون نفر آواره شدهاند و ۲۵ میلیون نفر نیازمند کمک فوری هستند. در دارفور، خطوط نبرد با روابط قبیلهای درهم تنیده شده و کمکهای بشردوستانه به ابزار نفوذ تبدیل شدهاند. تجربه مأموریتهای صلحبان مانند «یونامید» نشان داده که این نیروها بیشتر منابع را مصرف میکنند تا امنیت واقعی فراهم کنند.
بحران دولت، نه فقط جنگ
مشکل اصلی، نبود دولت توانمند برای پایاندادن به جنگ است. ارتش توان پیروزی ندارد، واکنش سریع نمیتواند حکومت کند، و جامعه مدنی فاقد ظرفیت جایگزینی است. لذا بدون افق سیاسی جدید و عدالت انتقالی واقعی، سودان بهسوی مدل «دولت فروپاشیده» پیش میرود.
راهحل، نه در مداخله خارجی یا گزارشهای سازمانی، بلکه در پروژهای ملی برای بازتعریف دولت بر پایه شهروندی برابر است. تا زمانی که توازن میان مرکز و حاشیه بازسازی نشود، سودان در چرخهای از جنگهای داخلی باقی خواهد ماند.
........................................
پایان پیام/ 167
نظر شما