به گزارش خبرگزاری بین المللی اهل بیت (ع) -ابنا- این سخن از امیرالمؤمنین (ع) در منابع متعددی پیش از تدوین نهجالبلاغه در سال ۴۰۰ هجری قمری توسط سید رضی نقل شده است. بهعنوان نمونه، در کتاب «البدیع»، تألیف عبدالله معتزلی، همچنین کتاب «الصناعتین الکتابه والشعر» تألیف ابوهلال عسکری و کتاب «إعجاز القرآن» که معاصر با سید رضی بوده است، این سخن نقل شده است.
پس از سید رضی نیز این حدیث در منابع مختلف مانند «وسائلالشیعه» شیخ حر عاملی و «بحارالانوار» علامه مجلسی از منابع دیگری غیر از نهجالبلاغه نقل شده است که نشانگر آن است که نویسندگان این دو کتاب، این روایت را در کتابهای دیگر غیر از کتاب سید رضی دیدهاند.
در این حکمت، سخنان امیرالمؤمنین (ع) اینگونه نقل شده است:
«وَ سُئِلَ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ الرَّسُولِ (صلی الله علیه وآله) “غَیِّرُوا الشَّیْبَ وَ لَا تَشَبَّهُوا بِالْیَهُودِ”؟ فَقَالَ (علیه السلام): إِنَّمَا قَالَ ذَلِکَ وَ الدِّینُ قُلٌّ، فَأَمَّا الْآنَ وَ قَدِ اتَّسَعَ نِطَاقُهُ وَ ضَرَبَ بِجِرَانِهِ؛ فَامْرُؤٌ وَ مَا اخْتَارَ.»
از امام علی (ع) درباره این گفته پیامبر خدا (ص) که فرموده بودند: «موی سفید را با خضاب و رنگ کردن تغییر دهید و خود را شبیه یهود نسازید» سؤال کردند. امام (ع) فرمودند: رسول خدا (ص) این سخن را زمانی بیان نمودند که تعداد افراد دیندار کم بود، اما اکنون که قلمرو دین گسترش یافته و پایههای آن محکم و استوار شده است، هر شخصی به میل و اراده خود رفتار کند.
یکی از شاعران معاصر، این حکمت را اینگونه به زبان شعر تنظیم کرده است که خواندنی است:
او که از یکتا خدا، باشد درود/ در اوایل اینچنین امری نمود
آن زمان حلقه دین بود تنگ/ هم یهودی داشت با ما روی جنگ
چون که اکنون یافته دین گسترش/ نیست اجباری دگر بر این روش
اگرچه در آن زمان، یهودیان رنگ کردن مو را ناپسند میدانستند و این کار را انجام نمیدادند و مسلمانان نیز برای عدم شباهت به یهود، موی سر و صورت خود را رنگ میکردند تا به آنان شباهت پیدا نکنند، ولی به نظر میرسد این دلیل، تنها دلیل این سخن رسول خدا (ص) نبوده است.
بر همین اساس، برخی از شارحان نهجالبلاغه هنگام توضیح این عبارت، بیان «عدم شباهت به یهود» را در زمان رسول خدا (ص) یک ترفند سیاسی و نظامی برای مقابله با دشمنان اسلام میدانند. به این دلیل که در اوایل اسلام، تعداد مسلمانان اندک بود و در این تعداد اندک، افرادی با سر و موی سپید وجود داشتند که همین موضوع میتوانست نشانهای از ضعف در میان مسلمانان باشد، بهگونهای که تعداد بسیاری از آنان را پیرمردانی تشکیل میدادند که توان جوانی و قدرت رزم نظامی نداشتند.
پیامبر اکرم (ص) در آن دوران با تأکید بر رنگ کردن مو، در پی نشان دادن تعداد بیشتری از افراد توانمند در میان مسلمانان بودند تا بدین طریق، در دل دشمنان رعب و وحشتی ایجاد کنند و تعداد نیروهای جنگی در میان آنان را بیشتر نمایان سازند.
منابع:
کتاب: پیام امام، شرح نهجالبلاغه، آیتالله العظمی مکارم شیرازی
کتاب: روات و محدثین نهجالبلاغه، مرحوم محمد دشتی
کتاب: ترجمه منظوم نهجالبلاغه، امید مجد
کتاب: جلوه تاریخ در شرح نهجالبلاغه ابن ابیالحدید، ترجمه: مهدوی دامغانی
سید علی اصغر حسینی/ ابنا
---
پایان پیام
نظر شما