به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ هفته گذشته سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، به عنوان بخشی از تعاملات دیپلماتیک بین تهران و مسکو برای گفت‌وگوهای مشترک با مقامات ایرانی وارد ایران شد. این سفر در پی امضای پیمان همکاری استراتژیک بین دو کشور در اواسط ژانویه صورت گرفت و با توجه به سفر اخیر لاوروف به ترکیه و همچنین تحولات مهم منطقه‌ای و بین‌المللی، از اهمیت بالایی برخوردار است.
در این رابطه، سفیر ایران در مسکو اعلام کرد: سفر وزیر امور خارجه روسیه به تهران، در ادامه مسیر توسعه همکاری‌های نزدیک بین دو کشور است و بر تعمیق گفت‌وگو و مشورت در سطوح بالا در مورد طیف متنوعی از موضوعات در روابط دوجانبه، تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی تمکرز دارد؛ اموری که در این برحه زمانی بیش از هر زمان دیگری ضروری هستند.
تلاش برای اجرای پیمان مشارکت راهبردی فراگیر
بنابراین، بیش از همه چیز آنچه تقویت این روابط و گفت‌وگوهای سیاسی را ضروری ساخته، رشد روابط تهران و مسکو در تمام سطوح در سال‌های اخیر است. به ویژه آنکه تلاش برای خنثی‌سازی تلاش‌های کشورهای غربی، دیپلماسی اقتصادی را به یک اولویت و مأموریت اصلی دستگاه‌های سیاست خارجی دو کشور تبدیل کرده است.
بر این اساس است که لاوروف به عنوان چهره اصلی سیاست خارجی روسیه و شخصیتی قدیمی و بسیار نزدیک به پوتین در ساختار سیاسی این کشور، پس از امضای «توافقنامه مشارکت راهبردی فراگیر» بین دو کشور در ژانویه به تهران سفر کرد. این توافقنامه با هدف ارتقای همکاری‌ها در زمینه‌های اقتصادی، امنیتی، انرژی، سیاسی و فرهنگی طراحی شده است.
امضای این پیمان ۲۰ ساله گامی بزرگ در جهت تقویت این روابط ارزیابی می‌گردد. به احتمال زیاد لاوروف به دنبال راه‌هایی برای پیشبرد اجرای این توافقنامه و رفع موانع احتمالی در مسیر عملیاتی‌سازی آن است. او در این رابطه اظهار داشت که این توافقنامه نمونه‌ای از برقراری روابط بین کشورهای مستقل است.
همکاری‌ها در زمینه‌های اقتصادی و انرژی
در زمینه همکاری‌های اقتصادی و انرژی، ایران و روسیه به دنبال پیشبرد مشارکت و تعاملات فنی و سرمایه‌گذاری در حوزه‌هایی مانند نفت، گاز و انتقال فناوری‌های پیشرفته هستند که احتمالا در دستور کار مذاکرات قرار خواهند گرفت.
با برخورداری از بازارهایی با جمعیت مصرف‌کننده چند صد میلیونی، تهران و مسکو می‌توانند فرصت‌های بی‌نظیری برای سرمایه‌گذاری، صادرات، واردات و ارائه خدمات به بازرگانان دو کشور فراهم کنند. با توجه به اقدامات انجام‌شده در سال‌های اخیر برای تسهیل مبادلات تجاری، مانند توافق پولی و بانکی و استفاده از ارزهای محلی، یا الحاق ایران به عنوان عضو ناظر به اتحادیه اقتصادی اوراسیا و عضویت مشترک در سازمان‌های مهمی مانند بریکس و سازمان همکاری شانگهای، زمینه برای توسعه بیشتر روابط و تبدیل شدن به اقتصادهای مکمل و جبران کاستی‌های گذشته فراهم شده است.
کریدور شمال-جنوب
در این رابطه، یکی از موضوعات راهبردی، تکمیل و راه‌اندازی کریدور شمال-جنوب بوده که روسیه علاقه‌مندی خود به آن را ابراز کرده است. این پروژه را می‌توان سنگ بنای ارتباط اقتصادی آینده ایران و روسیه نامید.
کریدور بین‌المللی حمل‌ونقل شمال-جنوب یک پروژه استراتژیک است که روسیه، ایران، هند و چندین کشور دیگر را به هم متصل می‌کند. این کریدور به عنوان یک مسیر جایگزین برای تجارت بین‌المللی، به ویژه در شرایط تحریم‌های غرب علیه روسیه، از اهمیت زیادی برخوردار است. تحریم‌های غرب موجب شده است که روسیه نیاز به کاهش وابستگی خود به مسیر دریای سیاه به عنوان مسیر انحصاری صادرات و واردات و نیز تنوع بخشیدن به مسیرهای صادراتی آن را بیشتر احساس کند. مسکو به دلایل اقتصادی، ژئوپلیتیکی و استراتژیک بسیار به این کریدور امید دارد.
دسترسی مستقیم و ارزان‌تر روسیه به بازارهای آسیایی از طریق کریدور شمال-جنوب
کریدور شمال-جنوب دسترسی مستقیم و ارزان‌تر روسیه به بازارهای آسیایی، به ویژه هند و کشورهای خلیج فارس را فراهم کرده و آن را به بازارهای جهانی متصل خواهد کرد. این کریدور همچنین مسیر تجاری روسیه به سمت جنوب را کوتاه‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر خواهد کرد. پیش از جنگ اوکراین، اقتصاد روسیه به شدت به صادرات انرژی وابسته بود و تحریم‌های انرژی درآمدهای خارجی مسکو را تحت تأثیر قرار داده است. تنوع بخشیدن به اقتصاد یکی از اهداف اصلی پوتین است و این کریدور می‌تواند با توسعه تجارت غیرنفتی و افزایش صادرات محصولات صنعتی و کشاورزی، به تحقق این هدف کمک کند. موفقیت این پروژه به همکاری نزدیک بین کشورهای عضو، به ویژه روسیه و ایران، بستگی دارد.
گفت‌وگوها در مورد مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی
موضوعات مهم در گفت‌وگوهای منطقه‌ای می‌تواند به شرح زیر باشد:
اولاً، سفر لاوروف به ایران بلافاصله پس از دیدار او با مقامات ترکیه انجام می‌شود. این موضوع نشان‌دهنده اهمیت مسائل منطقه‌ای در دستور کار دیپلماتیک روسیه، به ویژه پرونده سوریه است.
تهران و مسکو به عنوان دو متحد اصلی دولت سابق سوریه شناخته می‌شوند که علیرغم اعلام وجود کانال‌های ارتباطی مستقیم و غیرمستقیم با دولت جدید، به دلیل وضعیت سیاسی و امنیتی ناپایدار و مبهم در این کشور عربی، هنوز رویکرد ثابتی نسبت به تحولات پیش‌رو ندارند و به دنبال رصد تحولات آینده هستند. با این حال، ترکیه به عنوان مهم‌ترین حامی و متحد منطقه‌ای دولت جدید دمشق، در تلاش است تا وضعیت جدید در سوریه را تثبیت کرده و زمینه پذیرش و شناسایی بین‌المللی دولت جدید را فراهم کند. برای این منظور، ترکیه سعی دارد با ایجاد کانال‌های ارتباطی، نگرانی‌ها و بی‌اعتمادی ایران و روسیه را کاهش دهد.
گزارش مذاکرات مستقیم مسکو و واشنگتن درباره جنگ اوکراین
مورد مهم دیگر در گفت‌وگوهای لاوروف در تهران، ارائه گزارشی درباره مذاکرات مستقیم مسکو و واشنگتن در مورد جنگ اوکراین است، به ویژه قبل از دیدار مهم پیش‌بینیشده بین پوتین و ترامپ در عربستان سعودی.
اگرچه مواضع ایران و روسیه در مورد وضعیت جنگ اوکراین و راه‌حل آن از ابتدا کاملاً هم‌سو نبوده‌اند و تهران، در حالی که بی‌طرفی خود در این درگیری را اعلام کرده، مذاکره بدون دخالت غرب را به عنوان بهترین راه‌حل برای پر کردن شکاف‌ها دانسته است، با این حال روسیه تهران را یک متحد استراتژیک می‌داند که به کاهش فشار تحریم‌های غرب علیه این کشور کمک کرده است. امکان کاهش تنش روسیه با آمریکای ترامپ نباید به قیمت تضعیف روابط با ایران تفسیر شود.
در این رابطه، پوتین به خوبی می‌داند که حتی اگر ترامپ و تیم او به دنبال بازگرداندن روابط با روسیه به سطح پیش از جنگ باشند، پیچیدگی‌های ساختار سیاسی آمریکا موانع بسیار قدرتمندی در این مسیر ایجاد می‌کند که رفع آن‌ها فراتر از اختیارات رئیس‌جمهور است. برای مثال، لغو قانون «مقابله با مخالفان آمریکا از طریق تحریم‌ها» نیاز به تصویب کنگره دارد که حتی با وجود اکثریت جمهوری‌خواهان، به نفع کاهش تحریم‌های ضد روسی نیست و شاید با بازگشت دموکرات‌ها به اکثریت در انتخابات ۲۰۲۶، برنامه‌های ترامپ با مشکل مواجه شود. بنابراین، برای پوتین، دیدار با ترامپ بیشتر به عنوان فرصتی برای تضعیف موضع اوکراین در جنگ و مذاکرات، ایجاد شکاف در ناتو و برجسته‌سازی و جهانی‌سازی تصویری از پیروزی روسیه بر فشارهای غربی است تا پایان خصومت با واشنگتن.
**************
پایان پیام/ 345
