به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ ️در شرایطی که تحولات ژئوپلیتیکی پیچیدهای منطقه را دربر گرفته، اهمیت گذرگاه مرزی اسلامقلعه–دوغارون به عنوان یکی از اصلیترین مسیرهای تجاری میان افغانستان و ایران برجستهتر از همیشه شده است؛ در حالی که رقابتهای منطقهای افزایش یافته و چالشهای ساختاری، فشارهای سیاسی و انسانی هر دو کشور را احاطه کرده است.
براساس گزارش منتشرشده در پایگاه خبری شبکه الجزیره قطر، گذرگاه مرزی اسلامقلعه–دوغارون که در غرب افغانستان و شرق ایران واقع شده، دیگر صرفاً محل عبور کامیونها نیست، بلکه به نمادی از موازنه اقتصادی شکننده میان دو کشوری بدل شده که هر دو از تحریمها و ناپایداری اقتصادی رنج میبرند.
گذرگاهی تاریخی با نقش راهبردی
مرز اسلامقلعه–دوغارون، با قدمتی بیش از ۱۱۰ سال از یک نقطه عبور محلی بین ایران و افغانستان به یکی از حیاتیترین کانالهای تجارت منطقهای تبدیل شده است. با تسلط طالبان بر کابل در آگوست ۲۰۲۱ و تشدید تحریمهای غرب علیه ایران، این گذرگاه نقش فزایندهای در مبادلات تجاری از صادرات نفت و مواد غذایی ایران تا واردات زعفران و میوههای خشک از افغانستان ایفا میکند.
آمار رسمی گمرک ایران و وزارت تجارت افغانستان حاکی از آن است که حجم تبادلات تجاری دوطرفه در سال ۲۰۲۴ به ۳.۱ تا ۳.۲ میلیارد دلار رسیده که رشدی ۵۰ تا ۸۰ درصدی نسبت به ۲۰۲۳ (با رقم ۱.۷ میلیارد دلار) را نشان میدهد.
رشد چشمگیر تجارت ایران و افغانستان در نیمه نخست ۲۰۲۴
صادرات ایران از طریق این مرز: ۱.۳ میلیون تُن (رشد ۲۵٪)
ترانزیت: ۲ میلیون تُن (رشد ۲۰٪)
ارزش صادرات ایران: ۱۹۰.۴ میلیون دلار (رشد ۶۰٪)
عبور روزانه: بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ کامیون، با بهبودهای لجستیکی و کاهش توقف
چالشهای ساختاری و بانکی
با وجود رشد سریع تجارت در مرز اسلامقلعه–دوغارون، مشکلات ساختاری در این گذرگاه مرزی همچنان پابرجاست. نبود سردخانهها برای کالاهای فسادپذیر، ضعف زیرساختها و فقدان سامانههای پرداخت الکترونیکی باعث شده تاجران ناچار به استفاده از حوالههای غیررسمی شوند، که هزینههای تجارت را ۵ تا ۱۰ درصد افزایش میدهد.
بر اساس اظهارات سخنگوی وزارت تجارت افغانستان، تحریمهای غرب علیه ایران، سیستمهای بانکی دو کشور را ناکارآمد کرده و اجرای تبادلات رسمی را تقریباً ناممکن ساخته است.
به گفته «آصف استانکزی» تحلیلگر اقتصادی افغانستانی، نبود شفافیت در این شبکه تجاری، خطر قاچاق و فرار مالیاتی را افزایش داده و به اقتصاد غیررسمی دامن میزند.
چالش محیطزیستی و بحران آب
خشکسالی شدید و اختلافات بر سر آب رودخانه هلمند، ضربهای سنگین به صادرات محصولات کشاورزی افغانستان زده است. تولید میوه و سبزیجات افغانستان در سال ۲۰۲۴ حدود ۲۵ درصد کاهش یافته که بر صادرات زعفران، هندوانه و انار به ایران تأثیر منفی گذاشته است.
بحران مهاجران
با بازگشت احتمالی حدود یک میلیون مهاجر افغانستانی از ایران در سال ۲۰۲۵، فشار انسانی شدیدی بر این گذرگاه وارد آمده است. در برخی روزها، تا ۴۰ هزار نفر از این مرز اسلامقلعه–دوغارون عبور میکنند که موجب اختلال در حرکت کامیونها و بارهای تجاری شده است.
رقابت منطقهای: ایران و پاکستان
در حالیکه پاکستان با تنشهای مرزی با افغانستان، مواجه است، ایران با حمایت از پروژههایی همچون بندر چابهار و راهآهن خواف–هرات، توانسته نفوذ اقتصادی خود را در افغانستان و آسیای میانه تقویت کند.
..............................
پایان پیام/ ۲۶۸
نظر شما