به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ در هفتههای اخیر، شبهجزیره سینا به نقطهای حساس تبدیل شده است؛ بهطوری که نیاز مصر به تأمین امنیت مرزها پس از جنگ غزه با نگرانی فزاینده اسرائیل از تغییر توازن نیروها و پراکندگی نظامی در این منطقه همزمان شده است.
قاهره تقویت حضور خود در شرق کانال سوئز را اقدامی دفاعی برای مقابله با تروریسم و قاچاق میداند، اما تلآویو آن را نقض ضمیمه امنیتی توافق کمپدیوید قلمداد میکند.
در همین حال، پیامدهای جنگ در دریای سرخ بر کشتیرانی فشار وارد میکند و رزمایش «ستاره درخشان ۲۰۲۵» که با حمایت آمریکا و مصر برگزار شد، شبکهای گستردهتر از ائتلافها را به نمایش گذاشته است.
اسرائیل از طریق کانالهای واشنگتن سعی دارد به مصر فشار بیاورد. در حالی که مصر بر مشروعیت استقرار نیروهایش طبق سازوکارهای توافق کمپدیوید تأکید دارد.
نقشههای استقرار نیروهای مصری در سینا
یک رسانه آمریکایی اخیرا فاش کرده است که بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، از واشنگتن خواسته تا با این ادعا که مصر «نقضهای اساسی» در ضمیمه امنیتی توافق کمپدیوید (۱۹۷۹) مرتکب شده، به قاهره فشار بیاورد.
وبسایت «آکسیوس» به نقل از مقامهای اسرائیلی و آمریکایی نوشت که نتانیاهو فهرستی از فعالیتهای مصر در سینا را به وزیر خارجه آمریکا، مارک روبیو، ارائه کرده و آنها را نقض اساسی معاهده دانسته است.
در واکنش به این اقدام، سازمان اطلاعرسانی مصر ۲۱ سپتامبر در بیانیهای تأکید کرد که نیروهای مصری در سینا مستقر هستند و هدف از این حضور تأمین امنیت مرزها و هماهنگی با طرفهای صلح است.
با این حال، مقامهای اسرائیلی میگویند وسعت حضور ارتش مصر در سینا «بسیار بیشتر» از آن چیزی است که در تفاهمهای دوجانبه سال گذشته پذیرفته شده بود.
تقسیمبندی سینا و اقدامات نظامی مصر
ضمیمه امنیتی توافق صلح مصر و اسرائیل، شبهجزیره سینا را به سه منطقه تقسیم میکند:
منطقه الف نزدیک کانال سوئز که اجازه استقرار یک لشکر کامل ارتش در آن داده شده است.
منطقه ب که فقط نیروهای مرزبانی با سلاح سبک مجاز به حضور هستند.
منطقه ج در مجاورت مرز که غیرنظامی محسوب میشود و فقط پلیس با سلاحهای انفرادی میتواند در آن باشد.
شواهد میدانی نشان میدهد که مصر از ابتدای سال ۲۰۲۴ آمادگی و تجهیزات نظامی خود را در خطوط تماس رفح، شیخ زوید و شمال شرق سینا افزایش داده است. هدف از این اقدامات هم مسدود کردن مسیرهای قاچاق و مقابله با بقایای گروههای تروریستی و همچین جلوگیری از هرگونه کوچ اجباری جمعیت از غزه است.
گزارشها حاکی است که ارتش مصر پیش از گسترش عملیات اسرائیل در رفح، یگانهای زرهی و خودروهای نظامی خود را تقویت کرده است. تصاویر ماهوارهای نیز نشان میدهد که مصر اقدام به مسطحسازی زمین، ساخت دیوار و ایجاد یک منطقه حائل گسترده در امتداد مرز کرده است.
شبکه CNN ششم فوریه ۲۰۲۴ گزارش داد که «مصر منطقهای حائل با عرض بیش از دو مایل و دیوار نزدیک رفح ساخته است.» رویترز نیز ۱۰ فوریه اعلام کرد که ارتش مصر حدود ۴۰ تانک و نفربر زرهی را در نزدیکی مرز غزه مستقر کرده است.
موضع اسرائیل
یک مقام اسرائیلی به نقل از وبسایت اکسیوس گفته است: «اقدامات مصر در سینا بسیار خطرناک است و ما شدیدا نگران هستیم.» او افزود که توسعه نظامی مصر شامل ایجاد زیرساختهایی است که میتواند برای عملیات هجومی مورد استفاده قرار گیرد.
مسئولان ارشد اسرائیلی نیز به کانال ۱۲ تلویزیون این رژیم گفتهاند که تقویت حضور نظامی مصر در سینا به «یک نقطه تنش اصلی دیگر» میان دو طرف تبدیل شده و تماسهای مستقیم میان تلآویو و قاهره تاکنون به هیچ نتیجهای نرسیده، و همین موضوع باعث شده اسرائیل برای فشار بیشتر به واشنگتن متوسل شود.
«دیوید جوفرین» سفیر پیشین اسرائیل در مصر در ۲۳ سپتامبر در مقالهای هشدار داد که مصر طی سالها با تحمیل واقعیتهای جدید در زمین، به تدریج ضمیمه امنیتی توافق کمپدیوید را تضعیف کرده است. او تأکید کرد که تحولات اخیر در غزه به مصر بهانه داده تا حضور نظامی خود در سینا را به شکلی بیسابقه تقویت کند و این موضوع ممکن است زمینهساز رویارویی مستقیم میان دو طرف شود.
جوفرین همچنین افزود که مقامهای مصری که او در دوران خدمتش در قاهره ملاقات کرده بودند، بر این باور بودند که زمان برداشتن محدودیتهای نظامی در سینا فرا رسیده است؛ دیدگاهی که بارها توسط افسران ارتش مصر و به ویژه رئیسجمهور «عبدالفتاح السیسی» بیان شده است.
تنش دیپلماتیک
در پی تشدید تنشها در این پرونده، اظهارات بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، درباره رؤیای «اسرائیل بزرگ» جنجالآفرین شد و قاهره این سخنان را محکوم کرد و خواستار توضیحات رسمی شد.
پیشتر نیز مصر نسبت به سخنان نتانیاهو درباره احتمال کوچاندن فلسطینیها از نوار غزه از طریق گذرگاه رفح واکنش شدیدی نشان داده بود. وزارت خارجه مصر در بیانیهای تأکید کرده بود که «هرگونه دعوت یا اشاره به جابهجایی مردم فلسطین، چه اجباری و چه داوطلبانه، کاملا مردود و بهشدت محکوم است، زیرا نقض آشکار حقوق بینالملل بشردوستانه محسوب شده و طبق اسناد بینالمللی، از جمله کنوانسیونهای ژنو، در سطح جنایت پاکسازی قومی قرار میگیرد.»
همچنین، قاهره تاکنون سفیر جدید اسرائیل را نپذیرفته و مصر نیز در تلآویو سفیری ندارد؛ موضوعی که ناظران آن را نشانهای از سردی روابط میان دو طرف ارزیابی کردهاند.
آینده روابط مصر و اسرائیل
مصر نگرانی خود را از ادامه جنگ در غزه و حملات مداوم اسرائیل در منطقه پنهان نمیکند. این نگرانیها نهتنها به امنیت ملی مصر مربوط میشود، بلکه میتواند سرنوشت معاهده صلح میان طرفین را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
اظهارات رئیسجمهور مصر و موضعگیری قاهره
عبدالفتاح السیسی، رئیسجمهور مصر، در نشست عربی-اسلامی دوحه تأکید کرد: «آنچه اکنون در جریان است، فرصتهای صلح را مختل میکند، امنیت شما و امنیت ملتهای منطقه را تهدید میکند و موانع تازهای بر سر راه هرگونه توافق صلح جدید ایجاد مینماید و حتی توافقهای موجود را بیاثر میسازد.»
مصر همچنین پیشنهادهایی مبنی بر باقیماندن نیروهای اسرائیلی در مرز غزه را رد کرده است. وزارت خارجه مصر ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۴ اعلام کرد که «مصر نه حضور نیروهای اسرائیلی در مرز غزه را میپذیرد و نه هیچ تغییری در ترتیبات امنیتی پیش از جنگ.»
دیوید جوفرین، سفیر پیشین اسرائیل در مصر، به سخنان اخیر السیسی در این نشست اشاره کرد؛ جایی که رئیسجمهور مصر اسرائیل را «دشمن» خواند. این اقدام، از زمان امضای پیمان صلح بیسابقه بود. جوفرین این توصیف را بازتاب خشم انباشته مصر دانست؛ چه به دلیل جنگ ویرانگر در غزه و چه به خاطر تعلل اسرائیل در تصویب قرارداد عظیم گاز به ارزش ۳۵ میلیارد دلار.
به گفته جوفرین، تشدید حملات اسرائیل در غزه و نگرانی مصر از موج احتمالی پناهجویان، قاهره را وادار کرده تا حضور نظامی خود را در رفح تقویت کند؛ اقدامی که میتواند نقطه شروعی برای تغییر دائمی توازن قوا در سینا باشد.
گسترش حضور نظامی مصر
جوفرین هشدار داد که ادامه این روند میتواند فرصتی به مصر بدهد تا از شرایط استفاده کرده و حضور نظامی خود را گسترش دهد و حتی پس از پایان جنگ آن را حفظ کند؛ روندی که شبیه فرسایش تدریجی ضمیمه امنیتی توافق کمپدیوید است.
به گفته او، اسرائیل در چنین وضعیتی نمیتواند به نیروهای چندملیتی مستقر در سینا یا حتی فشار ایالات متحده برای بازگرداندن مصر به محدودیتهای پیشین تکیه کند و این مسأله ممکن است اسرائیل را با واقعیتی تازه مواجه کند: ارتشی مصری قدرتمندتر و گستردهتر در مرزهای جنوبی.
کارشناسان پیشبینی میکنند که اسرائیل همچنان نظارت و مقابله دیپلماتیک خود را در سطح بینالمللی افزایش دهد، از جمله از طریق فشار بر واشنگتن و پایتختهای اروپایی برای توقف آنچه «نقضهای اساسی» از سوی مصر در سینا مینامد.
جوفرین همچنین هشدار داد که «جایگزین ریویرا فلسطین در غزه ممکن است یک رویارویی نظامی جدید با مصر باشد.» منظور او این است که ادامه فرسایش ضمیمه امنیتی میتواند سایه تقابل مستقیم میان دو طرف را بازگرداند و یکی از مهمترین دستاوردهای اسرائیل از زمان امضای توافق صلح بیش از چهار دهه پیش را تهدید کند.
همکاری نظامی مصر و چین
در مقابل، همکاریهای نظامی میان قاهره و پکن افزایش یافته و از نظر جغرافیایی شبهجزیره سینا را پوشش میدهد، بهویژه در حوزه سامانههای پدافند هوایی و مانورهای مشترک.
مجله هفتگی «العرب» به نقل از منابع نظامی گزارش داده است که «مصر در هفته گذشته همزمان با تشدید تنشهای منطقهای، دفاع هوایی خود در سینا را با سامانههای چینی HQ-9B تقویت کرده است».
روزنامه «یسرائیل هیوم» نیز به نقل از منابع امنیتی اسرائیل ابراز نگرانی کرد که نشستهای مشترک مقامهای ارشد مصری و چینی در ژوئیه گذشته شامل بررسی قراردادهای تسلیحاتی پیشرفته، از جمله کشتیهای جنگی و سامانههای پدافند هوایی بوده است.
در مقالهای تحلیلی در آوریل گذشته، تلویزیون اسرائیل «مانورهای عقابهای تمدن ۲۰۲۵» را اولین تمرین گسترده هوایی مشترک مصر و چین در نزدیکی مرزها دانست، که شامل هواپیماهای هشدار سریع و جنگندهها میشد؛ اقدامی که ناظران آن را تحولی استراتژیک در موقعیت نظامی مصر ارزیابی کردند.
گرچه «عقابهای تمدن» اولین تمرین رسمی هوایی مشترک بین دو کشور بود، اما دو طرف چندین بار نیز مانورهای دریایی گذرا و غیررسمی برگزار کردهاند.
..............................
پایان پیام/
نظر شما