خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ابنا:
حجت‌الاسلام والمسلمین «محمدکاظم حقانی فضل» استاد حوزه و پژوهشگر علوم اسلامی، در شب‌های ماه مبارک رمضان در سلسله ویدیوهایی به تشریح دعاهای قرآنی با ربّنا می‌پردازد که متن سخنان وی در ویدیوی شب بیست و یکم ماه مبارک رمضان به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله رب العالمین و الصلاة و السلام علی رسول الله و آله اجمعین
در آیه‌ی 40 و 41 سوره‌ی مبارکه‌ی ابراهیم از زبان حضرت ابراهیم دعایی آمده که با «ربِّ» به معنای ای پروردگار من است. «ربِّ»، «ربّی» بوده که به خاطر قواعد عربی، «یاء» از آن حذف می‌شود. خداوند می‌فرماید: «رَبِّ اجْعَلْنی مُقیمَ الصَّلاةِ» پروردگارا مرا اقامه کننده‌ی نماز قرار بده، «وَ مِنْ ذُرِّیَّتی» و از نسل و ذریه‌ام، «رَبَّنا وَ تَقَبَّلْ دُعاءِ» خدایا، این دعای من را هم بپذیر و قبول کن. «رَبَّنَا اغْفِرْ لی وَ لِوالِدَیَّ وَ لِلْمُؤْمِنینَ یَوْمَ یَقُومُ الْحِسابُ» خدایا، مرا، والدینم و مؤمنین را در روز حساب مشمول مغفرت خودت قرار بده.
در این آیات حضرت ابراهیم از خداوند برای فرزندانش، والدینش و بقیه‌ی مؤمنین تقاضای اقامه‌ی صلاة کرده است. کلمه‌ی «صلاة» که ما در فارسی آن را به نماز ترجمه کرده‌ایم، اگر تمام آیات را در کنار هم بگذاریم، اشاره به یک ارتباط همیشگی با خدا دارد. مناسک و اعمالی که به وسیله آن، انسان با خداوند ارتباط برقرار کند، همیشه و مستمر باشد و برای آن برنامه داشته باشد، «صلاة» می‌گویند. معنای لغوی آن، دعا است ولی آنچه که در ادیان اسلام، یهود و مسیح که قرآن از آن با عنوان «صلاة» یاد می‌کند، به معنای ارتباط همیشگی و شاید روزانه با خداوند باشد. اینجا حضرت ابراهیم از خدا می‌خواهد که خود، ذرّیه و فرزندانش اهل این ارتباط مستمر باشند و اقامه‌ی صلاة را داشته باشند؛ نه اینکه خواندن نماز به صورت موردی باشد. یک‌سری از مردم در ماه رمضان نماز می‌خوانند و در غیر از ماه رمضان نمی‌خوانند؛ چنین کسانی مقیم الصلاة نیستند، چون گاهی می‌خوانند، ان‌شاءالله که خداوند قبول کند اما آنچه که ابراهیم می‌خواهد و شرط نجات است اقامه‌ی صلاة است.
یک نکته‌ی عقیدتی را توضیح می‌دهم که مهم است. شیعه معتقد است که پدران انبیاء مشرک نبوده‌اند. قضیه‌ای هست که می‌گویند: پس پدر ابراهیم چیست؟ آزر بت‌ساز که معروف است و در قرآن هم با عنوان «أب» یاد شده است «لِأَبِیهِ آزَرَ» (الانعام : 74) یا «وَ اغْفِرْ لِأَبِی» (الشعراء : 86). حضرت ابراهیم در آیه‌ی 86 سوره‌ی شعراء می‌گوید: «وَ اغْفِرْ لِأَبی إِنَّهُ کانَ مِنَ الضَّالِّینَ» خدایا، أب، پدر یا بزرگ من را بیامرز، زیرا او گمراه است.
خداوند در آیه‌ی 103 سوره‌ی توبه به رسول الله(ص) می‌فرماید که نبی و مؤمنین حق ندارند برای مشرکین استغفار کنند، ولی ابراهیم از خداوند برای آزر طلب مغفرت کرده است! قرآن می‌گوید که مؤمنین و پیامبران حق ندارند برای مشرکین طلب استغفار کنند؛ حتی اگر «اولی قربی» یعنی اقوام‌شان، پدرشان و یا عمویشان باشند.
در آیه‌ی 114 سوره‌ی توبه قرآن جواب می‌دهد که «وَ ما کانَ اسْتِغْفارُ إِبْراهیمَ لِأَبیهِ» استغفار ابراهیم برای آزر، «عَنْ مَوْعِدَةٍ وَعَدَها» بر اساس وعده به او بود. اگر قصه‌ی ابراهیم را بخوانید، حضرت ابراهیم وقتی از آزر جدا می‌شود، می‌گوید: من دعا می‌کنم که خدا تو را ببخشد. لذا به آزر وعده‌ای داده بود. در سوره‌ی شعراء که می‌گوید: «وَ اغْفِرْ لِأَبی»، به وعده‌اش عمل کرده است. قرآن هم می‌گوید: این استغفار به خاطر آن وعده بود، اما «فَلَمَّا تَبَیَّنَ لَهُ أَنَّهُ عَدُوٌّ لِلَّهِ» وقتی فهمید که آزر دشمن خدا است، «تَبَرَّأَ مِنْهُ» از او جدا شد، تبرّی جست و فاصله گرفت.
در آیه‌ی 40 و 41 سوره‌ی ابراهیم که خواندیم، ابراهیم دوباره می‌گوید: «رَبَّنَا اغْفِرْ لی وَ لِوالِدَیَّ». مرحوم علامه طباطبایی می‌گوید: توجه کنید، قبلاً حضرت ابراهیم می‌گفت: «لِأَبی»، الان می‌گوید: «لِوالِدَیَّ». در ادبیات عرب به بزرگ‌تر، سرپرست، پدرخوانده و عمو، «أب» گفته می‌شود. در قرآن، «أب» برای عمو هم استفاده شده است ولی در اینجا والد می‌گوید، یعنی پدر ابراهیم، آزر نیست. چون او قبلاً که دعا می‌کرد أب می‌گفت، حالا که خدا گفته دعا نکن، برای والدش دعا می‌کند. پس معلوم می‌شود که والد ابراهیم از أب او جدا است. پدرش فوت کرده بود، اما فرد دیگری به نام آزر ـ که عمو یا کسی دیگر بوده ـ از او سرپرستی می‌کرده است.
عقیده‌ی شیعه در مورد پیامبران این است که پدران پیامبران خدا مشرک نبوده‌اند. نسل رسول خدا هم که به اسماعیل و ابراهیم می‌رسد، یعنی پدر، پدران و اجداد ایشان مشرک نبوده‌اند.
خدا ما و ذریه‌ی ما را جزء اقامه کنندگان نماز قرار دهد و خودمان و والدین‌مان را ببخشد و بیامرزد.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
.....................................
پایان پیام/ 167
نظر شما