خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ابنا:
حجت‌الاسلام والمسلمین «محمدکاظم حقانی فضل» استاد حوزه و پژوهشگر علوم اسلامی، در شب‌های ماه مبارک رمضان در سلسله ویدیوهایی به تشریح دعاهای قرآنی با ربّنا می‌پردازد که متن سخنان وی در ویدیوی شب بیست و نهم ماه مبارک رمضان به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله رب العالمین و الصلاة و السلام علی رسول الله و آله اجمعین
ربّناهای قیامت گاهی از زبان مؤمنین و گاهی از زبان مجرمین هستند. آن‌هایی که از زبان مجرمین هستند، مستجاب نمی‌شوند. چند مورد را مرور می‌کنیم. قرآن در آیه‌ی 66 و 67 سوره‌ی احزاب دارد که: «قالُوا رَبَّنا» مجرمین می‌گویند: خدایا «إِنَّا أَطَعْنا سادَتَنا وَ کُبَراءَنا» ما از بزرگان و رؤسای خودمان اطاعت کردیم، «فَأَضَلُّونَا السَّبیلاَ» این‌ها ما را گمراه کردند، «رَبَّنا آتِهِمْ ضِعْفَیْنِ مِنَ الْعَذابِ» خدایا، آن‌ها را دو برابر عذاب کن، «وَ الْعَنْهُمْ لَعْناً کَبیراً» و از رحمت خودت دور کن و لعن‌شان کن. فرافکنی می‌کنند، طلب عذاب برای بزرگان خود می‌کنند و می‌گویند که خدایا آن‌ها را دو برابر عذاب کن.
این تعبیر در آیه‌ی 38 سوره‌ی اعراف هم آمده است: «قالَتْ أُخْراهُمْ لِأُولاهُمْ» یک عده‌ای جلو، و یک عده‌ای دنباله‌رو و پیرو هستند؛ پشت سری‌ها به جلویی‌ها می‌گویند: «رَبَّنا هؤُلاءِ أَضَلُّونا» پروردگارا، این‌ها ما را گمراه کردند، «فَآتِهِمْ عَذاباً ضِعْفاً مِنَ النَّارِ» عذاب این‌ها را مضاعف و بیشتر کن. خدا می‌فرماید: «لِکُلٍّ ضِعْفٌ» برای هر دو شما دو برابر می‌کنم «وَ لکِنْ لا تَعْلَمُونَ». یعنی برای همه‌ی آن‌ها مضاعف است و این‌که دیگران وی را گمراه کردند رافع مسئولیت او نیست. عذاب هم تخفیف ندارد، این‌که دیگری من را منحرف کرد، باعث نمی‌شود که عذاب من کمتر شود، عذاب او در جای خودش است و عذاب من هم در جای خودش است. مهم این است که انسان در مورد رفتارهای خودش مسئولیت‌پذیر باشد، چه رفتارهای اجتماعی و فردی و چه در قیامت.
خدا در آیه‌ی 37 سوره‌ی فاطر می‌فرماید: «وَ هُمْ یَصْطَرِخُونَ فیها» مجرمین در جهنم صیحه می‌کشند و از ته سینه‌هایشان ناله می‌کنند، «رَبَّنا أَخْرِجْنا نَعْمَلْ صالِحاً غَیْرَ الَّذی کُنَّا نَعْمَلُ» ما را از اینجا بیرون بیاور، ما می‌رویم و دوباره عمل درست انجام می‌دهیم، عمل‌های دیگری غیر از این‌هایی که تا حال انجام دادیم، انجام می‌دهیم و صالح می‌شویم. جواب می‌شنوند: «أَ وَ لَمْ نُعَمِّرْکُمْ» مگر عمر کافی به شما ندادیم؟ چه تضمینی وجود دارد که دوباره این کارها را تکرار نکنید؟ آیا به اندازه‌ی کافی عمر ندادیم؟ «أَ وَ لَمْ نُعَمِّرْکُمْ ما یَتَذَکَّرُ فیهِ مَنْ تَذَکَّرَ» آن‌قدر به شما عمر دادیم که آن‌که باید تذکر بگیرد و بیدار شود بیدار می‌شد، در آن فرصت شما بیدار و متذکر نشدید. «وَ جاءَکُمُ النَّذیرُ» پیامبر هم فرستادیم، فرصت برای هوشیاری و بیداری دادیم، اما بیدار نشدید. لذا دعایی که در اینجا می‌کنید مستجاب نمی‌شود و خروج از جهنم ندارد.
در آیه‌ی 107 سوره‌ی مؤمنون نمونه‌ی دیگری از ربّناهای آخرتی وجود دارد که: «قالُوا رَبَّنا غَلَبَتْ عَلَیْنا شِقْوَتُنا وَ کُنَّا قَوْماً ضالِّینَ» ما گمراه بودیم، بدبختی و شقاوت بر ما غلبه کرد، «رَبَّنا أَخْرِجْنا مِنْها» خدایا ما را از این آتش خارج کن، «فَإِنْ عُدْنا فَإِنَّا ظالِمُونَ» اگر دوباره تکرار کردیم ما ظالم و گناهکار هستیم. «قالَ اخْسَؤُا فیها وَ لا تُکَلِّمُونِ» خداوند می‌گوید: دور شوید. «اخْسَؤُا» تعبیر بسیار تندی است و به حیوان می‌گویند؛ شاید تعبیر فارسی «گم‌شو» باشد. «قالَ اخْسَؤُا فیها وَ لا تُکَلِّمُونِ» با من صحبت نکنید، چون شما فرصت کافی و آگاهی داشتید.
این نکته را در پایان عرض کنم، کافرانی که در قرآن این‌طور تهدید می‌شوند، کسانی هستند که آگاهانه مخالفت می‌کنند. «جَحَدُوا بِها وَ اسْتَیْقَنَتْها أَنْفُسُهُمْ» (النمل : 14)، یقین داشتند و خلاف یقین‌شان عمل می‌کردند، می‌دانستند که حق چیست و خلاف حق رفتار می‌کردند لذا مستوجب عذاب هستند. خداوند انسان ناآگاه، کسی که هدایت به او نرسیده، امکان هدایت درست نداشته و اصطلاحاً مستضعف بوده را عذاب نمی‌کند. همه‌ی عذاب‌های شدید و عدم پذیرش عذرها، متعلق به کسانی است که می‌دانستند چه می‌کنند.
خداوند ما را در این روزهای پایانی ماه رمضان از بندگان خاص خود قرار بدهد و در همین دنیا ما را از آتش نجات دهد تا در قیامت محتاج چنین دعاهایی نباشیم.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
.....................................
پایان پیام/ 167
نظر شما