خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ابنا:
حجت‌الاسلام والمسلمین «محمدکاظم حقانی فضل» استاد حوزه و پژوهشگر علوم اسلامی، در شب‌های ماه مبارک رمضان در سلسله ویدیوهایی به تشریح دعاهای قرآنی با ربّنا می‌پردازد که متن سخنان وی در ویدیوی شب بیست و دوم ماه مبارک رمضان به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله رب العالمین و الصلاة و السلام علی رسول الله و آله اجمعین
خداوند متعال در دو آیه‌ی 97 و 98 سوره‌ی مبارکه‌ی مؤمنون، به رسول الله(ص) امر می‌کند که «وَ قُلْ رَبِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ هَمَزاتِ الشَّیاطینِ» بگو پروردگارا، از همزات شیاطین به تو پناه می‌برم. همزات به وسوسه‌ها ترجمه شده است. از وسوسه‌های شیاطین به تو پناه می‌برم، «وَ أَعُوذُ بِکَ رَبِّ أَنْ یَحْضُرُونِ» و به تو پناه می‌برم که این شیاطین در محضر من باشند، یا نزد من باشند، در اطراف من باشند، یا نزد من حاضر شوند. شاید کنایه از این باشد که دوست ما و از اطرافیان ما باشند؛ آن‌قدر به ما نزدیک شوند که در نزد ما حاضر باشند. این دستور خداوند به دعا است که ای پیامبر، این دعا را بکن.
اگر بخواهیم معنای همزات را به خوبی بفهمیم با کلمه‌ی مهمیز به خوبی می‌توان فهمید. مهمیز چیزی است که به حیوانی می‌زنند که یک‌دفعه از جا می‌پرد و حرکت می‌کند. به معنای طعنه در فارسی است، «وَیْلٌ لِکُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَةٍ» (الهمزة : 1)، هُمزه را به عیب‌جو و طعنه‌زننده معنا کرده‌اند. طعنه هم در فارسی به معنای نیزه‌های کوتاه است، یعنی اگر نیزه‌ی کوتاهی به کسی بزنید، او از جا می‌پرد، حرکت می‌کند و در جای خودش قرار ندارد. شیطان با وسوسه‌هایش این‌طور طعنه می‌زند و همزات دارد، مثل مهمیزی که به حیوانی می‌زنند تا حرکت کند. طبق این تفسیر و تعبیر قرآن، شیطان با وسوسه‌هایش، به تعبیر عرفی به آدم‌ها سیخونکی می‌زند تا به حرفش گوش کند وگرنه در حالت عادی اگر آدم عقل داشته باشد که به حرف شیطان گوش نمی‌کند. خداوند در این آیه به رسول الله(ص) می‌فرماید که بگو از این همزات شیاطین پناه می‌برم.
البته زور شیطان به آدم‌ها نمی‌رسد، البته یک «اگر» دارد. این ماجرا 2-3 بار در قرآن آمده که وقتی شیطان رانده شد، لج کرد و به خداوند گفت: حال که مرا می‌رانی، «لَأَحْتَنِکَنَّ» (الإسراء : 62) من ریشه‌ی ذریه‌ی آدم را می‌کَنَم و آدم‌ها را گمراه می‌کنم. خداوند فرمود: «إِنَّهُ لَیْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَی الَّذِینَ آمَنُوا» (النحل : 99) شیطان سلطنتی بر کسانی که مؤمن هستند ندارد و زورش نمی‌رسد. در جای دیگر به خود شیطان می‌گوید: «إِنَّ عِبادِی لَیْسَ لَکَ عَلَیْهِمْ سُلْطانٌ» (الحجر : 42). اینجا با ضمیر غایب است و برای او می‌گوید: «وَ عَلی رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ» (النحل : 99) کسانی که ایمان آورده‌اند و به پروردگار توکل کرده‌اند.
اگر تکیه به پروردگار کردیم زور شیطان به ما نمی‌رسد، یعنی باید یک پشت و پناهی داشته باشیم وگرنه شیطان قوی است، چنان‌چه وعده‌اش را عملی کرده است. این همه جرم و جنایت در طول تاریخ بوده است، از روز اولی که آدم روی زمین آمده فرزندانش را منحرف کرده، تا امروز هم ادامه داشته و محکم سر حرفش ایستاده است. کسانی که فریب شیطان را نمی‌خورند، مهمیز شیطان آن‌ها را از جا نمی‌کَنَد، کسانی هستند که توکل کرده‌اند و پشت‌شان به پروردگار است؛ «عَلی رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ».
پس این دعا همین است، همین که دعا می‌کنیم: «أَعُوذُ بِکَ» یعنی به تو پناه می‌آورم، تو مرا پشتیبانی کن. این گمان که فکر کنیم ما می‌توانیم در برابر شیطان بایستیم، خود این گمان شیطانی است و حرف شیطان است که من به تنهایی بتوانم حریف چنین موجود قدرتمندی شوم که از هر طرفی می‌آید و دیده نمی‌شود. به همه چیز کار دارد و به هر شکلی درمی‌آید.
آیه‌ی 98 سوره‌ی مؤمنون نکته‌ی دیگری هم دارد که «أَنْ یَحْضُرُونِ» پناه می‌برم که شیاطین نزد من حاضر باشند. قرآن آیه‌ای دارد که گاهی شیاطین از دور شلیک می‌کنند: «أَلْقَی الشَّیْطانُ فی أُمْنِیَّتِهِ» (الحج : 52)، گاهی شیاطین قرین و نزدیک هستند: «وَ مَنْ یَعْشُ عَنْ ذِکْرِ الرَّحْمنِ» (الزخرف : 36) کسی که از ذکر و یاد خدا روی برگرداند، «نُقَیِّضْ لَهُ شَیْطاناً فَهُوَ لَهُ قَرِینٌ» شیطانی را به سراغ او می‌فرستیم که با او رفیق، قرین و هم‌صحبت است و دائم نزدیک‌تر می‌شود، و گاهی «طائِفٌ مِنَ الشَّیْطانِ» (الأعراف : 201) گروهی از شیاطین دور انسان طواف می‌کنند.
اینجا می‌گوید: خدایا، مبادا شیاطین آن‌قدر به ما نزدیک شوند که نزد ما حاضر شوند. با دور شدن نمی‌توان کاری کرد، چون او به‌هرحال کارش را انجام می‌دهد، اما هر چه فاصله دورتر باشد، طبیعتاً تیرها کم‌اثر است و هر چه نزدیک‌تر باشد، طبیعتاً تیرها و شلیک‌ها، مؤثرتر و کارآمدتر است و یَلانی را به زمین خواهد زد.
خداوند ما را از همزات شیاطین برکنار و دور بدارد و ما را در حِصن حصین خودش نگه دارد.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
.....................................
پایان پیام/ 167
نظر شما