شیعه و شیعیان در ایتالیا/ بخش نخست؛ جزیره سیسیل، سرآغاز ورود مسلمانان به ایتالیا

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ بعد از مسیحیت، اسلام بزرگترین دین در سرزمین فعلی ایتالیا به‌شمار می‌رود. در این کشور که جمعیتی بیش از ۶۰ میلیون نفر دارد، بر اساس برخی آمار حدود نهصدهزار مسلمان زندگی می‌کنند که غالبا از کشورهای عربی مانند مراکش، ایران و برخی کشورهای آفریقایی مانند سنگال هستند. گروهی از  مسلمانان نیز با اصالت ایتالیایی در این کشور زندگی می‌کنند که یا با افرادی از مسلمانان ازدواج کرده‌اند یا با تحقیق و مطالعه، به دین اسلام پیوسته‌اند.

برخلاف تصور برخی از پژوهشگران معاصر که معتقدند اسلام در این منطقه از اروپا، در قرون معاصر نفوذ کرده، باید گفت بر اساس برخی اسناد  تاریخی، حضور اسلام در این منطقه قدمتی حدود هزار و دویست ساله دارد. در دوران بنی‌عباس و در حدود سال‌های ۱۸۵ هجری قمری، «ابراهیم بن اغلب» که توسط «هارون الرشید» به‌عنوان والی بخش‌هایی از سرزمین آفریقا با محوریت تونس منصوب شده بود، «جزیره سیسیل» را تصرف کرد و به‌عنوان بخشی از سرزمین حاکمیت تحت قلمرو خود قرار داد. «ابن اثیر» در جلد هفتم کتاب «الکامل» خود، گزارشی نسبتا کامل از این نبرد ارائه داده است.

این منطقه که در زبان عربی به‌عنوان «صقلیه» نام گرفت  تا سال  ۲۸۷  قمری عنوان بخشی از سرزمین حکومت اغلبیان بود و بعد از آن تحت حاکمیت «خلافت فاطمی» قرار گرفت که شیعیان اسماعیلی بودند. بدین ترتیب تاریخ حضور شیعیان در این سرزمین به حدود ۱۱۰۰ سال پیش باز می‌گردد. بعد از فاطمیون نیز گروهی از «بنی‌کلب»، حکومتی اسلامی اما خودمختار در این سرزمین داشتند و در نهایت بعد از نزدیک به ۲۰۰ سال حاکمیت مسلمانان در این سرزمین پایان یافت.

این حضور دویست ساله، علاوه بر ساختمان‌ها و بناهای متعدد، آن‌چنان تاثیری در فرهنگ و تمدن این منطقه گذاشت که هم‌اکنون نشانه‌های فراوانی از آن را می‌توان در تاریخ کشاورزی، تغذیه، سیستم آبیاری، نساجی، سفالگری، معماری، کاشی‌کاری و ساختمان‌سازی یافت.

به‌عنوان نمونه ساختمان فعلی استانداری سیسیل که زمانی به‌عنوان مقر پارلمان این استان شناخته می‌شد، از ساختمان‌های مسلمانان است که به‌عنوان «الکرز یا به زبان عربی القصر» ساخته شده و بعد از مسلمانان، به‌عنوان «کاخ نورمن‌ها» در تاریخ شناخته شده است.

تقریبا همه کلیساهای تاریخی این منطقه نیز در بنای مساجد این مناطق ساخته شده که به‌عنوان نمونه می‌توان به کلیسای «سن جووانی دلی اِرِمیتی San Giovanni degli Eremiti» اشاره کرد. به این فهرست «بازار تاریخی بالارو  Ballarò»، محله عربی کالسا Kalsa (Khalisa) مشابه کلمه خالص  و دژ تاریخی «زیزا Zisa (Al-Aziza)» مشابه کلمه «العزیز» را می‌توان افزود. گفتنی است که این دژ در منطقه عزیزه پالرمو به‌عنوان مرکز استان سیسیل قرار گرفته و منطقه «باقریه» نیز در نزدیکی آن قرار دارد.

همه ساله در منطقه «سن ویتو لو کاپو San Vito Lo Capo»، یکی از مهمترین جشنواره‌های غذایی کشور ایتالیا به عنوان «Couscous»  برگزار می‌شود که نوعی «بلغور عربی» است. این غذا در کنار غذاهایی مانند «کاساتا»، «آرانچینی» و «گرانیتا»  از یادگارهای دوران حضور مسلمانان در این منطقه است که با گذشت نزدیک به هزار سال، در میان مردم این منطقه، شناخته شده است.

برخی از محققان نیز وجود برخی اوصاف اخلاقی مردم این منطقه مانند غیرت، خونگرمی، توجه به خانواده و مذمت ارتباط خارج از آن، همچنین میهمان‌نوازی را نیز از خصوصیات مثبت مسلمانان آن دوران برشمرده‌اند که هم‌اکنون نیز در میان بخش‌هایی از مردم این منطقه وجود دارد.

در بخش‌های دیگر این نوشته، تاریخ حضور شیعیان در این منطقه بیشتر بررسی می‌شود.

سید علی‌اصغر حسینی/ ابنا

.................

پایان پیام