خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ابنا:
حجت‌الاسلام والمسلمین «محمدکاظم حقانی فضل» استاد حوزه و پژوهشگر علوم اسلامی، در شب‌های ماه مبارک رمضان در سلسله ویدیوهایی به تشریح دعاهای قرآنی با ربّنا می‌پردازد که متن سخنان وی در ویدیوی شب پنجم ماه مبارک رمضان به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله رب العالمین و الصلاة و السلام علی رسول الله و آله اجمعین
در ادامه‌ی شرح و توضیح دعاهای قرآنی که با «ربّنا» و «ربّی» شروع می‌شوند، امروز آیه‌ی 23 سوره‌ی اعراف را مرور می‌کنیم. آیه‌ی 23 سوره‌ی اعراف را شاید مخاطبان زیاد شنیده باشند: «رَبَّنا ظَلَمْنا أَنْفُسَنا وَ إِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنا وَ تَرْحَمْنا لَنَکُونَنَّ مِنَ الْخاسِرینَ». قصه، قصه‌ی حضرت آدم و حوا است که بعد از آن‌که از درخت ممنوعه خوردند، گناه کردند، پشیمان شدند و خواستند توبه کنند. در روایات توضیحات زیادی درباره این قضیه آمده است اما در قرآن تمام عباراتی که حضرت آدم و حوا برای توبه چه گفتند، نیامده است. این آیه، حالت درخواست و التجاء به درگاه پروردگار را با یک حالت خاصی بیان می‌کند: «رَبَّنا ظَلَمْنا أَنْفُسَنا» خدایا ما به خودمان ظلم کردیم، «وَ إِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنا» اگر ما را مشمول غفران و رحمت قرار ندهی، «لَنَکُونَنَّ مِنَ الْخاسِرینَ» ما دچار خسران می‌شویم؛ یعنی جزء خاسرین و زیان‌کنندگان هستیم. ادبیات آیه، ادبیات درخواست نیست که خدایا «إرحمنا» یا «اغفر لنا»، ولی با حالت ادبیات منفی می‌گوید که اگر این کار را نکنی، ما بیچاره می‌شویم.
همین مضمون در آیه‌ی 149 سوره‌ی اعراف هم آمده که البته در آنجا دعا نیست ولی همین تعبیر آمده است. قوم موسی گرفتار گوساله‌پرستی شدند و بعد از این‌که حقیقت عیان شد که یک گوساله‌ی دست‌ساخته‌ای بیشتر نیست و گوساله زیر دست‌وپای این‌ها افتاد، «وَ رَأَوْا أَنَّهُمْ قَدْ ضَلُّوا» دیدند که گمراه شدند، گفتند: «قالُوا لَئِنْ لَمْ یَرْحَمْنا رَبُّنا» خدا اگر به ما رحم نکند «وَ یَغْفِرْ لَنا» و ما را نبخشاید، «لَنَکُونَنَّ مِنَ الْخاسِرینَ» از زیانکاران خواهیم بود، تعبیر تقریباً مشترک است.
پس ظلم و گناه باعث می‌شود که انسان دچار خسران شود، یعنی هر گناهی یک خسران و ضرر است. چرا؟ چون سرمایه‌ی وجودی انسان عمر و هستی و وجودش است. سرمایه‌ی اصلی ما این است و بقیه‌ی چیزها مثل پول، قدرت و موقعیت، سرمایه‌های فرعی هستند. آن چیزی که اصلی است هستی و وجود خود انسان است که هر لحظه از آن کاسته می‌شود. در آیه‌ی بسیار معروف سوره‌ی والعصر آمده است: «إِنَّ الْإِنْسانَ لَفی خُسْرٍ» (العصر : 2) انسان دائم در حال خسران است. جبران آن به چیست؟ به رحمت و مغفرت پروردگار است. اگر می‌خواهیم دچار خسران نشویم، باید از خداوند درخواست کنیم که از خطاهایی که هیچ‌کس به جز انبیاء و اولیاء الهی تحقیقاً از آن‌ها خالی نیست، بگذرد و آثار آن‌ها را از بین ببرد. وقتی می‌گوییم: «اغفر لنا» و حضرت آدم از خداوند درخواست می‌کند که «إِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنا»، می‌گوید که اگر روی آن پرده نکشی و آثار آن بماند، ما دچار خسران و ضرر می‌شویم.
خداوند در آیه‌ی 15 سوره‌ی زمر می‌فرماید: «قُلْ إِنَّ الْخاسِرینَ»، خاسر، ضررکننده و زیان‌کار کیست؟ «الَّذینَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ» کسانی که خودشان را ضرر کرده‌اند. تعبیر خسران مالی و ... را نمی‌گوید، خودشان را ضرر کرده‌اند. سرمایه‌ی ما، خودمان هستیم. «الَّذینَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ أَهْلیهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ» (الزمر : 15)؛ خودشان و اهل‌شان را در قیامت باخته‌اند و از دست رفته‌اند. معلوم می‌شود یک عمری که در اینجا بوده‌اند، سرمایه‌شان رفته است. خدا عمری به ما داده که سرمایه‌ی ما است و باید با آن اکتساب کنیم. خداوند در آیه‌ای می‌فرماید: «کَسَبَتْ فِی إِیمانِها» (الأنعام : 158)، تعبیر دقیق کاسبی است. یک کاسب سرمایه‌ای دارد، آورده‌ای می‌آورد و سودی می‌برد. اگر کسی سود نداشت ضرر می‌کند، برخلاف امور مادی که ممکن است سرمایه بماند، چون وجود انسان رو به کاهش است، وقتی شما سود نمی‌کنید، در واقع ضرر می‌کنید، عدم النفع نداریم.
خداوند ان‌شاءالله ما را مشمول مغفرت و رحمت خودش قرار دهد و اگر نام ما در زمره‌ی خاسرین است خط بکشد و در زمره‌ی کسانی قرار دهد که «رَبِحَتْ تِجارَتُهُمْ» (البقرة : 16) تجارت آن‌ها سود کرده است.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
...................................
پایان پیام/ 167
نظر شما