به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ در تحولی قابل توجه در موضوع پناهندگان افغان، کمیته دولتی امنیت ملی تاجیکستان اخراج تعدادی از پناهجویان افغانستانی از این کشور را تأیید کرد. اقدامی که در سایه تحولات سیاسی منطقه، نگرانیها درباره استفاده ابزاری از بحران پناهندگان افغان را افزایش داده است، بهویژه در شرایطی که وضعیت آنها در کشورهای همسایه بحرانیتر میشود.
خبرگزاری دولتی «خاور» به نقل از مرکز اطلاعرسانی گارد مرزی تاجیکستان گزارش داد که برخی از اتباع خارجی، از جمله افغانستانیها، قوانین اقامت را نقض کرده یا بهصورت غیرقانونی وارد کشور شدهاند.
در بیانیه کمیته امنیت ملی تاجیکستان آمده است که تعدادی از این اتباع خارجی در جرایمی نظیر قاچاق مواد مخدر، تحریک به افراطگرایی، استفاده از مدارک جعلی برای درخواست پناهندگی، داشتن تابعیت کشورهای ثالث و استفاده از تاجیکستان بهعنوان کشور ترانزیت به مقاصد دیگر، دست داشتهاند.
این کمیته با اعلام این که اقدامات قانونی علیه این اتباع خارجی صورت گرفته و روند اخراج نیز طبق قوانین کشور انجام شده است افزود که برخی از این افراد اخراجشده، پناهندگان افغانستانی هستند.
هشدارها به مهاجرین افغانستانی
همزمان، مقامات تاجیک از افزایش تعداد خارجیها در کشور ابراز نگرانی کرده و این موضوع را ناشی از پیچیدگیهای سیاسی و اقتصادی در منطقه و جهان دانستند.
در دو هفته گذشته، رسانههای افغانستان و شبکههای اجتماعی گزارشهایی منتشر کردند مبنی بر اینکه مقامات تاجیک به پناهندگان افغان ۱۵ روز مهلت دادهاند کشور را ترک کنند؛ گزارشی که هیچ نهاد رسمی آن را تأیید نکرده است.
تصاویری نیز در فضای مجازی منتشر شد که نشان میدهد اخراجها از مجتمع مسکونی «وحدت» در ۱۵ کیلومتری دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، آغاز شده است.
مقامات امور پناهندگان افغان در تاجیکستان تأیید کردهاند که روند اخراج افرادی که قوانین اقامت را نقض کردهاند از حدود یک هفته پیش آغاز شده، اما تعداد دقیق آنها هنوز مشخص نیست؛ امری که نگرانیهای جدی در میان پناهندگان ایجاد کرده است.
ترس در میان پناهجویان افغانستانی
یکی از پناهجویان افغانستانی در گفت و گو با پایگاه خبری شبکه الجزیره قطر گفت که همراه با خواهرش در منزلی اجارهای در منطقه وحدت مخفی شدهاند تا از بازداشت یا اخراج در امان باشند. او توضیح داد که خانوادهاش پیش از سقوط دولت پیشین افغانستان به تاجیکستان پناه آوردهاند و خودش نیز بهطور رسمی بهعنوان پناهنده ثبت شده و منتظر انتقال به کاناداست.
بسیاری از پناهجویان افغان شرایط مشابهی دارند و در حالی منتظر اسکان مجدد در کشورهای ثالث هستند که آیندهشان مبهم است. برخی از آنان نیز از بازگشت داوطلبانه سخن گفتهاند و مدعیاند که مقامات تاجیکستان به مردان فشار میآورند که کشور را ترک کنند، در حالیکه زنان و کودکان را بدون حمایت رها میکنند؛ مسألهای که خانوادهها را ناچار به بازگشت میکند تا از فروپاشی جلوگیری کنند.
اخراج دستهجمعی نداریم
«ظاهر اغبر» سفیر سابق افغانستان در دوشنبه، ضمن رد اخراج دسته جمعی پناهجویان افغانستانی از تاجیکستان گفت که در روزهای گذشته تعدادی از پناهندگان بازگردانده شدهاند.
او در گفتوگو با شبکه خبری الجزیره قطر اظهار داشت که از منطقه وحدت بازدید کرده و با پناهندگان دیدار داشته است. به گفته وی، افرادی که بازگشتهاند کسانی بودهاند که روند بررسی پرونده مهاجرتشان از سوی کانادا و آمریکا متوقف شده و بهطور داوطلبانه بازگشتهاند.
سفیر سابق افغانستان در تاجیکستان افزود که حدود ۷۰۰ دانشجو و ۵۰ کارمند افغانستانی هنوز در مدرسه «سامانیان» در تاجیکستان مشغول تحصیل و کار هستند و هماهنگیهایی با وزارت خارجه تاجیکستان برای حفظ حقوق آنها صورت گرفته است.
فشار سیاسی یا امنیتی؟
برخی تحلیلگران معتقدند موج جدید اخراج پناهجویان افغانستانی از تاجیکستان، ممکن است با تصمیم روسیه مبنی بر حذف طالبان از فهرست گروههای تروریستی مرتبط باشد؛ اقدامی که میتواند زمینهساز تفاهمات جدیدی میان مسکو و کابل شود.
از آنجا که تاجیکستان شریک استراتژیک روسیه محسوب میشود، احتمال دارد که دوشنبه نیز موضع خود را متناسب با تحولات منطقه تغییر داده باشد.
همچنین برخی ناظران به افزایش موارد اخراج مهاجرین افغانستانی از ایران، پاکستان و برخی کشورهای غربی اشاره کردهاند که میتواند نشانهای از یک کارزار هماهنگ منطقهای برای بازگرداندن پناهندگان افغان باشد.
در همین زمینه، احمد سعیدی، تحلیلگر سیاسی افغان، گفت که نمیتوان این روند را جدا از توازنهای منطقهای بررسی کرد. بهدنبال تنظیم روابط خود با بازیگران مهمی چون مسکو است و از پناهجویان بهعنوان ابزار فشار غیرمستقیم علیه طالبان بهره میگیرد.
او با بیان این که این اقدامات میتواند به فاجعه انسانی در مرزهای افغانستان منجر شود، افزود: پناهجویان در این بازی سیاسی قربانی شدهاند و به ابزار چانهزنی در مناقشات منطقهای بدل شدهاند.
موقعیت راهبردی
تاجیکستان از حساسترین کشورهای آسیای مرکزی نسبت به وضعیت افغانستان است؛ این کشور بیشترین مرز مشترک با افغانستان (حدود ۱۴۰۰ کیلومتر) را دارد و از دیرباز مسیر سنتی پناهجویان افغان بوده است.
طبق آمار رسمی، بیش از ۹ هزار پناهنده افغان در تاجیکستان زندگی میکنند؛ اغلب آنها پس از روی کار آمدن طالبان در آگوست ۲۰۲۱ از کشور گریختهاند. با این حال، در شرایط تحولات منطقهای و جهانی، آینده این پناهندگان در هالهای از ابهام قرار دارد و فعالان حقوق بشر خواستار آن شدهاند که از این افراد بهعنوان ابزار چانهزنی در مناقشات منطقهای استفاده نشود.
..............................
پایان پیام/ ۲۶۸
نظر شما