به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ در پی برگزاری انتخابات پارلمانی عراق و مشارکت چشمگیر شهروندان در این دوره، فضای سیاسی کشور وارد مرحلهای تازه از بازآرایی قدرت و شکلگیری موازنههای جدید شده است.
نتایج، از یکسو نشاندهندۀ افزایش وزن جریانهای نزدیک به «چارچوب هماهنگی» و حامیان الحشد الشعبی در مجلس آینده است و از سوی دیگر، کاهش نسبی نفوذ جریانهای همسو با ایالات متحده را برجسته میکند.
در این میان، تحلیلگران سیاسی معتقدند آنچه بیش از همه در روند کنونی اهمیت دارد، رشد آگاهی ملی و افزایش مطالبهگری عمومی است که بر ضرورت تصمیمگیری مستقل و حفظ حاکمیت عراق تأکید میکند.
به باور علاء الخطیب، تحلیلگر شناختهشده عراقی، نتایج انتخابات گرچه به تنهایی تعیینکنندۀ ساختار دولت آینده نیست، اما در کنار مشارکت گسترده مردم، زمینه را برای تقویت نقش جریانهای مقاومت، فعالتر شدن الحشد الشعبی و بازتعریف روابط بغداد با واشنگتن و سایر طرفهای منطقهای فراهم کرده است. این تحولات، نوید دورانی تازه در سیاست عراق میدهد؛ دورانی که در آن «تصمیم عراقی» بیش از گذشته در مرکز توجه قرار گرفته است.
علاء الخطیب، نویسنده و تحلیلگر سیاسی عراقی، استاد سابق دانشگاه روتردام، سردبیر مجلۀ علمیِ داوریشده «الحرة» برای نشر پژوهشهای علمی، سردبیر مجلۀ «المستقبل»، رئیس باشگاه مطالعات و گفتگوی «الکلمه» در لندن، و عضو هیئتمدیره مرکز «الرافدین» است.
نفوذ آمریکا در عراق؛ کاهش یا تغییر شکل؟
علاء الخطیب در گفتگو با خبرگزاری ابنا، در پاسخ به این پرسش که با توجه به نتایج انتخابات و کاهش سهم جریانهای نزدیک به ایالات متحده، آیا میتوان گفت نفوذ واشنگتن در تصمیمات پارلمان عراق کاهش یافته است و چرا؟ گفت: «من معتقد نیستم که نفوذ واشنگتن در عراق کاهش یافته باشد، اما نه از این زاویه. موضوع دیگری وجود دارد و آن رشد آگاهی ملی در داخل جامعه عراق است که هرگونه تأثیرگذاری آمریکایی را بهشدت رد میکند؛ بهویژه پس از آنکه ترامپ یک فرستادۀ رسمی اعزام کرد و اصول دیپلماتیک را زیر پا گذاشت. او از مسیر دیپلماتیک معمول ـ یعنی سفارتخانهها ـ عبور کرد و همانطور که در لبنان یک فرستادۀ شخصی فرستاد، در عراق نیز کوشید معادلهای را تحمیل کند؛ اما مردم عراق این معادله را رد کردند و در جهت مخالف قرار گرفتند. این موضوع اکنون بسیار روشن شده است.»
پیامدهای انتخابات برای ائتلافها و جریانهای مقاومت
این کارشناس عراقی دربارۀ تأثیر پیروزی «ائتلاف اعمار و توسعه» و جریانهای مقاومت بر سیاست خارجی عراق ـ بهویژه روابط با آمریکا و ایران ـ الخطیب گفت: «پیروزی ائتلاف اعمار و توسعه و جریانهای مقاومت، تا این لحظه نتیجهاش نهایی نشده است و هنوز ۱۰۰ درصد روشن نیست. افزون بر این، این تعداد کرسی اصلاً شکل دولت آینده یا نحوۀ تعامل با واقعیت بینالمللی و منطقهای را تعیین نمیکند. چرا؟ چون ائتلاف اعمار و توسعه ـ برای مثال ـ درست است که ۴۵ یا ۴۶ کرسی بهدست آورده، اما ده کرسی از اینها متعلق به برادران اهلسنت است؛ بنابراین در واقع حدود ۳۵ یا ۳۶ کرسی دارد. بخشی از این نمایندگان نیز با دیدگاه نخستوزیر همراه نیستند و بیشتر با چارچوب هماهنگی و جریانهای مقاومت همفکرند. از اینرو ممکن است در روند انتخاب نخستوزیر و تشکیل دولت آینده تغییراتی رخ دهد.»
او افزود: «اگر سلطۀ چارچوب هماهنگی بر پارلمان ادامه پیدا کند ـ و اکنون که بیش از ۱۸۷ کرسی دارند ـ این حق را خواهند داشت که در روزهای آینده قانون الحشد الشعبی را که از دورۀ قبل به تعویق افتاده بود تصویب کنند. این یعنی غلبۀ جریانهای حامی الحشد و جریانهایی که نمیخواهند عراق وابسته به ایالات متحده باشد و به فرمان مارک سافایر عمل کند. آنها نمیخواهند فرستادۀ رسمی یا شخصی رئیسجمهور آمریکا سیاست عراق را کنترل کند؛ میخواهند تصمیم عراقیِ صرف باشد. بهویژه اینکه الحشد الشعبی نهادی حافظ کشور است و ثبات بزرگی را در عرصه امنیتی و اجتماعی ایجاد کرده است. بنابراین نمیتوان این قدرت را برای راضی کردن آمریکا نادیده گرفت.»
نقش الحشد الشعبی در امنیت و تصمیمگیری سیاسی
الخطیب در پاسخ به این پرسش که نتایج انتخابات و افزایش مشارکت مردمی چگونه دیدگاه جامعه عراق نسبت به سیاستهای واشنگتن و جریانهای حامی آن را تغییر داده است، توضیح داد: «قطعاً افزایش میزان مشارکت، بهویژه برای بلوکهای چارچوب هماهنگی که تعداد زیادی کرسی بهدست آوردند، تأثیرگذار است. از سویی پیروزی آقای السودانی نیز بهعنوان فردی نزدیک به چارچوب ثبت میشود. بنابراین ما با موضوع مهمی روبهرو هستیم: چارچوب توانست این حجم از کرسیها را گرد آورد. نمیتوان آقای السودانی را در سوی مقابل یا در برابر این گروهها قرار داد. بهگمان من میان آنها روندی از تفاهم و گفتوگو وجود دارد که نتیجه خواهد داد و احتمالاً شاهد تشکیل دولتی کاملاً مشخص خواهیم بود. نه الزامی است که این دولت نزدیک به واشنگتن باشد، و نه بهطور کامل در برابر واشنگتن قرار خواهد گرفت. بسیاری از عراقیها خواهان یک رابطۀ متوازن با آمریکا هستند، نه رابطهای مبتنی بر سلطه و کنترل و اعزام فرستاده برای تعیین سیاست عراق.»
وی افزود: «آمریکا میخواهد به عراق نزدیک شود. نشانهاش این است که با یک قرارداد جدید فروش سلاح به عراق موافقت کرده است. اما یک گره اساسی برای آمریکا وجود دارد و آن مسئلۀ الحشد الشعبی است. من فکر نمیکنم آمریکا توان تحمیل تصمیمی برای انحلال یا ادغام الحشد، یا جلوگیری از رأیگیری درباره آن را داشته باشد؛ زیرا اکنون اکثریت پارلمان است که در این باره تصمیم خواهد گرفت.»
افزایش مشارکت مردم و تاثیر آن بر قدرت پارلمانی جریانها
این پژوهشگر و استاد عراقی در پاسخ به اینکه با توجه به ناکامی محور آمریکا، چه تغییراتی در اولویتهای امنیتی و دفاعی عراق ـ از جمله مقابله با تروریسم و نقش الحشد الشعبی ـ قابل انتظار است، گفت: «همانطور که گفتم، نقش الحشد بسیار مهم است و در عرصه سیاسی و نظامی نقشی فعال خواهد داشت. مخالفان داخلی و خارجی نمیتوانند مانع فعالیت الحشد شوند. دیدیم که جامعه عراق تمام کسانی را که در برابر قانون الحشد ایستادند یا به آن اعتراض کردند، طرد کرد و به جریانهای حامی الحشد رأی داد. این مسئله بسیار روشن است و فکر نمیکنم مسیر دیگری طی شود.»
او در ادامه در پاسخ به پرسش دیگری درباره اینکه با افزایش چشمگیر مشارکت مردم، آیا میتوان انتظار داشت جریانهای مقاومت قدرت بیشتری در پارلمان و تصمیمگیریهای بزرگ بهدست آورند، گفت: «افزایش مشارکت و حجم بالای حضور مردم، قدرت بزرگی به بلوکهای پیروز خواهد داد. قطعاً بالا بودن مشارکت، بهویژه برای بلوکهایی که شمار زیادی کرسی کسب کردند ـ بهخصوص بلوکها و تشکلهای شیعی ـ نیروی زیادی فراهم میآورد و صدای آنها را در پارلمان بسیار بلند خواهد کرد. این امر باعث میشود اراده خود را بر روندهای سیاسی عراق نیز تحمیل کنند.»
.....................
پایان پیام
نظر شما