جرعه‌ای از نهج البلاغه ۳/ اسناد و مدارک

خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ابنا:

رهبر معظم انقلاب اسلامی در اولین روز سال جدید ۱۴۰۴ در دیدار با هزاران نفر از قشرهای مختلف مردم، با اشاره به شکست دشمنان در دور کردن مردم از معنویات، ایام نخست امسال را متعلق به امیرالمؤمنین یعنی قله رفیع عدالت، تقوا و گذشت خواندند و گفتند: ملت ایران و ملت های مسلمان برای استفاده از درس‌های حضرت علی(ع) به عنوان برترین انسانها بعد از پیامبر(ص)، به نهج‌البلاغه مراجعه کنند و فعالان عرصه فرهنگی به مطالعه و آموزش این کتاب عظیم توجه ویژه داشته باشند.

توصیه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به توجه و استفاده بیشتر از نهج‌البلاغه در حالی صورت می‌گیرد که ایران و جهان اسلام خصوصا جوامع پیرو اهل‌بیت(ع) شرایط خطیر و حساسی را پشت سر می‌گذارنند.

با توجه به تأکیدات رهبر معظم انقلاب، خبرگزاری ابنا امسال اهتمام ویژه‌ای به نشر آموزه‌های نهج البلاغه دارد. از این رو حجت الاسلام و المسلمین «محمد نمازی» استاد حوزه و پژوهشگر نهج البلاغه در سلسله ویدیوهایی به تشریح جایگاه و معارف نهج البلاغه می‌پردازد.

 بسم الله الرحمن الرحیم

سلسله جلسات آشنایی با نهج البلاغه را ادامه می‌دهیم.

پیروِ مطالب قبل باید خاطرنشان کنیم که جمع‌آوری مطالب این کتاب توسط سید رضی(ره) به این شکل بوده است که نهج البلاغه تقریباً اولین مجموعه‌ی منظم از کلمات امام است؛ این به آن معنا نیست که قبل از این کتاب، جزوه و یا مجموعه‌ای از کلام حضرت نبوده است، خود سید رضی(ره) در همان کتاب شریف نهج البلاغه، 13 منبع از اهل سنت می‌دهد، یعنی جملات، نامه‌ها، خطبه‌ها و حکمت‌ها از آن منابع استفاده شده است. غیر از کتاب‌هایی که در بازار هست که اسناد و مدارک نهج البلاغه هستند؛ یعنی یک کتاب هم نیست که در آنجا متن‌های قبلی را آورده است که چه کتاب‌هایی قبل از نهج البلاغه بوده و تا زمان صدور این کلام که عمدتاً زمان حکومت آقا امیرالمؤمنین(ع) است و بخش کمی هم قبل از حکومت است. لذا این‌ها قابل دسترسی است.

نکته‌ی مهم این است که تفاوت کتاب شریف نهج البلاغه با سایر کتب روایی در این است که تنها امام حاکم آقا امیرالمؤمنین(ع) بودند. یعنی بعد از آن سه خلیفه که خلیفه شدند و در دارالحکومه مستقر شدند، کاتب رسمی داشتند، نه یکی، نه دو تا، بلکه عین کلمات نوشته شده است. حاج‌آقا احمد عابدی از اساتید بزرگوار فرمودند: الفاظ نهج البلاغه هم حجت است. یعنی اگر معصومین به ما اجازه‌ی نقل به مضمون در روایات داده‌اند که ما معنای حدیث را منتقل کنیم مورد تأیید است، ولو این‌که الفاظ دیگری به کار ببریم، اما خدا را شکر، نهج البلاغه عین همان الفاظ و با اختلاف کمی است. اگر اختلاف نسخه‌ای هم وجود دارد اختلاف زیادی نیست و به راحتی اختلافات جزئی در دسترس است. لذا الفاظ حضرت ثبت شده و قابل استفاده است.

به همین علت هم همان‌طور که قبلاً عرض کردیم، نهج البلاغه اعتبار بالایی دارد. وقتی به اهل علمی که داخل یا خارج از کشور هستند برای انتقال معارف شیعه مراجعه می‌کنیم، در خصوص سایر کتب روایی می‌گویند که باید پالایش شود ولی درباره نهج البلاغه غالباً این حرف زده نمی‌شود.

گفتیم که سید رضی(ره) سه قسمت را جدا کرده و خودش می‌گوید که من باز هم فرصتی گذاشتم برای این‌که اگر کلماتی هست به این‌ها اضافه شود اما مقدر بود که خیلی عمری نکند و کمتر از 50 سالگی به رحمت خدا می‌رود ولی این مجموعه را به ما رسانده است.

بعد از نهج البلاغه کتاب‌هایی داریم، مثل مستدرک نهج البلاغه اثر علامه محمودی و کتاب تمام نهج البلاغه که بقیه‌ی خطبه‌ها که سید رضی نیاورده و یا بقیه‌ی کلماتی که سید رضی(ره) گزینش کرده را به ذوق و پیگیری خواننده سپرده است.

البته تا بحث نهج البلاغه می‌شود، سراغ بقیه‌ی کلام حضرت را می‌گیرند که بقیه‌اش کجاست؟ این کار خوب است ولی نباید ما را از این کتاب غافل کند. خیلی اوقات خود این کتاب هنوز خوانده نشده است و ما منتظر کلمات بعدی‌اش هستیم. باز هم تأکید می‌کنم که گزینش ایشان عالمانه بوده و خیلی جاها برای دوری از فضای تعصب و درگیری بوده است.

سید رضی(ره) علاوه بر شخصیت علمی که داشت، یک سیاست‌مدار بسیار حرفه‌ای بود، نایب علویان بوده، بهترین تعامل را با اهل سنت داشته، و اهل شعر و ادبیات و یک فقیه بوده است. لذا یک شخصیت بی‌نظیر این کتاب را به ما رسانده است و ما باید توجه داشته باشیم که خدای نکرده اگر اشکال و شبهه‌ای وارد می‌کنیم سطحی نباشد که ذهن دیگران را هم درگیر کند.

والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته.

......................................
پایان پیام/ 167